December nieuwsbrief
| Beste leensters, leners en andere belangstellenden,
Afgelopen weken zijn weer een aantal nieuwe biografieën verschenen, over heel verschillende vrouwen. Hoewel ze weinig bekend waren, hebben ze een bijzonder leven geleid. En niet altijd een leven om vrolijk van te worden. – Robert Vuijsje scheef een biografie over zijn vorig jaar overleden moeder Sheila Gogol, Maak de wereld beter. Deze uitspraak was haar antwoord op de vraag: als er een zin is – Daar tegenover staat hoerenmadam en prostituee Adriana Valkenburg (Schiedam, 1894). Zij was in de – Van weer een heel andere achtergrond is Nele Marian, waarschijnlijk de eerste Afro-Europese schrijfster. Mathilde Idalie Huysmans werd geboren in Congo als dochter Onlangs uitgebrachte titels Vertaalde romans Verhalen
Non-fictie Activiteiten in Utrecht en daarbuiten: Bibliotheeknieuws: Nieuwe boeken in de bibliotheek Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd: De leenbijdrage voor 2024 is vastgesteld op € 27,50. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Vanaf december al geldig voor het komend jaar. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ons banknummer NL18 RABO 0366 0430 05 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2024’. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek, met een startbedrag van € 5,- per kalenderjaar.Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden en veel recensies; de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website. Marjolein Datema Utrecht, 28 november 2023
|
van het leven, wat is die dan? Sheila Gogol werd in New York geboren, reisde op haar 18e naar Israël en liftte naar Europa waar ze Roberts vader tegenkwam. Haar levensloop was niet alledaags en voerde haar door de roerige jaren ’50, ’60 en ’70 van de vorige eeuw,. Bijna per ongeluk was ze aanwezig tijdens historische momenten als de ‘Mars naar Washington’ waar Martin Luther King zijn ‘I have a dream’-toespraak hield. Ze ontmoette mensen als Malcolm X en Marilyn Monroe, en ze werkte in het Anne Frank Huis met Otto Frank, de vader van Anne. Het belangrijkste wat ze tijdens haar opmerkelijke leven had geleerd was ‘tikkun olam’, het Hebreeuws voor ‘maak vrede, geen oorlog’, voed je kinderen zo op dat ze de wereld beter achterlaten. Zelf heeft ze altijd de daad bij het woord gevoegd, Maak de wereld beter.
jaren twintig en dertig een van de kopstukken van ‘donker Amsterdam’. Vanwege haar extreme onbetrouwbaarheid kreeg zij in de onderwereld de bijnaam ‘Jeanne de Leugenaarster’. Bij de politie stond zij te boek als het ‘gevaarlijkste wijf’ van Amsterdam. Klanten werden in haar bordelen stelselmatig beroofd. In de Tweede Wereldoorlog werd ze V-frau (tipgeefster) van het beruchte bureau Joodsche Zaken, dat op Joodse onderduikers jaagde. Ze heeft tientallen ondergedoken Joden verraden, die vervolgens zijn vermoord in de vernietigingskampen. Na de oorlog kwam Adriana Valkenburg in één cel terecht met Ans van Dijk en Betje Wery: de drie grootste landverraadsters van Nederland. Zelf werd ze ter dood veroordeeld, maar kreeg uiteindelijk gratie. In 1960 kwam zij weer vrij, waarbij majoor Bosshardt van het Leger des Heils werd belast met haar reclassering. Bart Middelburg schreef Dodelijke intriges, een biografie over deze vrouw die in de officiële geschiedschrijving niet of nauwelijks voor komt.
