November nieuwsbrief
| Beste leensters, leners en andere belangstellenden,
*Afgelopen maand verscheen een biografische roman over de Zweedse kunstenares Hilma af Klint (1862-1944). Hilma af Klint en haar salon op vrijdagavond gaat over de wekelijkse salon waarin De Vijf, zoals Hilma ze noemt, kunstenaars Anna, Cornelia, Sigrid, Mathilda en Hilma T/m 25 februari is in het Kunstmuseum Den Haag een tentoonstelling gewijd aan het baanbrekende werk van Hilma af Klint, samen met dat van Piet Mondriaan. Ondanks dat beiden betiteld *De van oorsprong Amsterdamse Tonia Stieltjes (1881-1932) was de dochter van de in slavernij geboren Afro-Surinamer Anthony Milgens, maar bij ons vooral bekend als goede vriendin In het Larense Singermuseum is de tentoonstelling Tonia. Model en activiste te zien, *Met enige regelmaat verschijnen nieuwe uitgaves van klassiekers, of naar
Vertaalde romans
Poëzie Verhalen
Non-fictie Activiteiten in Utrecht en daarbuiten: Bibliotheeknieuws: Nieuwe boeken in de bibliotheek Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd: De leenbijdrage voor 2023 is opnieuw vastgesteld op € 26,-. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Vanaf september geldt een leenbijdrage van € 10,- voor de rest van het kalenderjaar. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ons banknummer NL18 RABO 0366 0430 05 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2023’. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek, met een startbedrag van € 5,- per kalenderjaar.Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden en veel recensies; de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website. Marjolein Datema Utrecht, 31 oktober 2023
|
met elkaar verbonden raken door hun vurige geloof in mystiek. Met hun spirituele werk overstijgen ze de artistieke tradities van hun tijd. Mede door een opdracht van de theosofische beweging in Zweden, ging Hilma af Klint vanaf 1901 abstracte schilderijen maken. Ze was misschien wel de allereerste kunstenaar die abstract ging werken. Toch raakte haar werk in de vergetelheid. In de tachtiger jaren werden de schilderijen herontdekt. Tegenwoordig wordt ze gezien als een belangrijker pionier in de abstracte schilderkunst. In de roman van Sofia Lundberg, Alyson Richman & M.J. Rose ligt de focus op leven en werk van de unieke kunstenares, die helaas zoals zoveel vrouwen, lang te weinig aandacht heeft gekregen.
worden als een van de vijf abstracte pioniers hebben ze elkaar nooit ontmoet. Hilma af Klint ontwikkelde een symbolistisch geladen taal, die onder andere bestaat uit spiralen en geometrische vormen in pastelkleuren. Ze liet in veel van haar series de abstracte werken voortvloeien uit het figuratieve. Haar unieke vormentaal werd mede geïnspireerd door nieuwe manieren van naar de natuur kijken. Ze concentreerde zich op wilde planten en bloemen en maakte zelfs een overzichtstekening waarin ze deze combineerde met diagrammen aan de hand waarvan ze de wilde natuurlijke wereld lijkt te systematiseren. Haar meest bekende serie The ten largest, tien monumentale werken, schilderde ze in slechts 40 dagen en verbeelden de ontwikkeling van kindertijd tot ouderdom. Ze zouden in opdracht van hogere machten zijn gemaakt en waren bedoeld voor een door haar ontworpen tempel.
van Piet Mondriaan, en geliefd model van Jan Sluijters en vele andere kunstenaars. Dat dit haar geen recht doet blijkt uit de biografie die Esther Schreuder over haar schreef, Tonia Stieltjes. Activiste, model en wilskrachtdoker. Net als haar moeder wordt ze dienstbode bij de bekende familie Wibaut. Daar komt ze terecht in een wereld van kunst, socialisme en vrouwenstrijd en leert er goed te schrijven. Ze wordt lid van de Vakbond voor Dienstboden ‘Allen voor Elkander’, wordt al snel gekozen tot voorzitster en was heel populair, ook als spreekster. Tonia trouwt eerst met Jan de Meijere, later met ingenieur Wim Stieltjes. Jan Sluijters vroeg haar diverse keren om te poseren. Met haar twee kinderen (van JandM) en Wim vertrekt ze in 1919 naar Parijs. Hun huis wordt een verzamelplek voor kunstenaars en intellectuelen. Voor Piet Mondriaan, die in zijn werk én leven gelijkwaardigheid nastreefde, werd ze onvervangbaar. De biografie is rijk geïllustreerd met o.a. portretten en veel historische foto’s.
aanleiding van grote prijzen. Vaak hebben we de eerdere uitgave dan al in de bieb staan, de ‘authentieke uitgave’. Deze maand was er En dan is er koffie. Onder het pseudoniem Hannes Meinkema brak Hannemieke Stamperius een halve eeuw geleden door met deze familieroman, een grensverleggende boek waarin ze als een van de eerste vrouwelijke schrijvers thema’s zoals vrouwelijke seksualiteit uit de taboesfeer haalde. Ze beschreef allerlei aspecten uit het leven van vrouwen, ook dingen die voorheen niet werden benoemd. “Het leest 
als een trein” over botsende generaties, is een rauwe ode aan de hippiecultuur en vooral een baanbrekend boek in de feministische letterkunde.
