December nieuwsbrief

Recentere ‘geschiedenis’ uit een ander deel van de wereld komt aan bod in een onlangs vertaald boek van de Turkse schrijfster Adalet Ağaoğlu. In 1973 schreef  z haar debuut, Gaan liggen om te sterven. Het speelt in 1968 in Ankara. Aysel, een succesvol docente aan de universiteit, gaat naar een hotel. Ze verkeert in een persoonlijke crisis en hoopt in deze kamer te sterven. Wachtend op de dood overziet ze haar leven, de maatschappelijke context waarin ze is opgegroeid, de taken waar de nieuwe republiek Turkije jongeren voor heeft gesteld, de keuzes die ze in haar leven heeft gemaakt. Kort daarvoor heeft ze het bed gedeeld met een van haar studenten, een jongen uit een arbeidersmilieu, actief in de beweging van 1968. De gebeurtenis confronteert Aysel met een andere sociaaleconomische klasse, een andere generatie, een ander idee van vrijheid. Wat betekent vrijheid eigenlijk? Kun je als vrouw wel vrij zijn? En wat voor rol spelen seksualiteit en gevoel in een maatschappij waar zoveel nadruk ligt op intellectuele ontwikkeling? In een collage van romantekst, brieven en dagboekaantekeningen belicht de roman de dilemma’s waarvoor vrouwen gesteld worden – in Turkije, maar ook in Nederland en Vlaanderen.

