Beste leensters en andere belangstellenden,

Rond de overgang van het oude naar het nieuwe jaar wil ik graag beginnen met mijn dank aan alle vrijwillig(st)ers en anderen die bijdragen aan het in stand houden en uitbreiden van de collectie en activiteiten van de vrouwenbibliotheek. Nog steeds ben ik even blij met al het werk van mijn steun en toeverlaat Jonna! Samen met Eline en Ingrid heeft zij dit jaar de hele catalogus op onze website gezet, zodat iedereen nu thuis online kan zien wat we allemaal in huis hebben. Dank aan jullie alledrie! Een groot deel van de website wordt gesierd met recensies van recent uitgegeven boeken. De boeken krijgen daardoor aandacht, belangstellenden kunnen kijken of een titel hen aan zou kunnen spreken en de bibliotheek is blij met nieuwe boeken. Veel dank dus ook aan Aarti, Esther, Frederika, Hannah, Ine, Kimberly, Kyra, Linda, Olaf, Sarah en Sereena! Afgelopen jaar moest een groot deel van de boekenkasten met inhoud tijdelijk verhuizen naar de opslag en weer terug, zodat de schade van verschillende lekkages vanuit de bovenburen hersteld kon worden. Veel leesgroep-sterren en een paar andere betrokkenen hebben ervoor gezorgd dat dit van een leien dakje is gegaan. Jullie allemaal veel dank hiervoor!

Het nieuwe literaire jaar in Utrecht begint zondagmiddag 17 januari met Schwob de leesclub. Op 9 verschillende locaties zullen leesclub-bijeenkomsten plaatsvinden, waar 9 verschillende mooie maar vergeten klassiekers besproken zullen worden. Deze klassiekers maken deel uit van de winteractie van Schwob. Sinds 2014 werken 10 uitgeverijen samen om elk half jaar ongeveer een tiental moderne klassiekers uit alle windstreken te (laten) vertalen en uit te geven. Klassiekers, must-reads uit de 20e eeuw, die om verschillende redenen nooit eerder in het Nederlands zijn verschenen, of al lang niet meer verkrijgbaar waren. De Schwob-organisatie (vernoemd naar een 19e eeuwse Franse schrijver en vertaler, en groot kenner van de wereldliteratuur) vraagt mensen overal ter wereld naar hun favoriete boeken, naar boeken die hun kijk op het leven hebben veranderd. Tijdens Schwob de leesclub kan men met lezers van hetzelfde boek in gesprek gaan onder leiding van een aantal schrijvers en critici. Aansluitend is er in De Winkel van Sinkel de klassiekersborrel, een vrolijk feest met meer info over de 9 boeken, klassiekersquiz en live muziek.
Helaas heeft, ondanks onze leesgroep en 4 titels van vrouwelijke schrijvers, niemand er aan gedacht om de vrouwenbibliotheek te betrekken bij dit leesclub-project. Komende week gaan we kijken of en hoe we alsnog zouden kunnen aansluiten. Eventueel nieuws hierover zullen we op de website plaatsen.
Kaartjes voor de bijeenkomsten zijn inclusief boeken verkrijgbaar via het Literatuurhuis en boekhandel Savannah Bay.
Meer info:http://nl.schwob-books.eu/actie/live/index.php?p=4 en http://www.letterenfonds.nl/nl/schwob