Onder de druk van de intense pijn versmelten haar heden en verleden tot een meeslepende ervaring. Na de geboorte van haar kind blijft ze met één grote vraag zitten: hoe ga je verder nadat je even buiten de werkelijkheid bent gevallen? Het is geen boek over een bevalling, maar een bezoek aan wat verborgen ligt achter de luiken van tijd, ruimte en perceptie. Van een bevroren rugbyveld tot middeleeuwse mystici, van overrompelende seks tot het innerlijke leven van een wortelkiem – Bregje Hofstede weeft het in Oersoep allemaal aan elkaar. Haar taal schittert van humor en woede.
– Judith Herzberg heeft altijd wel geweten dat Jo, die het gezin Herzberg kwam versterken toen Judith klein was, belangrijk voor haar was. Ze was als kind meestal te vinden in haar nabijheid, en voelde zich er veilig en op haar gemak. Hoe belangrijk, dat werd haar pas echt duidelijk toen ze over Jo begon te schrijven in de afgelopen jaren. Dat de liefde wederzijds was, blijkt onder andere uit een verkruimelend mapje dat Jo had bewaard met daarin kleine ‘fliedertjes’ uit de lagereschooltijd van Judith. Het boekje Jo bevat versleten en onzekere herinneringen en is geïllustreerd met foto’s en ander beeldmateriaal, en is bedoeld als ode aan Jo. Judith Herzberg heeft haar overleven in WO II te danken aan velen, maar Jo was daar wel een van de belangrijkste van.
versie van haar nieuwe roman Wat van mij is verscheen eerder dan de Nederlandse. Rond het modieuze Amsterdamse appartement van Luís breekt een miniatuur-oorlog uit als een welbespraakte Britse heer voor Luís’ deur staat. Hij is er geboren, wil er graag even rondkijken en er meent recht op te hebben. Luís wint advies in bij een anarchistische advocaat die gespecialiseerd is in kosmisch ruimterecht. Op zoek naar bewijs dat het appartement daadwerkelijk van zijn moeder was, komt er van alles naar boven. Wat van mij is wordt omschreven als een hilarisch en diepgaand verhaal over cultuur- en klasseverschillen, toe-eigening en bezit, rechtmatigheid en rechtvaardigheid.
– Tussen slijk en satijn is de eerste helft van een monumentaal historisch epos, Vlaamse geschiedenis gezien door vrouwelijke ogen. Het verhaal van Lyne Uytterhoeven speelt in het woelige Brugge van de 16de eeuw waar een meisje zonder verleden opgegroeid als pleegdochter op zoek gaat naar haar toekomst.
Koopman op de trein naar Hongarije, samen met de geest van haar grootmoeder, Mariska Muskovics. In het interbellum reisde Mariska, zoals duizenden andere vermagerde Hongaarse kinderen, met een zogenoemde kindertrein naar Nederland. Het doel was om een paar maanden aan te sterken in een rustiger, welvarender omgeving, en dan weer terug. Maar Mariska bleef.
Almudena Grandes bestaande uit vrijstaande romans die belangrijke momenten van het anti-Franco-verzet vertellen in de periode tussen 1939 en 1964, en waarvan de hoofdpersonen interactie hebben met bestaande figuren en historische omgevingen. Inés is afkomstig uit een gegoede, conservatieve familie. Haar broer Ricardo is lid geworden van de Falange, een extreemrechtse beweging. Na de staatsgreep van Franco op 17 juli 1936 blijft Inés alleen achter in het familiehuis in Madrid. Via haar buurvrouw komt ze in contact met het linkse Frente Popular, maar dat is niet zonder gevaar. Haar broer besluit haar daarom af te zonderen in zijn buitenhuis in een afgelegen dorpje in de Pyreneeën. Daar luistert ze stiekem naar de illegale radiozender en hoort ze van de ophanden zijnde invasie in de Arán-vallei om Spanje te heroveren. Inés verzamelt de moed om te ontsnappen en zich bij het binnenvallende leger aan te sluiten.
