December (openings) nieuws
Beste leensters en andere belangstellenden,
Een artikel in Trouw maakte me attent op het feit dat dit jaar meerdere romans, meestal familie-romans, zijn verschenen die zich afspelen in of na de Tweede Wereldoorlog en waarin het ontrafelen van bijbehorende familiegeheimen een rol speelt. De verwerking van wat onze ouders en grootouders hebben meegemaakt is blijkbaar nog steeds en weer actueel. Misschien is er vaak pas ruimte voor pas als ouders of grootouders overleden zijn, en wij de door hen nagelaten spullen gaan opruimen.
Een aantal romans die de laatste maanden zijn verschenen verdienen bijzondere aandacht:
* Yvonne Keuls schrijft al 
sinds de 60-er jaren over maatschappelijke problemen, en over haarzelf en haar familie. In november verscheen Koningin van de nacht, een familieroman gebaseerd op haar eigen oorlogservaringen in een half-Joods muzikaal gezin. Omdat moeder is overleden helpt een tante de vader om de kinderen in het gareel te houden en ook bij het verzorgen van een onderduikruimte. Yvonne Keuls vertelt de bizarre verwikkelingen binnen het gezin met humor en een open blik: de muzikale vriendschap van dochter en vader met een Duitse officier, de pro-Duitse vriendjes van zoonlief, de hongertocht op zoek naar eten. Ze maakt korte metten met alle clichés over goed en fout in de oorlog en het familieleven in het algemeen. Dat kan helpen om ervaringen van ouders en grootouders in een breder perspectief te plaatsen. Haar streven om mensen in hun waarde te laten toont zich in dit boek opnieuw. Daarmee ontstijgt het veel romans van 2e en 3e generatie kinderen die met hun verleden en dat van hun (groot)ouders in het reine willen komen.
* Enerzijds vergelijkbaar maar anderzijds een heel ander verhaal over een familie in de oorlog is Poolse tranen van Miriam Guensberg. Ze schreef een liefdevol eerbetoon aan haar Joods-Poolse vader die als soldaat met het Poolse leger tegen de Duitsers vocht, en na de oorlog met een Nederlandse vrouw is getrouwd. Vanuit verschillende perspectieven wordt het bestaan van deze bezielde, maar slecht weinig pratende man langzaam duidelijk. Pas als hij op hoge leeftijd opnieuw met geweld wordt geconfronteerd en tot actie overgaat, volgt er een stroomversnelling. Poolse tranen is kort na het verschijnen in augustus al genomineerd voor de WIZO literatuurprijs 2014.
* Ook genomineerd voor de WIZO literatuurprijs is Wat ik moest verzwijgen van Ariëlla Kornmehl. Geïnspireerd door de oorlogsverhalen van haar grootmoeder verhaalt ze van het leven van na 1945, toen voor sommige mensen de oorlog pas begon. Haar grootmoeder was door haar Joodse ouders uit veiligheid ondergebracht bij een vriend in Haarlem. Toen die als meisje na de oorlog naar het Centraal Station in Amsterdam ging op zoek naar familieleden, bleek niemand terug te komen. In ieder hoofdstuk staat een andere figuur centraal waardoor vragen als ‘hoe is het voor een moeder om haar kind af te staan om allebei te kunnen overleven’, ‘wat doet dit met het kind’, ‘wat is er van de kinderen geworden die gedwongen zijn achter gelaten’, ‘hoe leefbaar is het leven als je je achtergrond maar nauwelijks kent, of als je je er voor schaamt’, vanuit verschillende perspectieven aan de orde komen.
Ook iets over WIZO. WIZO is een internationale organisatie van 250.000 joodse vrouwelijke vrijwilligers in 53 landen en heeft als doelstelling om kwetsbare groepen binnen de Israëlische samenleving een beter leven te bieden, ongeacht hun achtergrond of geloofsovertuiging. Met de literatuurprijs hebben ze een extra doel. Om te beginnen brengt lezen mensen in een andere wereld dan de hunne. Het laat mensen kennis maken met andere culturen, mensen, hun relaties en hun drijfveren. De WIZO literatuurprijs wordt uitgereikt aan de schrijver die de deelnemende lezers het meest waarderen. WIZO maakt een selectie van zes boeken van Joodse of Israëlische schrijvers die naar de prijs meedingen. Lezers die zich hebben verenigd in een leesgroep/kring kunnen zich aanmelden voor deelname. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat iedereen kan deelnemen, ongeacht achtergrond of religie. Lezers krijgen een jaar de tijd om minstens drie boeken (samen) te lezen, te bespreken en te beoordelen. Hun beoordeling telt mee bij de keuze van het winnende boek. Tegelijkertijd steunen ze daarmee een goed WIZO-doel, in dit geval een beurs voor een literatuurstudie voor een veelbelovende maar kansarme jongere in Israël.