van een Congolese moeder en een Belgische officier. Op jonge leeftijd is ze door haar vader naar België gehaald. Tijdens de jaren tussen beide wereldoorlogen en in de jaren veertig schreef ze onder haar pseudoniem Nele Marian gedichten en was daarnaast journaliste. Vervolgens raakte ze in de vergetelheid. Haar naam en werk zijn nauwelijks bij ons bekend. Haar werk was kritisch; ze stelde in 1935 de onderdrukking in Congo al aan de orde. In dat jaar verscheen ook haar dichtbundel Poèmes & Chansons, waarin ze koloniaal onrecht op aangrijpende wijze beschrijft. Nadia Nsayi, politicologe en eveneens van Belgisch-Congolese afkomst, zocht in de archieven en bezocht symbolische plaatsen om het complexe leven van Nele Marian te reconstrueren met de grote geschiedenis op de achtergrond. In Congolina staat ze stil bij Nele Marian’s werk en erfenis, en legt opvallende parallellen met haar eigen leven. De dichtbundel maakt ook deel uit van Congolina. Het bevat zowel de originele Franse gedichten als de nieuwe vertaling in het Nederlands.
– Eva Meijer is veelzijdig. Ze is filosofe, kunstenares en schrijfster, en speelt en schrijft muziek. Ze schrijft romans, essays, poëzie en academische filosofie. In haar 6e roman, Dagen van glas voelt niemand zich echt thuis in de tijd: een vrouw die gegrepen wordt door haar spiegelbeeld, haar dochter die sporen in de sneeuw fotografeert en een plek zoekt om te blijven, de vader die zich verliest in brieven, die twee vrouwen elkaar bijna een eeuw geleden schreven. Achter het verhaal van deze familie, die uit elkaar valt, schuilen andere verhalen, over liefde en autonomie, vrij willen zijn en met anderen willen verkeren, die voor elke generatie anders gestalte krijgen. Uiteindelijk speelt de vraag: wat betekent het om goed te leven? Hoe moet je je eigen bestaan betekenis geven, en wat houdt het in om goed samen te leven met anderen? Kunst biedt inzicht en schoonheid, en vriendschap biedt troost.
Danielle -‘Daniel’- de Koster: heldin volgens velen, knettergek volgens sommigen. Ze leidt een bewogen leven. Na een aantal vormende omzwervingen gaat ze patiënten bijstaan, ‘kenniszoekers’ die nog geen medische diagnose hebben. Maar hoe onbaatzuchtig is ze werkelijk? En hoe weet je wat het goede is? Wanneer Daniels reputatie verslechtert, voelt ze zich in het nauw gedreven. Dan overlijdt ze. Jodie, haar grote liefde, wil weten waarom en gaat te rade bij de mensen die haar het beste kenden. Bij Sjoerd, met wie Daniel in de jaren negentig voor de hiv-vereniging werkte. Bij Daniels ex Barbara, die altijd een bepalende rol in haar leven bleef spelen. Voor hen was Daniel een getroebleerde vriend en complexe geliefde, die nooit echt heeft leren omgaan met haar eigen gemankeerde lichaam. Zo reconstrueert Jodie Daniels levensverhaal.
– Truus Rozemond 
– Gelukkige dagen van Renée van Marissing gaat over Sil, een vrouw die al jong aan dementie lijdt. Op haar 46e heeft ze moeten stoppen met haar werk. Ze denkt veel aan vroeger, de groep vrienden met wie ze toneelvoorstellingen maakte. Dag en nacht brachten ze samen door en de toekomst leek onbegrensd. Nu moet ze zich tot haar eigen kleine leven verhouden. Haar geliefde Lina probeert met de hulp van Sils vrienden voor haar te zorgen, maar Sil glijdt steeds verder weg in verwarring en eenzaamheid. De roman beschrijft de tederheid die ontstaat wanneer liefde niet langer kan worden uitgedrukt in woorden en onderzoekt de betekenis van taal wanneer het denken gaat haperen. Waar vind je houvast terwijl je langzaam verdwijnt? De kritieken zijn enthousiast, vooral waar het gaat over de manier waarop de schrijfster de lezer impliciet ‘confronteert’ met vragen hoe zhij zelf zou handelen.