Onlangs uitgebrachte titels

– In Nieuwjaar van de Duitse Juli Zeh mondt een perfecte familievakantie in Lanzarote uit in een nachtmerrie. Op nieuwjaarsdag wil Henning fietsend de steile weg naar Femés beklimmen. Zijn materiaal is slecht, de fiets trapt zwaar en hij heeft geen proviand mee. Terwijl hij tegen wind en helling vecht laat hij zijn leven de revue passeren. Ogenschijnlijk loopt alles op rolletjes: hij heeft twee gezonde kinderen en een goede baan. Met zijn vrouw Teresa vormt hij een modern ouderpaar: ze delen de zorg 50/50. Maar eigenlijk gaat het slecht met Henning. Hij is al tijden overbelast. Kostwinner, echtgenoot, vader – geen van de rollen lijkt hem op het lijf geschreven. Wanneer hij uitgeput in Femés aankomt realiseert hij zich dat hij er eerder is geweest. Toen hij hier als kind was is er iets vreselijks gebeurd, iets wat hij diep heeft weggestopt. Iets wat hem blijkbaar al die jaren heeft achtervolgd. Het verhaal is een rake typering van ons tijdsbeeld.
Een enthousiaste Trouw-recensie: https://www.trouw.nl/recensies/juli-zeh-vindt-in-nieuwjaar-een-nieuw-type-uit-de-hysterische-man~b71156fd3/
– Zij is de nieuwste roman van Helle Helle. Zij zijn een dochter van zestien en haar moeder. Ze wonen op veel verschillende plekken in een stadje op Zuid-Lolland. Zij zijn ook de 2570 andere bewoners in hun woonplaats. En Zij zijn alle mensen die de dochter leert kennen op de nieuwe middelbare school waar ze in 1981 naartoe gaat. Maar in de allereerste plaats zijn Zij bezig te verdwijnen, omdat haar moeder ernstig ziek wordt. De band tussen moeder en dochter wordt beschreven in kleine episodes, terugblikken en dialogen. Helle Helle kan veel zeggen in weinig woorden. “Ze lachen tot ze ervan moeten huilen,’ schrijft ze in zij, en dat geldt zeker ook voor de lezer. Eerder schreef Kyra voor onze website een recensie over Als je wilt van deze Deense schrijfster, die ook nu weer ‘vrouwelijke protagonisten ten tonele voert’.
– Uitgeverij Nijgh en van Ditmar bracht afgelopen maand twee boeken uit van de Amerikaanse schrijfster Vivian Gornick. Het ene, Verstrengeld, is een herdruk van haar ‘memoir’ uit 1987 (NL-2016), het verhaal van de jarenlange complexe relatie met haar moeder. Vivian Gornick groeide op in The Bronx, in een woonblok vol Joodse arbeidersgezinnen. De mannen zijn grotendeels afwezig door oorlog of werk. Tussen de vrouwen broeit het, maar er is ook veel warmte. Het andere is ook een ‘memoir’, maar uit 2015 en nu vertaald: Een vrouw apart. En de stad. Een vrouw kiest voor een ongebonden en onafhankelijk bestaan, met alleen literatuur en de stad als constante metgezellen. Vivian Gornick beschrijft het ritme van de stad, de toevallige ontmoetingen, de steeds veranderende vriendschappen en de voortdurende worstelingen. De rode draad in het boek wordt gevormd door de gesprekken met Leonard, een homoseksuele vriend die scherp op zijn eigen ongelukkige leven reflecteert. Vivian Gornick wordt een van de beste denkers genoemd die Amerika heeft voortgebracht. Ze is scherp in het oproepen van het grootsteedse bestaan en het bespiegelen over feminisme en literatuur.
– In Het vrouwenpaleis vertelt Laetitia Colombani over de ontstaansgeschiedenis van het Palais de la Femme in Parijs. De 40-jarige Parisiènne Solène offerde alles op voor haar carrière als advocaat: haar dromen, haar vrienden, haar liefdesleven. Maar op een dag stort ze in. Ze krijgt het advies om vrijwilligerswerk te gaan doen en komt terecht bij het Vrouwenpaleis, een opvanghuis voor vrouwen. Solène komt uit heel andere kringen dan de vrouwen die ze daar ontmoet en weet niet goed hoe ze contact moet leggen. De bewoners van het Paleis zien in haar een afstandelijke vrouw en zijn achterdochtig. Maar nieuwsgierigheid van beide kanten doet haar werk en langzaam maar zeker wint Solène hun vertrouwen. Een eeuw eerder droomde Blanche Peyron als hoofd van het Franse Leger des Heils ervan onderdak te bieden aan vrouwen aan de onderkant van de samenleving; vrouwen die verstoten waren, weduwen en armen. Ze begon een krankzinnig project: het bouwen van een paleis voor hen…
– Toen uitgeverij De Bezige Bij vroeg of ze een novelle wilde schrijven voor hun 75-jarig bestaan, vond Alma Mathijsen het een goed idee. Maar ze zei er meteen bij: dan gaat het wel over liefdesverdriet, haar relatie was net beëindigd. Ze sloot zich op uitnodiging op in een Duits kasteel en dook haar verdriet in. Zo ontstond in korte tijd Ik wil geen hond zijn, een novelle over een vrouw die besluit dat ze, als uitweg voor haar pijn en het knagende gemis, wil veranderen in een hond om zo herenigd te worden met haar ex-geliefde. Ze zal ongelimiteerd van hem kunnen houden, janken als hij de kamer verlaat, zich tegen hem aan vlijen op de bank en grommen naar elke indringer. Achteraf kan de 35-jarige schrijfster zeggen dat het schrijven haar geholpen heeft.
– De Chinese schrijfster Sanmao (1943-1991) is geboren in Beijing en opgegroeid in Taiwan. Ze schreef reisverhalen die in Berichten uit de Sahara zijn verzameld en nu in het Nederlands vertaald. Met de Engelse publicatie van dit boek kwam er een heel nieuw lezerspubliek op haar boeken af. Het werd voor het eerst gepubliceerd in 1976 en beschrijft de ervaringen van Sanmao in het begin van de jaren zeventig, toen ze, samen met haar man, in een klein dorpje in het westen van de Sahara ging leven. Zeker in deze tijd van #MeToo is haar boek buitengewoon interessant vanwege de manier waarop ze de positie van de vrouw en haar eigen ervaringen als vrouw in een mannenwereld beschrijft. Een avontuurlijke reis, zeker in die dagen, voor een vrouw alleen. Sanmao beschrijft met humor, eerlijkheid en zelfspot over haar avonturen en over haar relatie met haar Spaanse man.
– In De man die alles zag van de Britse Deborah Levy wordt Saul Adler in 1988 aangereden op Abbey Road. Er is niets aan de hand. De jonge historicus kan zich gewoon nog laten fotograferen op de plek van de beroemde Beatleshoes door zijn vriendin, kunststudente Jennifer Moreau, zoals ze van plan waren. Nog dezelfde dag maakt zij het echter uit en vertrekt Saul voor onderzoek naar communistisch Oost-Berlijn, waar hij mensen ontmoet die hem zijn leven lang zullen bijblijven. In 2016 wordt Saul Adler weer aangereden op Abbey Road. Hij wordt met spoed naar het ziekenhuis gebracht. In de dagen die volgen is hij maar nauwelijks bij bewustzijn. Oude herinneringen dringen zich op, mensen verzamelen zich rond zijn bed. Jennifer Moreau is erbij, maar er is ook iemand die ontbreekt.
– De kritieken zijn echter zo lovend over Het Hollandse huis van de Amerikaanse Ann Patchett. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog lukt het Cyril Conroy door een slimme investering een groot vastgoedimperium op te bouwen. Met zijn nieuw gevonden welvaart besluit hij als verrassing voor zijn vrouw het Hollandse huis te kopen, een prachtig landgoed aan de rand van Philadelphia, maar het huis zal uiteindelijk alles en iedereen waar hij van houdt te gronde richten. Cyrils zoon Danny vertelt het verhaal. Hij en zijn zelfverzekerde en briljante zus Maeve worden na de dood van hun vader op jonge leeftijd uit het Hollandse huis verbannen door hun stiefmoeder. Opgegroeid in rijkdom keren ze terug naar de armoede waar hun ouders ooit aan ontsnapt waren en het enige waar ze op kunnen rekenen is hun liefde voor elkaar. Deze onverbreekbare band zal hun levens redden en hun toekomst bepalen. Het klinkt mogelijk clichématig, maar Het Hollandse huis wordt gekarakteriseerd als ‘een ontroerende, virtuoze psychologische roman’.
– Aan de nieuwe uitgave van Sylvia Plath’s klassieker De glazen stolp is een kort verhaal toegevoegd, dat recentelijk is teruggevonden, Mary Ventura en het negende koninkrijk. Sylvia Plath schreef het verhaal als 20-jarige studente en het sluit mooi aan bij haar autobiografische roman, waarin een ambitieuze jonge vrouw niet serieus genomen wordt door de maatschappij en in een diepe depressie zinkt. Mary Ventura wordt op de trein naar het negende koninkrijk gezet. Het wordt een bijna surrealistische reis die weinig goeds voorspelt.