– 
Gyeong-ha. Ze reist op verzoek van haar vriendin In-seon – die door een ongeluk in het ziekenhuis terecht is gekomen – naar Jeju-eiland om zich over haar vogel te ontfermen die alleen thuis is achtergebleven. Het eiland was van 1948 tot 1954 het schouwtoneel van een burgeropstand die tienduizenden het leven kostte en wordt nu geteisterd door een zware sneeuwstorm. Als Gyeong-ha eindelijk aankomt bij het huis van In-seon wordt zij geconfronteerd met het pijnlijke verleden van haar familie. De oom van In-seon wordt sinds het bloedbad vermist en haar moeder, Jeong-sim, wijdt sindsdien haar leven aan het terugvinden van haar vermiste broer. Ze reist het hele land door en weigert te accepteren dat ze haar broer wellicht nooit meer zal zien.
– Nachtgevechten van Miriam Toews gaat over drie generaties vrouwen: oma Elvira die graag grappige verhalen vertelt, ze is streng religieus opgevoed, maar heeft zich altijd verzet tegen degenen die haar haar levensvreugde en haar onafhankelijkheid wilden ontnemen; moeder is hoogzwanger en een ‘lastige dame’; en Swiv die geschorst van school thuis zit, omdat ze een advies van haar oma – ‘je bent een klein ding, je moet leren vechten’ – te letterlijk heeft opgevolgd. Aangemoedigd door de gezinstherapeut schrijft Swiv een brief aan haar afwezige vader. Ze geeft haar oma en moeder de opdracht een brief te schrijven aan ‘Gord’, haar nog ongeboren zusje. Afwisselend hoor je de uitbundige stem van de pientere Swiv en die van haar onstuitbare, koppige oma. De roman is een liefdesbrief aan moeders en grootmoeders, en aan alle vrouwen die nog steeds vechten om hun leven te kunnen leiden zoals zij dat willen.
monteur die werkt op het ministerie van Waarheid in Londen, de belangrijkste stad van Oceanië. Daar heerst de Partij en hun leider Grote Broer. Julia overtreedt veelvuldig de regels, maar werkt ook samen met het regime wanneer dat haar goed uitkomt. Iedereen mag haar graag. Ze is lid van het Antiseks Jeugdverbond (hoewel ze in het geheim seksueel actief is) en weet hoe ze moet overleven in een wereld van constante surveillance, ze is gemáákt om te overleven. Maar dan raakt ze geïntrigeerd door een collega, Winston Smith. In een opwelling overhandigt ze hem 
een briefje en vanaf dat moment is ze de grip op haar omgeving voorgoed verloren. 
– Mensje van Keulen
humor en elegante precisie.
borstvoeding kunnen geven? Waarom komen vrouwen in de menopauze? En bestaat het vrouwelijk brein echt? In Eva beantwoordt Cat Bohannon vragen die wetenschappers tientallen jaren hebben laten liggen. Ze legt uit hoe het vrouwelijk lichaam zich de afgelopen 200 miljoen jaar heeft ontwikkeld. Daarmee is Eva niet alleen een ingrijpende herziening van de menselijke geschiedenis, het is een dringende en noodzakelijke correctie in een wereld die zich primair op het mannelijk lichaam heeft gericht. Het brengt een paradigmaverschuiving teweeg in ons denken over wat het vrouwelijk lichaam is en waarom het belangrijk is om het beter te onderzoeken. Cat Bohannon laat zien wat het betekent om vrouw te zijn, en wat het betekent om mens te zijn. Ondertitel: Wat de evolutie van het vrouwelijk lichaam zegt over wie we zijn.
– De overgang is geen ziekte: ‘Blijkbaar moet elke generatie dit opnieuw ontdekken’. Met enige regelmaat verschijnen toegankelijke boeken waarin vrouwen schrijven over de menopauze. Onlangs was dat 
dus vooraf, op zoek naar de feiten, mythes en clichés. 
– Een ander onderwerp en variant op Liesbeth Woertman’s Wie ben ik als niemand kijkt, maar dan over de vrouwelijke seksualiteit: Wie ben jij als er niemand kijkt, als je even helemaal eerlijk bent, in de eerste plaats tegen jezelf? Ken jij je eigen lichaam vanbinnen en vanbuiten? In Viva la vulva bieden Nicky Schelkens en Maxime Brusselaers interessante theorie, leuke weetjes en een veelheid aan denkvragen en originele opdrachten. Ze stellen vragen en nodigen op speelse wijze uit om je vrouwelijke seksuele zelf te ontdekken. Hun advies: lees niet alleen de theorie, maar ga zelf aan de slag en krijg zo een nieuwe, positieve kijk op je lichaam en je seksbeleving.
