‘Ons soort mensen’ door Juli Zeh
In Unterleuten, een dorpje in de schaduw van Berlijn, wonen 200 mensen en ‘Ons kent Ons’. Als burgemeester Seidel een dorpsvergadering belegt, zonder te vertellen waar het over gaat, is de opkomst groot. Hij deelt mee dat er 10 windturbines gebouwd gaan worden in Unterleuten en dat er gezocht wordt naar de juiste locatie om dit te gaan doen. De noodzaak van de bouw is voor de burgemeester evident: het zal de tekorten in de gemeentekas aanvullen.
Als de aanwijsgebieden bekend zijn, blijken er 3 verschillende eigenaren te zijn: Konrad Meiler, een speculant en buitenstaander van het dorp heeft 8 hectare. Dat geldt ook voor Gombrowski, de spil van het dorp. Een nieuwkomer, Linda Franzen, bezit 2 hectare. Omdat er 10 hectare voor de bouw nodig is, hebben Meiler en Gombrowski beiden deze 2 hectare van Franzen nodig. Windturbines zijn nl een winstgevende aangelegenheid.
Hoe deze situatie zich verder ontwikkelt, wordt verteld door 11 hoofdpersonen, allen ingezetenen van het dorp. Steeds krijgen we per hoofdstuk en per hoofdpersoon meer en meer informatie. De onderlinge verhoudingen worden steeds duidelijker. Er is een voordurende machtstrijd aan de gang, vooral tussen de twee in Unterleuten geboren mannen: Gombrowski en Kron.
Gombrowski stamt uit een familie van grootgrondbezitters en is voor de socialist Kron het toppunt van kapitalisme. Hun meer dan 50 jaar oude vete is ontstaan na het in vlammen opgaan van een aantal schuren van Gombrowski. Ook speelt een gebeurtenis van 20 jaar geleden een grote rol. Tijdens een heftig onweer is er een man gedood en een zwaar gewond. De geruchtenmachine in het dorp over de werkelijke toedracht draait op volle toeren.
Tijdens het lezen van de eerste bladzijden, word je het boek al ingetrokken. Spanning, humor en prachtige uitspraken wisselen zich in hoog tempo af. De psychologische portretten worden sterk neergezet. Ook nieuwkomers in het dorp versus autochtonen levert vermakelijke taferelen op. Er is o.m een vogelbeschermer, een paardenfluisteraar, een speculant en een louche autohandelaar en ze strijden allemaal voor hun eigen belang. ‘Alles is Wil’ en ‘Macht is Beweging’. Iedereen zit in zijn eigen universum en de vraag wat de waarheid is dient zich aan.
Het dorp is zelf een entiteit: het heeft de DDR overleefd; je regelt je zaken er onderling, dus geen politie; er is een locale ruileconomie, geen internet maar wel een onafhankelijke drinkwatervoorziening. Wantrouwen heerst alom en de reacties zijn heftig.
Ons soort mensen is een lijvig boek, maar je vliegt er doorheen. Dat komt ook door de vorm: kleine hoofdstukken waarin het verhaal zich ontvouwt. Juli Zeh heeft heeft een prachtige schrijfstijl, intrigerend en fascinerend. Ook associatief roept het wat op. Unterleuten doet aan Übermenschen denken, een term die Nietsche bezigt, net zo als ‘Herren und Sklaven’. Ook al is Unterleuten de naam van een dorp, het thema macht is volop aanwezig. Don Quichot met zijn strijd tegen windmolens komt eveneens in je gedachten. Al met al een geweldig boek. Jammer dat het uit is!
Uitgeverij Ambo/Anthos, 2016
Pagina’s 670
Vertaald uit het Duits door Annemarie Vlaming (Unterleuten)
ISBN 978 9026 334 665
Recensie door Gretha Visser, april 2018
Kennisinstituut Atria voor emancipatie en vrouwengeschiedenis gaat in december starten met een jaarlijkse Rosa Manus-lezing. Ze wil daarmee wetenschappelijke ontwikkelingen die relevant zijn voor het terrein van de vrouwen- en gendergeschiedenis vanuit een internationaal perspectief kritisch belichten. Rosa Manus (1881–1942) speelde een cruciale rol in de vrouwenkiesrecht-beweging en de vredesbeweging, zowel nationaal als internationaal. Met de lezingen wil Atria de herinnering aan Rosa Manus en de historische betekenis van haar werk levend houden.