Onlangs uitgebrachte titels
– De tweede, net uitgebrachte roman van Eva Meijer heet Dagpauwoog. Waar haar eerste roman, ‘Het schuwste dier‘, handelt over de mens, een meisje dat na de zelfmoord van haar tante de donkere kanten van haar familie laat zien, gaat ‘Dagpauwoog‘ over de relatie tussen mens en dier. Iris, een oudere, succesvolle kunstenares verhuist met haar hondje naar een afgelegen dorp bij zee, waar ze een dierenrechtenactivist ontmoet en zich laat overhalen tot het plegen van aanslagen op slagerijen. Nadat de eerste gewonde is gevallen ontkomt ze er niet aan zichzelf allerlei vragen te stellen over waar ze mee bezig is, hoe ze het zo ver heeft laten komen, hoe je goed kunt doen in deze wereld? Zelf blijkt ze namelijk erg tegenstrijdig te handelen, van reddingsacties als de poes een muis wil vangen tot het leggen van bompakketjes waar per ongeluk een dode bij valt. Eva Meijer weet er een sterke, tragikomische roman van te maken, die onwillekeurig de lezer ook vragen stelt.
– Carry Slee heeft een nieuwe roman voor volwassenen geschreven, Strijken. Het is in alle opzichten een ander boek dan haar voorgaande romans, en zegt ze zelf, een boek dat ze moest schrijven. Het bevat een aantal erg mooie, niet vrolijke illustraties. De hoofdpersoon is een schrijver, waarvan verwacht wordt dat hij binnenkort een nieuwe roman zal inleveren bij z’n uitgever. Dit idee verlamt hem volkomen en hij raakt in een psychose. Carry Slee beschrijft de reis langs z’n onverwerkte emoties, over wegen van verwaarloosde ideeën, op zoek naar zijn passies en drijfveren. Ontmoetingen met sleutelfiguren uit zijn leven zijn alles bepalend. De vraag is met welke gebeurtenissen hij af moet rekenen om weer verder te kunnen met zijn leven.
– Verdwaald is een bundel korte verhalen van de Ierse Emma Donoghue. Een 
aantal krantenartikelen trokken haar aandacht vanwege de personen die er in beschreven werden en die allemaal letterlijk en figuurlijk grenzen overschreden en daardoor meer dan één leven leidden. N.a.v. deze artikelen schreef ze 14 verhalen, en bij elk verhaal een toelichting. Eerdere romans, als Kamer en De verzegelde brief zijn, net als de verhalen, gebaseerd op historische gebeurtenissen en er komen eveneens vooral mensen in voor die zich in uitzonderlijke situaties bevinden. Emma Donoghue weet van droge krantenberichten levendige verhalen te maken met geloofwaardige individuen met herkenbare angsten en verlangens. En als haar dolende personen in staat zijn zich aan te passen aan hun moeilijke omstandigheden, dan kan jij ook een uitweg vinden uit je eigen problemen, zo lijkt ze te zeggen.
– Afgelopen tijd is de veelbesproken documentaire Sletvrees van Sunny Bergman te zien geweest. Vorige week won ze er de Mediaprijs 2013 mee van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie (NVVS). De jury vond dat ze moedig het onderzoek naar de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van seksuele beleving en waardering had opgepakt. Volgens de NVVS is veel berichtgeving over seksualiteit eenzijdig en vol gebakken lucht, fabels en misverstanden. Naast de film is van ‘Sletvrees‘ ook een boek uitgebracht. In dit persoonlijke en levendige boek laat Sunny Bergman zien hoe ze te werk is gegaan bij het maken van haar films en gaat ze dieper in op de thematiek.
– Voor de Ruth Rendell liefhebbers: er is weer een nieuw boek uit van deze 83-jarige Britse schrijfster van psychologische misdaadromans, Het genootschap. Het speelt zich af in een Londense wijk met mooie witte huizen, blinkende auto’s, en vaak inwonend personeel. Het genootschap is een bonte verzameling van au pairs, chauffeurs en schoonmakers, die regelmatig bijeenkomt in de plaatselijke pub om hun frustraties te uiten. Lange tijd lijken de dagelijkse gebeurtenissen van de scherp neergezette en weinig sympathieke personages relatief onschuldig. Dat verandert als een geheime minnaar dood wordt gevonden. De plot zit weer ouderwets goed in elkaar.