Alle ‘deelnemende Schwob-boeken’ zijn rond de jaarwisseling uitgegeven. Een paar uitgelicht:
– Angela Carter (1940-1992) was een van de meest oorspronkelijke en fantasierijke auteurs van de 20e eeuw, geestig en energiek. Het nichtje van de poppenspeler (1967) gaat over de 15-jarige Melanie die na de dood van haar rijke ouders naar een onbekende oom in London verhuist. Hij blijkt een despoot te zijn die eens per maand een toneelstuk in de kelder organiseert. Melanie moet meespelen als Leda in ’Leda en de zwaan’. Onverwacht verandert het zwarte sprookje in een liefdesgeschiedenis.
– Elisabeth Harrower (1928) is een van de grote Australische schrijvers, omschreven als ’subtiel psychologe’. In 1971 stopte ze abrupt met schrijven en raakte vergeten. In 2012 begint een uitgevers-echtpaar met het heruitgeven van haar werk in een reeks verwaarloosde klassiekers. De wachttoren (1966) is het nietsontziende verhaal van twee zussen die hun vader verliezen en door hun moeder in de steek gelaten worden. Laura’s werkgever schiet hen te hulp. Hij blijkt echter ook een heel andere kant te hebben, en buiten woedt de Tweede Wereldoorlog. Clare, de andere zus, moet worstelen om zichzelf te behouden te midden van huiselijke en wereldlijke conflicten.
Artikel over Elisabeth Harrower: http://www.vpro.nl/boeken/artikelen/vpro-gids/2015/oktober/44-verwaarloosde-klassiekers.html
– De Amerikaanse Penelope Mortimer (1918-1999) was schrijfster en journaliste. In De pompoeneter (1962) vertelt een naamloze vrouw vanaf de bank van de therapeut haar verhaal. Ze is moeder van een aanzienlijk aantal kinderen en getrouwd met een succesvolle scenarioschrijver. Op het platteland bouwen ze een glazen toren om lang en gelukkig te leven. Maar de realiteit is anders. Ze is depressief en moet dag in dag uit omgaan met een overspelige echtgenoot, therapiesessies, filmsterren, het huishouden, bejaarde ouders, boodschappenlijstjes, jeugdherinneringen en toekomstdromen.
–  Elisabeth de Waal-Ephrussi (1899-1991), geboren in Wenen, was de dochter van een Joodse bankier en baron. Na de Anschluss van Oostenrijk aan Hitler’s Duitsland in 1938 verloor vader alles en moest de familie vluchten. Elisabeth de Waal schreef tijdens haar leven 5 romans die geen van allen werden gepubliceerd. Haar kleinzoon Edmund de Waal, zelf schrijver, vond het manuscript van Het verborgen stadspaleis (2013) in haar nalatenschap. Hierin heeft ze rijkelijk geput uit haar adellijke achtergrond en haar ervaring als ballinge en migrante. Het gaat over 3 mensen met Oostenrijkse wortels die in 1954 vanuit Amerika terugkeren naar Oostenrijk, dat toen nog door de geallieerden werd bezet. Op een feest ontmoet een meisje een welgestelde dandy waarmee een tragische maar onvermijdelijke liefdesgeschiedenis in gang wordt gezet.