80-jarige “Dame’ Byatt wordt door de jury een geboren verhalenvertelster genoemd, met een scherp oog voor maatschappelijke verhoudingen. Ze schreef een omvangrijk oeuvre van tientallen (historische) romans, biografieën, korte verhalen en kritische essays over thema’s als invloed van kunst op het leven, magie en werkelijkheid, en het conflict tussen ambitie en gezin. Veel van haar romans gaan over het schrijven van een biografie of over het doen van onderzoek — een eigen manier om ‘Life writing’ vorm te geven. Ze schrijft met veel plezier, verbeeldingskracht en een grote eruditie, en neemt lezers mee in de geschiedenis van het Europese denken. Haar bekendste werken zijn Obsessie (Possession), De biograaf, Het boek der kinderen en de verhalenbundel Sugar and other stories
(Het is deze maand kadootjestijd….. soms roept het de vraag op of zoveel publicaties de kwaliteit van wat geschreven wordt ten goede komt.)
-In Afscheidstoernee vertelt schrijfster en musicologe Vrouwkje Tuinman over leven, dood en nalatenschap van de geroemde en verguisde vioolvirtuoos Nicolò Paganini, die een hoogromantisch avontuurlijk leven leidde. Zijn onechte zoon en tegenpool Achille, die door zijn alleenstaande vader is opgevoed, staat voor het probleem waar de lijkkist van zijn vader te laten na diens dood, omdat hij geen toestemming krijgt de ‘duivelkunstenaar’ te begraven. Was zijn vader echt zo slecht of verdient hij eerherstel? Een raak en speels portret van intense relaties tussen mensen.
Karin Amatmoekrim is een intiem portret van haar zoektocht naar een vader, en daarmee naar haar eigen identiteit. De in Paramaribo geboren schrijfster groeit op in een achterstandswijk in Nederland. Daar waar ‘het schimmelde in de hoeken van de gebouwen’. In de huizen van velen leven demonen: bij Karin is dat haar drankverslaafde vader. Ze is elf als ze te horen krijgt dat de man die zij kent als ‘haar vader’, niet haar biologische vader is. Als ze negentien is, dient haar echte vader zich aan. Vanaf dat moment ontstaat er een voorzichtige, zielloze correspondentie. Enkele jaren later gaat ze voor het eerst 
naar Suriname om haar familie en haar geboorteland te bezoeken.
een paar kavels laat aanwijzen voor de productie van windenergie. De inwoners zijn onmiddelijk verdeeld en oude geschillen steken de kop op. Hoe lang gaat het goed in een dorp met zoveel intriges? Juli Zeh heeft elk hoofdstuk vanuit een andere inwoner geschreven en ontleedt de personages erg goed. Met subtiele humor laat ze hun ware gezichten zien. Leuk ‘detail’: de succesvolle Duitse schrijfster blijkt veel geciteerd te hebben uit Dein Erfolg van Manfred Gortz, tevens lijfboek van een van de personages. Plagiaat? Ze blijkt dat boek ook zelf,geschreven te hebben.
– Een paar maanden na het 3e deel is nu ook het 4e en laatste deel van Elena Ferrante’s vierluik Napolitaanse romans in het Nederlands uitgekomen, Het verhaal van het verloren kind, de ontknoping van een levenslange vriendschap. Elena en Lila zijn samen in dezelfde volksbuurt opgegroeid, hebben hard gevochten eraan te kunnen ontsnappen, maar hebben een heel verschillend leven geleid. Ondanks hun enorme tegenstellingen zoeken de vrouwen elkaar steeds weer op. Onbeschaamd is men bezig geweest de schrijfster haar vrijheid en de bescherming een pseudoniem te gebruiken te ontnemen. De waardering voor deze romanserie heeft er waarschijnlijk en terecht niet onder geleden.
Nelleke Noordervliet krijgt Katharina Mercedes Donker, ex-minister en auteur van twee bestsellers over politiek en de rol van de vrouw, het verzoek mee te werken aan haar eigen biografie. Ze wil niet. Ze voert een aantal weerspannige gesprekken met haar aspirant-biografe, maar herinneringen dringen zich steeds meer aan haar op. Wat wil ze per se niet kwijt aan de biografe? Wat is te persoonlijk? Wat is te pijnlijk? Een biografie wordt zo altijd een verwrongen zelfportret. “Een uitstekende roman”, aldus de NRC, over doorleven en terugkijken.