Activiteiten in Utrecht en daarbuiten:
– Op maandagavond 8 december komen Ada de Jong en Christa Anbeek in 
Utrechtse Centrale Bibliotheek vertellen over hun boek De berg van de ziel, over kwetsbaar leven. Het is de afsluitende lezing in een serie, ‘ Op zoek naar de ziel: zingeving in het dagelijks leven’. Ada de Jong is de vrouw die haar man en 3 kinderen in 2008 zag verongelukken tijdens de afdaling van een berg in de Alpen. Hoe kan zij omgaan met zo’n groot verlies? Ze kent niemand die iets dergelijks heeft meegemaakt. Dan ontmoet ze Christa Anbeek, verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek en schrijfster van ‘Overlevingskunst‘, die recent haar partner is verloren. Samen gaan ze zich bezig houden met levensvragen als ‘hoe vind je een weg als alles is afgebroken’ en ‘hoe ontdek je jezelf opnieuw’? In het boek worden de ervaringen van beide vrouwen dooreengevlochten.
– Op 10 december worden in Utrecht de C.C.S. Crone Stipendia uitgereikt. Het zijn aanmoedigingsprijzen, ingesteld door de gemeente Utrecht, en worden iedere twee jaar uitgereikt aan beloftevolle Utrechtse schrijvers. De stimuleringsbeurzen bedragen € 2.500,- en zijn bedoeld om een volgende publicatie mogelijk te maken. O.a. Ellen Deckwitz zal de prijs in ontvangst mogen nemen. Ze is bekend van haar bundels De steen vreest mij, waarmee ze de Buddingh’-prijs won, en Hoi feest, en vooral ook van haar performances, het voordragen van haar gedichten op de haar heel eigen wijze. De jury vindt de plannen voor haar volgende bundel veelbelovend en was “onder de indruk van haar krachtige formuleringen, compacte composities en mooie beelden”
– Op 13 december opent in het Amsterdam (stads)Museum een tentoonstelling van de Nederlands-Chinese modeontwerpster en kunstenares Fong Leng. Fong Leng werd begin jaren 70 bekend met heel opvallende en kleurige creaties in haar eigen winkel in de PC Hooftstraat. Ze combineert verschillende materialen als leer en zijde met elkaar, en gebruikt bijzondere handwerktechnieken. Bij de tentoonstelling zijn zowel recent werk uit de privé collectie van Fong Leng te zien als uit de eigen Amsterdamse museumcollectie. Er zijn niet alleen uitgesproken modecreaties, die zijzelf kunstwerken op zich noemt, maar ook wandkleden. Voor meer info: http://amsterdammuseum.nl.
Dit weekend zijn in het Utrechtse Centraal Museum nog zes recent door het museum verworven aanwinsten te zien.
– In het Gemeentemuseum in Den Haag loopt t/m januari een tentoonstelling van een veel ingetogener 
mode-ontwerpster, de stijlvolle en invloedrijke Française Coco Chanel (1883-1971), die in de 20-er jaren bekend stond als de ‘Koningin van de mode’. Haar parfum is het meest verkochte ter wereld. De tentoonstelling ‘Chanel: de legende‘ laat haar leven en werk zien, en ook wat er na haar leven is gebeurd met haar modehuis. Naast originele kledingontwerpen zijn er accessoires en een bijzonder selectie van haar juwelen te zien. Voor meer info: http://www.gemeentemuseum.nl/tentoonstellingen/chanel-de-legende
Bibliotheek-nieuws
– Naast de leesgroep die nu voor het 3e jaar goed loopt, wordt men in de poëziegroep ook steeds enthousiaster. Vrouwkje lezen, een verslag van de 3e bijeenkomst afgelopen week vind je op onze site: http://vrouwenbibliotheek.wordpress.com/2013/11/28/vrouwkje-lezen-3e-sessie-poeziegroep/. Volgende keer wordt Judith Herzberg gelezen. Ze dicht al ruim 50 jaar. Onlangs is van haar een kleine bundel ‘Liever brieven’ verschenen.
– Helaas is onze social media vrijwilligster genoodzaakt haar activiteiten voor de bibliotheek te stoppen. Wij houden ons aanbevolen voor iemand die het leuk om zich op twitter, facebook e.d. bezig te houden met vrouwen en literatuur. Laat vooral van je horen!
Nieuwe boeken in de bibliotheek:
De geniale vriendin van Elena Ferrante, Het boek Hauser van Annemarie Estor en Lies Van Gasse, De wereld vergeten van María Dueñas, Waarvan wij droomden van Julia Otsuka, Verloren maandag van Valerie Eijkmans, Coupé nr 6 van Rosa Liksom, Rembrandts vrouwen van Christoph Driessen.
Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd:
De leenbijdrage voor 2014 is opnieuw vastgesteld op € 25,-, en gaat nu in. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op banknr NL71 INGB 0009 2669 95 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2014’. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek.
Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden.
Naast de aangekondigde openingstijden blijft het altijd mogelijk om op afspraak een bezoek te brengen aan de bibliotheek.
U bent van harte welkom.
Marjolein Datema Utrecht, 30 november 2013