In het begin van dit nieuwe jaar zijn er een aantal mooie tentoonstellingen, groot en klein.
– Deze winter eert het Kröller-Müller Museum t/m 17 april een van de belangrijkste Engelse beeldhouwsters met een grote overzichtstentoonstelling, Barbara Hepworth: sculpture for a modern world. De hele carrière van Barbara Hepworth (1903-1975) wordt stap voor stap in beeld gebracht, vanaf het begin in de 20-er jaren totdat zij aan het eind van haar leven een bekende kunstenares is. Haar sculpturen van hout en brons getuigen van groot vakmanschap. Ze worden afgewisseld met schilderijen, tekeningen en film- en fotomateriaal van de beeldhouwster aan het werk in haar atelier.  De eigen rijke bronzen beelden collectie van het museum staat opgesteld in de beeldentuin.
Barbara Hepworth studeerde in Leeds en Italië. Samen met Henry Moore en John Piper vormde ze de Seven and Five Society die vernieuwingen wilden brengen binnen de traditioneel ingestelde Britse kunstwereld na de Eerste Wereldoorlog. Single Form is haar grootste en misschien wel belangrijkste kunstwerk. Het staat ter nagedachtenis van Dag Hammarskjöld (die een bewonderaar van haar werk was) voor het VN-gebouw in New York. Ze is omgekomen tijdens een brand in haar atelier in Cornwall, dat tegenwoordig samen met haar woonhuis het Barbara Hepworth Museum and Sculpture Garden vormt.
De tentoonstelling laat zien hoe Barbara Hepworth uit aan de natuur ontleende vormen gebruikt, soms abstract, soms figuratief toegepast en een heel eigen handschrift ontwikkelt. Ze is daarmee van groot belang geweest voor de moderne beeldhouwkunst.
Meer info: http://krollermuller.nl/barbara-hepworth
– T/m 9 maart is in het Foam Fotografiemuseum in Amsterdam een overzicht te zien van het uitzonderlijke werk van de Amerikaanse Francesca Woodman (1958-1981) in de tentoonstelling On being an angel. Francesca Woodman
groeide op in een kunstenaarsgezin en begon al jong met fotograferen. Ze studeerde zowel in Amerika als in Italië, waar haar familie vandaan kwam en waar ze samen de zomers doorbrachten. Haar werk bestaat grotendeels uit zwart-wit opnames, waarbij het belangrijkste onderwerp zijzelf is, meestal alleen, soms samen met een enkel model. Veel zelfportretten dus, die geen van alle een ’gewoon’ portret zijn, open en naakt of juist verborgen, en allemaal bijzonder qua sfeer, zeggenschap, compositie en vormgeving. Ze onderzocht verschillende thema’s als gender, representatie, seksualiteit en lichaam. Na haar korte leven (ze sprong uit het raam van haar flat) heeft ze een uitgebreide en bijzondere collectie foto’s nagelaten die een grote bijdrage heeft geleverd op de (zelf)portret-fotografie. Meer info: http://www.foam.org/nl/museum/programma/francesca-woodman De bijzondere documentaire Francesca Woodman, uitgezonden in 2012, schetst een beeld van haar uitzonderlijke talent en van de moeite die het m.n. haar ouders kostte om met haar zelfmoord in het reine te komen, zie: http://www.npo.nl/close-up/10-04-2012/AVRO_1514759
– Schrijfster en beeldend kunstenares Pam Emmerik (1964-2015) was kort voor haar overlijden nog bezig met Maanmensen, een graphic novel die ze schreef in opdracht van Museum Boijmans van Beuningen. Het museum eert haar met een presentatie van de tekeningen in het prentenkabinet. Maanmensen is een persoonlijk document waarin Pam Emmerik vertelt over ervaringen, ideeën en reflecteert op kunst, politiek, religie, schoonheid en het museum. Meer info: http://www.boijmans.nl/nl/7/kalender/calendaritem/1836/pam-emmerik