– Zorgen voor het gezin is deel 2 van de ambitieuze trilogie die Kristina Sandberg schreef over huisvrouw Maj. Het is een beeld van haar bestaan in de 40-er en 50-er jaren, vanuit Maj innerlijke beleving beschreven. In beginsel is dit geen gemakkelijk onderwerp om een aantrekkelijk boek van te maken, maar de Zweedse schrijfster is er in geslaagd onverbloemd en in een stijl die aan Virginia Woolf doet denken een intieme vrouwenportret in een sterke veranderende wereld te schetsen. In Nederland wordt de trilogie in omgekeerde volgorde uitgegeven, enigszins verwarrend, maar niet onoverkomelijk omdat elk boek op zich gelezen kan worden.
enthousiaste recensies.
– Bij uitgeverij Karmijn (een onafhankelijke kwaliteitsuitgeverij van historische en een beetje´vintage´literaire fictie en non-fictie) is na 25 jaar voor het eerst in het Nederlands vertaald De engelenpoort van de Britse schrijfster Penelope Fitzgerald (1916-2000). Het is een van haar laatste romans (ze was al 74) en gaat over het fenomeen ‘liefde op het eerste gezicht’. Een verkeersongeluk brengt twee mensen bij elkaar. Nadat ze bij elkaar in bed wakker worden verdwijnt zij spoorloos, en hij gaat smoorverliefd naar haar op zoek. Hij moet er achter komen wie zij eigenlijk is. Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van universiteit van Cambridge waar de opkomende deeltjesfysica de natuurkundige faculteit verdeelt.
door uitgeverij Prometheus aangekondigd als “Een fenomenaal debuut en een zinnelijke ode aan het menselijk lichaam!” Een jong meisje staat in een museum oog in oog met een wulpse Venus. Prompt neemt ze zich voor om ook de muze van een kunstenaar te worden, zich toe te vertrouwen aan de scheppende gedachten van een ander, en aan de handen van het lot. Totdat dat lot de noodzaak doet opwerpen zich van lijdend voorwerp tot onderwerp te transformeren.
– Het moet nog ergens liggen van Joke van Leeuwen, een bundel met grote thema’s gevat in lichte woorden. Op een speelse manier laat ze je anders naar de dingen kijken. En altijd illustreert ze haar gedichten met eigen(zinnige) grafische beelden- die op de kaft spreekt boekdelen. Ouder worden dringt langzaam haar gedichten binnen.
het debuut van Myrte Leffring, begint een vrouw telkens opnieuw aan een mythische tocht over een brug waarbij mensen, dieren en emoties figureren in een buitengewone en tegelijk alledaagse omgeving. Synchroon met de reis van de vrouw volgen we haar gedachten: herinneringen, dromen, beschrijvingen van voorbije jaren.
van ruim 200 interviews een grondige inkijk in het bestaan van deze vrouwen die veel rollen tegelijkertijd moeten vervullen aan de zijde van hun machtige man. Hoe ver strekt hun macht?
zijn, maar slechts één mocht de titel ‘Grote koningin’ dragen. De koninginnen hadden een vorstelijke én goddelijke status. Ze bekleedden belangrijke religieuze functies en er werden speciale tempels voor hen gebouwd. Soms duurde de goddelijke status zelfs na hun dood voort. De tentoonstelling vormt een kennismaking met het weelderige leven aan het Egyptische hof. Daarnaast is er een reconstructie van één van de kamers uit het graf van koningin Nefertar, met deksel van de sarcofaag en grafgiften.
– Uit een heel andere tijd: in de Nieuwe kerk in Amsterdam is een tentoonstelling bezig over Marilyn Monroe, 90 jaar Marilyn. Omzien naar een iconische vrouw, over haar leven en nalatenschap. Misschien past de Engelse ondertitel beter, Reflecting on a female icon. Haar uitspraak “I don’t mind living in a man’s world, as long as I can be a woman” spreekt tot veel verbeeldingen. Wat zegt het over haar? Wat over ons? En wat zegt het trieste laatste deel van haar leven over haar, en over de mensen om haar heen?
Nussbaum naar Utrecht (oude
– Op 18 december organiseert Salon Saffier een middag over Ina Boudier Bakker. Gé Vaartjes zal vertellen over het leven en werk van de 50 jaar geleden in Utrecht overleden schrijfster en werpt daarbij ook licht op de onbekende Ina Boudier-Bakker. Zij schreef groot opgezette (familie)romans en verhalen. Haar romans Armoede, De straat en De klop op de deur oogstten veel roem en werden geprezen om de warmte en het psychologisch inzicht waarmee mensen neergezet werden. Sinds kort is er sprake van een hernieuwde belangstelling voor haar werk. Tijdens de middag zal ook Ontmoeting, een nieuwe uitgave van een aantal van haar verhalen, gepresenteerd worden.