Het omvangrijke gebouw begon zijn bewogen bestaan in de middeleeuwen als een voornaam woonhuis voor bemiddelde burgers. Sinds 1742 heeft het dankzij een testamentaire beschikking van de schatrijke Aleida Greve bijna 250 jaar lang als hofje voor min of meer behoeftige bejaarde vrouwen gefungeerd. In Het vrouwenhuis van Aleida Greve bieden Saskia Zwiers en Jan ten Hove een tijdlijn vol memorabele gebeurtenissen en mensen, vanaf de achttiende eeuw uitsluitend bewoond door vrouwen, rijk en arm, jong en oud.
– De veelgeprezen Jamaicaanse dichter Safiya Sinclair vertelt in Hoe je Babylon zegt hoe ze zich heeft vrijgevochten van de onderdrukkende omgeving waarin ze opgroeide. Haar vader, een rondreizende reggaemuzikant, hield zijn vrouw en kinderen aan de strenge regels van zijn opvatting van het rastafari-geloof. Hij is geobsedeerd door hun zuiverheid, die continu bedreigd zou worden door wat rastafari’s ‘Babylon’ noemen: de immorele invloed van de westerse wereld. Om Babylon buiten de deur te houden, mogen de kinderen alleen het huis verlaten om naar school te gaan en is veel verboden: de meisjes mogen geen broeken dragen en moeten hun armen en benen bedekken, hun haar mag niet worden geknipt, en ze mogen geen vrienden of mening hebben. Als kind kent ze alleen de wereld die haar vader heeft geschapen, maar hoe ouder ze wordt hoe heviger ze daartegen gaat rebelleren. Naast haar persoonlijke verhaal vertelt Safiya Sinclair veel over de geschiedenis van rastafari en de verstrekkende erfenis van de Britse koloniale overheersing in Jamaica.
– In het kader van de landelijke actie ‘Heel Nederland Leest’ zal in de maand november de roman Sonny Boy van Annejet van der Zijl centraal staan. Het verhaal gaat over een jonge Surinaamse student die in 1928 in Den Haag als kostganger intrekt bij een gescheiden Hollandse vrouw met vier kinderen. Als ze een half jaar later zwanger van hem blijkt, is het een groot schandaal. Maar ondanks armoede en discriminatie slagen ze er in om in de jaren die volgen een gelukkig en ook voorspoedig bestaan op te bouwen met hun zoontje Waldy, alias Sonny Boy. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit, en besluiten ze Joden in huis te nemen – met alle consequenties van dien. Sonny Boy kwam in 2004 uit en was meteen een enorm succes. Het boek is bewerkt tot een theatervoorstelling en in 2011 verfilmd.
laat een samenspel zien tussen de voortgang van de tijd en het continu veranderende licht in die hal van de Kunsthal. Ze verwijst hiermee op symbolische wijze naar haar zwangerschap, een transformerende periode die voor haar naast vreugde ook een bepaalde angst en onzekerheid met zich meebrengt. Alleen nog te zien t/m 26 november en op 11 november gaat Marilyn in het museum in gesprek over haar werk. Het menselijk lichaam vormt voor haar een grote inspiratiebron, dat ze onderzoekt in haar olieverfschilderijen en glassculpturen, en nu dus haar eigen lichaam.
– “Het Stedelijk verzamelde als eerste Europees modern museum fotografie en heeft een flink aantal foto’s van Nan Goldin in de collectie. Eind jaren ’80 presenteerde de bekende fotografe al een slideshowperformance van haar foto’s in het Stedelijk en had in1997 een solo-tentoonstelling. Het is bijzonder dat zij tientallen jaren later terugkeert naar het museum en de immense kelderzaal vult met een retrospectief van slideshows uit haar indrukwekkende oeuvre. In een wereld waarin realiteit steeds vaker niet meer te onderscheiden is van fantasie en illusie, geldt Nan Goldin als koploper inzake authenticiteit. Ze weet feilloos de meest kwetsbare momenten van het mens-zijn te documenteren waarmee ze iedereen tot diep in de ziel raakt.” (bron: Modmod). Te zien t/m 28 januari in het Stedelijk in Amsterdam
tentoonstelling gewijd aan de Nederlandse jaren van de Japanse kunstenares 
– Unbeschreiblich weiblich was in 1978 een nummer van de Duitse Nina Hagen Band. Schrijfsters Saskia Noort en Stella Bergsma beschrijven en bezingen in hun gelijknamige theatervoorstelling hoe het is om vrouw te zijn in deze tijd. Van daten tot bodyshamen. Van abortus tot ouderschap. Van politiek tot romantiek. Wat is een vrouw eigenlijk? Is ze haar maatschappelijke positie? Haar lichaam? Haar relaties of uiterlijk? Is dit alles met een pen te beschrijven? Samen met hun bloedeigen band Flaming Vulva’s en een divers leger aan schrijfsters beschrijven en bezingen ze alles wat ze meemaken, wat hen opwindt of irriteert etc.
Iedereen die wil komen rondkijken en/of boeken lenen en terugbrengen is van harte welkom.