Onlangs uitgebrachte titels:
– De Zweedse Astrid Lindgren is 32 en heeft twee kinderen en een kantoorbaan als in september 1939 Duitsland Polen binnenvalt. Ze besluit een dagboek bij te houden, Astrid Lindgren, Oorlogsdagboek 1939-1945. Vanwege haar werk bij de inlichtingendienst was ze beter op de hoogte van de toestand in Europa dan de mensen in haar omgeving en dat vind je terug in haar beschrijvingen. Naast vele oorlogsnotities schrijft ze over persoonlijke zaken als hamsteren en de angst van kinderen. De dagboeken geven een beeld van zowel de kinderboekenschrijfster als de geëngageerde en politiek actieve vrouw die ze gaat worden. Stukjes uit Pippi Langkous, dat in 1945 verscheen, worden ook genoemd.
– Er moet iets gebeuren van Maartje Wortel is het eerste boek dat bij uitgeverij Das Mag (motto: minder boeken aub) is verschenen. Het is een bundel met 13 deels samenhangende verhalen, die gaan over mensen met vaak doodnormale angsten en problemen. Ze ervaren een grote leegte en worstelen om die op te vullen. Maartje Wortel beschrijft dit tussen de bladzijdes vol met allerlei dagelijkse handelingen. Haar verhalen zijn vervreemdend en toch volstrekt logisch, ordelijk en chaotisch, grappig en hard.
– Van Ida Simons verscheen, na het postume succes van De dwaze maagd, nu het nog onvoltooide titelverhaal samen met een aantal andere nagelaten verhalen in Als water in de woestijn. Een jonge modeontwerpster ontmoet een excentrieke familie. Na een gewaagd maar goed modeadvies wordt ze liefdevol in hun kringen opgenomen. Ze vragen haar een boek over hen te schrijven.
–  Zenobia, slavin op het paleis  is de 6e op waarheid gebaseerde historische roman van de Surinaamse schrijfster Cynthia McLeod. Vanuit Zenobia’s perspectief, die slavin en eigendom is van Charlotte Elisabeth van der Lith (misi Graman), geeft ze niet alleen een beeld van het dagelijks leven van de slaven, maar ook van het leven van de notabelen, dat gevuld werd met feesten en partijen, ruzies en onenigheden, én de strijd die de machtige kolonisten aanbinden met gouverneur Mauritius in Paramaribo.
– De drie bruiloften van Manolita is de nieuwe roman van de veelgeprezen Spaanse schrijfster Almuneda Grandes. Hoofdpersoon Manolita is net 18 geworden als haar broer Antonio haar vraagt om hulp bij het verzet tegen dictator Franco. Ze gaat er op in en wordt een belangrijke spil in de strijd. Een van haar medeverzetsstrijders blijkt haar ware liefde te zijn en dat verandert haar leven voorgoed. Onder de dictatuur kun je echter bijna niemand vertrouwen. Het verraad komt dichtbij en bedreigen hun vriendschappen en liefde. De commentaren over zowel Almuneda Grandes als dit boek zijn erg enthousiast.
– In Hen tussen de haantjes beschrijft Sophie van der Zee hoe ze zich staande probeert te houden in de advocatuur, en gaandeweg afknapte op het mannenbolwerk naarmate ze hoger in de echelons van een groot kantoor aan de Zuid-as terecht kwam. Ze vertelt haar belevenissen origineel, humoristisch en nuchter, ook dat ze als haar carrière in de lift zit onverwacht op een vervelend en raadselachtige wijze haar baan kwijt raakt. Ze stelt dat de grote ziekte van de advocatuur is dat de heren niet door hebben hoe belangrijk het aandeel van vrouwen is. Onder pseudoniem geschreven om haar ervaring niet alleen tot dit ene kantoor te beperken.
– Recente Scandinavische thrillers, voor velen van de juiste komaf’: De verdwenen Deense van Sara Blaedel (verschijnt uitgesteld in januari) is het 9e boek over de Deense rechercheur Louise Rick over een moord op een vrouw in Engeland; Annika 11 – IJzer en bloed van Liza Marklund is het laatste in de serie over misdaadjournaliste Annika Bengtzon, die een verontrustend berichtje ontvangt van haar zus waarna ze is verdwenen.

Activiteiten in Utrecht en daarbuiten
– Op 2 januari speelt Ulrike Quade Company De Wand naar het gelijknamige boek van Marlen Haushofer. Een vrouw wordt overvallen door een apocalyptische ramp. Een onzichtbare wand scheidt haar van de rest van de wereld. Van het ene op het andere moment is haar bestaan teruggebracht tot het meest basale: de noodzaak om te overleven.
Meer info: https://www.stadsschouwburg-utrecht.nl/programma/?maand=2016-01#modal=/programma/4980/Ulrike_Quade_Company/De_wand/
– Van 14 t/m 17 januari vindt in Den Haag het ’mooiste internationale literatuurfestival van Nederland’ plaats in Den Haag. Tientallen internationale auteurs, grote Nederlandse schrijvers en veelbelovende nieuwkomers komen samen op Winternachten 2016. Het motto dit jaar is Hello Darkness, waarmee een zoektocht naar het gezicht van het kwaad aangegeven wordt, een stevig thema. De zoektocht van schrijvers naar licht en duister, ernst en ook een knipoog, grote thema’s en de menselijke maat. Bezoekers kunnen met schrijvers in gesprek gaan over boeken en films, komen luisteren naar en/of deelnemen aan voordrachten, gesprekken en debatten. Op de openingsavond staat de vrijheid van meningsuiting centraal. Als ’ervaringsdeskundige  zal de Brits-Chinese schrijfster Jung Chang de ’Free theword’-speech houden. Andere schrijfsters en dichteressen die deelnemen zijn o.a. Connie Palmen, Maud Vanhauwaert, Annelies Verbeke, Bregje Hofstede, Femke Halsema, Farah Karimi, Jennifer Clement. Margot Dijkgraaf, Renate Dorrestein en nog veel meer. Kijk vooral op de site naar alle andere die te gast zullen zijn.
Meer info: http://www.writersunlimited.nl/editie/10106
– Op de slotdag van Winternachten 2016 wordt in het Letterkundig Museum in Den Haag het Schrijversfeest gehouden. Hart van het programma is de uitreiking van verschillende letterkundige prijzen, o.a. de F.C. Bordewijkprijs die Annelies Verbeke zal ontvangen voor haar roman Dertig dagen. Momenteel is in het museum ook nog het schrijversprentenboek Stoeten ritseldingen over Fritzi Harmsen van Beek te zien. Meer info: http://www.letterkundigmuseum.nl/actueel/schrijversfeest2016 en http://www.writersunlimited.nl/productie/schrijversfeest

