Januari (openings)nieuws

Op 11 januari komt Chimamanda Ngozi Adichie naar Utrecht voor de 11e Belle van Zuylenlezing. De Nigeriaanse schrijfster wordt gezien als een van de belangrijkste Afrikaanse schrijvers van haar generatie. Ze schreef meerdere romans als Paarse hibiscus, Een halve gele zon en Amerikanah. De beroemde Ted Talk, We should all be feminists, die ze in 2012 gaf, is miljoenen keren bekeken en met de talk bracht ze wereldwijd het gesprek op gang. Ook neemt Chimamanda Adichie de eerste Belle van Zuylen-ring in ontvangst, een ereprijs ingesteld door het ILFU (International Literature Festival Utrecht). Ze krijgt de prijs ‘vanwege de unieke wijze waarop ze de wereld van vandaag en diens ingesleten denkpatronen weet weer te geven en ter discussie weet te stellen.’ (uit het juryrapport). Aansluitend aan de lezing wordt ze geïnterviewd. Naast haar romans schreef Chimamanda Adichie de verhalenbundel Het ding om je hals en verscheen We moeten allemaal feminist zijn als boek. In 2017 publiceerde ze Dear Ijeawele, of Een feministisch manifest in vijftien voorstellen. Over zowel dit laatste boek als over Amerikanah staat een recensie op onze website. (https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/05/20/lieve-ijeawele-of-een-feministisch-manifest-in-vijftien-voorstellen-door-chimamanda-ngozi-adichie/ en https://vrouwenbibliotheek.nl/2015/01/19/amerikanah-door-chimamanda-ngozi-adichie/
Meer info over de Belle van Zuylenlezing: https://www.hetliteratuurhuis.nl/evenement/belle-van-zuylenlezing-chimamanda-ngozi-adichi/Onlangs uitgebrachte titels
In december verschijnen meestal maar weinig nieuwe boeken. Daarom ook een aantal titels van eerder.
– Van Inez van Dullemen verscheen de roman Maria Sibylla, over de schilderes Maria Sibylla Merian (1647-1717), die op het eind van de zeventiende eeuw naar Suriname vertrekt vanwege haar bijzondere passie voor vlinders. Van haar leven zijn slechts een aantal feiten bekend. Waar Inez van Dullemen zich moet beroepen op haar verbeelding kruipt ze overtuigend in de huid van deze vrijgevochten vrouw die met opmerkelijke moed haar man verlaat, en een aantal jaren daarna met haar jongste dochter naar Suriname reist. Ze neemt de lezer mee op reis door een land waar slavernij hoogtij viert. Maria Sibylla ontmoet de slavin Kwasiba op het moment dat deze haar zoontje begraaft. Vanaf dan zijn de levens van beide vrouwen met elkaar verbonden.
Over het werk Maria Sibylla Merian is in 2016 Verandering der Surinaamsche insecten uitgebracht, een prachtig boek. De van oorsprong Duitse kunstenares verbleef twee jaar in Suriname om daar de leefwijze en gedaantewisseling van insecten in woord en beeld vast te leggen. Het resultaat is een plaatwerk op zeer groot formaat met zestig oorspronkelijk met de hand ingekleurde gravures van exotische insecten, afgebeeld op de planten waarop ze in het wild voorkomen.
– Bakhita van de Française Véronique Olmi is een roman over de vele levens van een uitzonderlijke vrouw. Ze kreeg haar naam (Geluksvogeltje) van de slavenhandelaren die haar op zevenjarige leeftijd uit haar dorp in Darfoer ontvoerden. Haar echte naam weet ze niet meer. Tot slaaf gemaakt leidt Bakhita een leven van uitbuiting, vernedering, mishandeling en misbruik, tot ze op haar dertiende gekocht wordt door de Italiaanse consul. Via hem belandt ze in Italië. Daar wordt ze vrijgemaakt, komt in aanraking met het katholieke geloof, en treedt in in het klooster. Ze overleeft twee wereldoorlogen en de opkomst van het fascisme, terwijl ze haar leven aan arme en verwaarloosde kinderen wijdt.
– In De herinnerde soldaat schrijft Anjet Daanje over een soldaat die tijdens de Eerste Wereldoorlog vlak achter de Belgische frontlinie gevonden wordt. Hij is niet gewond, maar weet niet wie hij is. Men brengt hem naar een gesticht voor krankzinnigen. Vier jaar na de oorlog zet de directeur van dat gesticht een advertentie in de krant, in de hoop op die manier familie te vinden. Dan blijkt dat zijn naam Amand Coppens is, en dat hij een vrouw, Julienne, heeft en twee kinderen. Julienne heeft acht jaar wanhopig naar hem gezocht en neemt hem, tegen het advies van de artsen in, diezelfde dag nog mee naar huis. Hij herinnert zich haar niet, en ook het huis waarin hij met haar blijkt te wonen, herkent hij niet. Zijn vrouw vertelt hem over hun verleden en hij probeert de man te worden die hij ooit was, die zij in hem ziet, en zo worden ze opnieuw verliefd, veel verliefder dan ze ooit waren toen ze jaren geleden met elkaar trouwden. Naarmate hij zich meer op zijn gemak voelt in zijn nieuwe leven krijgt hij vaker nachtmerries over zijn tijd in de loopgraven. De herinnerde soldaat is een roman over het begrip “identiteit’.
– In Kreupelhout reist een vrouw alleen door het winterlandschap van Italië, ze vermijdt de steden. Ze zou deze reis met haar man maken, maar hij is overleden, en het enige wat ze nu bij zich heeft zijn zijn kleren. Tot ook die op een dag gestolen worden en ze ook zijn geur kwijt is. Door hoe zij het landschap ervaart en beschrijft – de natuur, de kleuren, het licht – wordt duidelijk hoe diep haar rouw is. In deze roman schetst de Duitse schrijfster Esther Kinsky met een zachte melancholie en veel liefde voor de taal hoe je een verlies kunt verwerken. Ze schrijft zowel over het banale als over het sublieme met evenveel toewijding en aandacht. Door de wereld rondom haar te benoemen, hervindt ze haar eigen plek.
– Een losse draad van de Amerikaans-Britse Tracy Chevalier speelt in Engeland, in 1932. De gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zijn nog altijd voelbaar. Violet Speedwell verloor zowel haar broer als haar verloofde en wordt door de maatschappij gezien als een ‘overtollige’ vrouw, gedoemd haar leven te slijten als oude vrijster. Vastbesloten om haar verstikkende moeder te ontvluchten en haar eigen plek te vinden, verhuist ze naar Winchester. Daar sluit ze zich aan bij de borduursters, een groep uiteenlopende vrouwen die de knielkussens voor de kathedraal maken. Al snel raken hun levens vervlochten en delen ze elkaars geheimen. Wanneer een nieuwe Wereldoorlog op uitbreken staat, blijkt Violets nieuw verworven onafhankelijkheid niet zo vanzelfsprekend.