Bibliotheek-nieuws
Sinds kort hebben we in de bibliotheek een bookcrossing-plank. Hier staan boeken die we bijvoorbeeld dubbel hebben. Ze kunnen meegenomen worden en na lezing weer achter gelaten worden op een andere locatie met ook zo’n bookcrossingplank. Bookcrossing is een wereldwijde organisatie, in Nederland heel actief, waar 11 miljoen boeken door het land en de wereld lezen. Meer info over hoe het werkt op onze website http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/11/27/officiele-bookcrossing-zone-obczvrouwenbieb/  en http://www.bookcrossing.com.
Het catalogiseren op de vrijdag wordt nog steeds vervolgd. Dat betekent dat de bibliotheek voorlopig regelmatig op vrijdagmiddag open zal zijn. Voor de meest recente informatie hierover de kalender op onze website: http://vrouwenbibliotheek.nl/kalender/

Nieuwe boeken in de bibliotheek 
De hemel boven Parijs van Bregje Hofstede, De vrouwen van het kalifaat van Judith Neurink, Hoe harder ik loop, hoe kleiner ik ben van Kjersti Annesdatter Skomsvold, Kwart over Gaza van Anja Meulenbelt, Miriam Shapiro; shaping the fragments of art and life van Thalia Gouma Peterson

Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd  
http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/12/02/help-door-alix-ohlin/
http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/12/09/als-je-wilt-door-helle-helle/
http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/12/15/fluisteringen-van-liefde-smart-en-spreeuwen-door-julia-blackburn/
http://vrouwenbibliotheek.nl/2015/12/31/de-hormoonfabriek-door-saskia-goldschmidt/

De leenbijdrage voor 2016 is opnieuw vastgesteld op € 25,-. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op banknummer NL71 INGB 0009 2669 95 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2016‘. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek. Vanaf juli betaal je voor de rest van het jaar € 12,50.
Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden, de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website.
Naast de aangekondigde openingstijden blijft het altijd mogelijk om op afspraak een bezoek te brengen aan de bibliotheek.
U bent van harte welkom.

Marjolein Datema                         Utrecht,  31 december 2015/1 januari 2016

Sune, een vijftienjarige jongen, verheugt zich op zijn inwijdingsceremonie, een offerritueel waardoor hij officieel opgenomen wordt in de gezworen broederschap van mannen, een groep Odinisten in het plaatsje Hvalsø (ongeveer 60 kilometer van Kopenhagen met rond de vierduizend inwoners) in Denemarken. Hij moet iets offeren, kiest daarvoor het zakmes dat hij van zijn vader kreeg en zal een gave ontvangen die hem zal ondersteunen bij zijn ontwikkeling tot man.

De groep Odinisten waartoe de vader van Sune, een slager, behoort is een gesloten mannengroep. De vrouwen spelen geen rol. Het is een broedergemeenschap van een primitief soort. In de groep sluimeren een aantal geheimen uit het verleden, die de leden proberen te verhullen. Het inwijdingsritueel van Sune is een aan de godin Freya opgedragen vruchtbaarheidsritueel, dat volledig uit de hand loopt. Sune hoopte dat hij een hamer van Thor zou krijgen, maar hij krijgt een prostituee aangeboden om hem seksueel in te wijden, ten overstaan van de hele kring van mannenbroeders. Hij weigert. Hij rent weg, maar de groep maakt af wat ze met Sune dachten te beginnen, met een gruwelijke afloop. Loyaliteit is een afgedwongen kwaliteit in deze groep mannen en dat betekent dat Sune vogelvrij is.