– De titel Waarom vrouwen betere seks hebben onder het socialisme intrigeert meteen. De Amerikaanse Kristen Ghodsee las kort na de hereniging van Oost- en West-Duitsland een socialistische studie, waarin bleek dat 80% van de Oost-Duitse vrouwen een orgasme kreeg tijdens de seks en dat ze meer tevreden waren dan de vrouwen in West-Duitsland. Dit leek onder andere te komen doordat ze al decennialang veel gelijkwaardiger waren met mannen. Vrouwen in het Oostblok werkten, er was goede gratis kinderopvang en mannen hielpen in het huishouden. Ze heeft vervolgens veel veldonderzoek verricht. De uitkomsten hiervan staan in dit boek.

– In De stilte in bed beschrijft Sofie Rozendaal twee bepalende fases in haar leven, met daarin twee totaal verschillende mannen. Haar buurman, van wie ze gelooft dat hij de liefde van haar leven is en met wie ze trouwt terwijl lichamelijke passie ontbreekt. En een oudere man, die alles lijkt wat ze verafschuwt – dominant, bot, een seksueel gedreven charmeur –, maar die toch een sterke aantrekkingskracht op haar uitoefent. Een die ze niet kan sturen of weerstaan. Twee uitersten, die elk op een andere manier het uiterste van Sofie vragen. In een persoonlijk relaas vertelt Sofie over haar zoektocht naar sensualiteit en seksuele vrijheid; naar wat het betekent om als jonge vrouw je grenzen te verkennen. En je verlangens – hoe duister die ook mogen zijn.

– Historica Thera Coppens schreef al veel historische boeken, en altijd kiest zij het perspectief van een vrouw op een belangwekkend moment of plaats in de geschiedenis. Zo ook nu weer Johanna en Margaretha. Gravinnen van Vlaanderen en prinsessen van Constantinopel (13e eeuw). Als na de 4e kruistocht beide dochters van graaf Boudewijn van Vlaanderen en Henegouwen op jonge leeftijd wees zijn geworden en de graafschappen erfden, vormen de schatrijke prinsessen een begeerde prooi in de genadeloze huwelijkspolitiek. Ze hebben strijd moet voeren tegen de hebzucht van de omringende vorsten. De wereld werd door mannen gedomineerd en na de dood van Johanna bestreed Margaretha vijandige vorsten en pausen. Twee eeuwen later gingen haar graafschappen op in het grote Bourgondische Rijk. Maar als stammoeder van de nieuwe dynastie werkt haar wezen door in de middeleeuwse historie van de Lage Landen.

– Nog een biografie: Verhalen van de drakendochter. Leven en werk van Maartje Draak (1907-1995), geschreven door Willem Gerritsen. Als een van de eerste onderzoekers in Nederland richtte Maartje Draak zich op de relatie tussen de mondelinge overlevering van volksverhalen (zoals sprookjes) en de opkomst van schriftelijk vastgelegde middeleeuwse literatuursoorten (zoals Arturromans). Ze was lector en later hoogleraar in Amsterdam en Utrecht en werd in 1955 als eerste vrouw gekozen tot lid van de Afdeling Letterkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In deze biografie wordt het werk van Maartje Draak belicht tegen de achtergrond van de toenmalige universitaire studies in taal- en letterkunde. Hiernaast wordt aandacht besteed aan haar activiteiten als verzamelaar van Aziatische kunst, haar literaire voorkeuren, haar liefde voor boeken en vogels en haar columns in Raad en daad. Een portret van een kleurrijke, niet-alledaagse persoonlijkheid, met meer aandacht voor haar academische carrière dan voor haar persoonlijke leven.

– En nog meer historie: in De vergeten prinsessen van Thorn (1700-1794) van Joost Welten worden de hoogadellijke dochters van de Europese rijksvorsten en -graven klaargestoomd voor een huwelijk met een man van stand. In de abdij van het Limburgse Thorn, bestuurd door vrouwen, leren ze zich uit te drukken in het Frans, krijgen ze zanglessen en organiseren dansfeesten. Hun japonnen naar de laatste mode uit Parijs zijn exclusief en de exquise gerechten eten ze met zilveren bestek. In de glazen kooi waarin ze leven dienen ze voortdurend het bij hun stand passende gedrag te vertonen, één enkele misstap kan fataal zijn. De adellijke dames worden gevolgd op hun reizen door Europa, tijdens jachtpartijen, maar ook wanneer ze vertwijfeld op zoek zijn naar geld om hun schulden te betalen. Hoe gaan zij om met de speelruimte die hun wordt toebedeeld? Schikken zij zich in een dienstbare rol of zien ze kans om een eigen kleur te geven aan het leven en daarin iets uit te drukken van hun idealen en ambities?

– Vormen van gekte is een nieuwe bundel van Judith Herzberg. In 2018 ontving zij de Prijs der Nederlandse Letteren, met in het juryrapport: “Herzbergs poëzie is hartverscheurend eenvoudig en juist daardoor complex. Haar precieze observaties uit het dagelijks leven leggen iets essentieels van het menselijk verkeer bloot. .. Haar toon is altijd natuurlijk, zo natuurlijk dat die alleen maar het gevolg kan zijn van een enorme beheersing van taal en vorm, van techniek. Die beheersing blijkt ook uit de manier waarop ze klank gebruikt. Haar taal nadert de muziek.” Ook deze bundel is weer behoedzaam beschrijvend, met veel ruimte voor allerlei ’gekte’.

Van de Britse Lucy Foley verscheen haar debuut Jachtpartij. Het is Oudejaarsavond, passend bij vandaag! Negen vrienden vieren jaarlijks oudejaarsavond samen, en dit jaar in een idyllische villa in de Schotse Hooglanden. Het lijkt de perfecte plek om hun gehaaste Londense leven achter zich te laten en van elkaars gezelschap te genieten, maar één van hen zal de nacht niet overleven. Het ontbreekt de vrienden aan niets: ze hebben een prachtig uitzicht, een knappend haardvuur, een provisiekast vol eten en liters champagne. Maar wat ze ook hebben is geheimen voor elkaar, langgekoesterde jaloezie en bergen opgekropte woede. Terwijl de sneeuw buiten valt, wordt de spanning in de villa ondraaglijk. Als de lucht op nieuwjaarsdag opklaart is een van de gasten dood. En één van de anderen is de moordenaar.