Tegengesteld aan wat in Het dodenspoor wordt beschreven is het huidige Odinisme momenteel vooral een manier van leven. Er is wereldwijd een aanzienlijke opleving van deze oude heidense religie van de Noordse goden. Men beoefent magie voor genezing en spirituele ontwikkeling, houdt contact met het Goddelijke. Odinistische jaarfeesten spelen zich in de natuur af. De gelovigen richten zich op een natuurlijk ecologisch evenwicht. Negen nobele deugden worden nagestreefd: moed, waarheid, eer, trouw, volharding, discipline, gastvrijheid, vlijtigheid en behulpzaamheid. Waren vroeger de mannen de hoeders van dit geloof, tegenwoordig zijn er veel vrouwen actief in kleine gemeenschappen van Odinisten, die zich over de hele wereld hebben verspreid. Louise Rick, leidinggevende van de Speciale Eenheid van de afdeling Opsporing en haar collega – tevens minnaar – Eik komen in deze derde thriller van Sara Blaedel (weer) in actie als Sune als vermist wordt opgegeven. Louise is zelf in Hvalsø opgegroeid, heeft daar een trauma opgelopen, door de zelfmoord van haar vriend waar ze als twintigjarige mee zou gaan samenwonen.

De lezer weet wat er met Sune is gebeurd, maar de afdeling Opsporing nog niet. Het boek volgt de naspeuringen naar Sune van Louise en Eik, en de reconstructie van wat er gebeurd zou kunnen zijn, waarbij ook een vriendin van Louise een rol speelt. Deze Camilla is de vrouw van een landeigenaar, die het bos bezit waar de Odinisten hun ceremonies houden. Niet alleen Louise en Eik zijn op zoek naar Sune, ook de mannengroep is achter hem aan, met de meest afgrijselijke bedoelingen. Er woont op het landgoed een oude vrouw, die ronddwaalt en in het voorbijgaan mysterieuze dingen zegt als: ‘De wagens rollen over het Dodenspoor.’

Op zich leek het gegeven van dit boek me wel interessant. Het revival van het Odinisme kan een boeiend onderwerp zijn. Helaas speelt het boek in een kring van de allerprimitiefste Odinisten. Het boek is een simpel verhaal over de speurtocht naar de verdwenen jongen en de speurtocht naar de gang van zaken rond de zelfmoord van het vriendje van Louise. Er is weinig diepgang, waardoor het boek geen indruk achterlaat. Ondanks de aanbeveling op het omslag door Karin Slaughter ‘Sara Blaedel is een kracht om rekening mee te houden’ en van Camilla Läckberg op de achterflap ‘Sara Blaedels schrijfstijl is spannend, adembenemend en warm’, kan Het dodenspoor mij niet boeien. De schrijfstijl is simpel en zelfs kinderachtig: er wordt veel uitgelegd en er zijn vaak herhalingen. In de beschrijving van een personage dat zich bij voorbeeld emotioneel geraakt voelt, komt Blaedel niet verder dan dat die persoon duizelig is.

Het Dodenspoor lijkt meer een boek voor jong volwassenen in de leeftijd van 14 tot 18 jaar; een YA-book (Young Adult). Deze groep is inmiddels heel wat gewend: J.K.Rowlings’ Harry Potter, de boeken van Harlan Coben, Mel Wallis de Vries met Wreed, etc. Zelfs Isabel Allendes Ripper past in dit rijtje. Ze zullen niet wakker liggen van de spanning in dit boek. Voor volwassenen die een simpel boek willen lezen om zich daarmee te ontspannen is Het Dodenspoor zeer geschikt.

Uitgeverij            De Geus, 2014
pagina’s              349
Vertaald              uit het Deens door Femke Blekkingh-Muller  (Dødesporet)
ISBN                   978 9044 533 712

Recensie door Hannah Kuipers, september 2014