gaat over een andere Noorse, Birgitte, een bijna 90-jarige vrouw die alleen in een appartement in Parijs woont. Al haar vrienden zijn inmiddels overleden en Birgitte, gevangen in een lichaam dat steeds minder kan, overdenkt haar leven. Ze heeft een succesvolle carrière als chirurg achter de rug in een wereld gedomineerd door mannen, waardoor ze geen tijd heeft gehad een gezin te stichten. Af en toe skypet ze met haar zus in Noorwegen en zo wordt ze herinnerd aan het leven dat ze had kunnen leiden. Birgitte probeert in het reine te komen met haar daadwerkelijke leven en blijft hopen op de liefde.
– “In het armenhuis kreeg ze de naam Lamentationes (‘als herinnering aan de smet van de zonde die haar tekende’), maar door haar mevrouw, die haar als bediende in huis neemt als ze vier jaar is, wordt ze Zed genoemd, naar een dode aap. Nu is ze een jaar of achttien en op de vlucht. In De weidse wildernis trekt Lauren Groff alles uit de kast om ons te laten voelen hoe het is om uitgehongerd, kletsnat en doodmoe te zijn terwijl achter elke boom gevaar loert. Want wij vluchten met haar mee, vele pagina’s lang, terwijl we er gaandeweg achter komen wat er is gebeurd. Een ijzingwekkende roman die al je zintuigen op scherp zet.” Bron: VPRO-gids
– In De kwetsbaren van Sigrid Nunez probeert een eenzame vrouw in New York City tijdens de eerste coronagolf grip te krijgen op het leven en op de vraag wat menselijkheid behelst. Ze vindt een onverwachte klik met een op drift geraakte Gen Z’er, en met een ijdele, energieke ara. Terwijl de ambulancesirenes op straat loeien schuilen de drie gelegenheidsvrienden in hun toevluchtsoord hoog boven de stad. De roman laat zien wat er gebeurt wanneer vreemdelingen bereid zijn om elkaar te begrijpen, en hoe eenvoudig naastenliefde de pijn van een ander kan verzachten.
en niet eerder in het Nederlands vertaald, ondanks dat het een van de weinige romans was over het menselijk leed dat de Duitse deling veroorzaakte. De jonge, idealistische kunstenares Elisabeth en haar broer Uli hebben een hechte band. Als ze in 1961 de paasdagen doorbrengen bij hun ouders hoort Elisabeth dat Uli van plan is om net als hun oudere broer naar het Westen te vluchten, omdat hij in de DDR geen toekomst voor zichzelf meer ziet. Elisabeth heeft nog maar een paar dagen de tijd om hem dit plan uit het hoofd te praten. Brigitte Reimann begon te schrijven toen haar eigen broer in 1960 naar het Westen vertrok. Ze maakte het spanningsveld invoelbaar tussen idealen, zelfontplooiing en een repressieve realiteit.
– In september 1913 reist student Mieczysław Wojnicz vanuit Lemberg naar een beroemd sanatorium in de bergen dat al meer dan vijftig jaar een kuuroord voor longzieken is. Hij hoopt dat de heilzame berglucht ook hem kan genezen, maar helaas: hij blijkt aan tuberculose te lijden. Hij neemt zijn intrek in een pension voor heren, waar patiënten uit heel Europa net als in Thomas Manns 
Annis daal je af in de historische hel van een slavernijbestaan. Aanvankelijk op rijstvelden in North Carolina, waar haar moeder Sasha haar leert vechten als een krijgsvrouw én uit de wellustige klauwen van plantagehouder/vader probeert te houden; later onder meer tijdens een minutieus beschreven gruwelmars naar New Orleans, om verhandeld te worden als vee ‘dat geacht wordt door te lopen en vuiligheid te laten vallen als een paard’. En dan introduceert Jesmyn Ward óók nog bovennatuurlijk elementen uit de ‘geestenwereld’, zoals de tamelijk grimmige beschermengel Mama Aza. Maar laat je meevoeren door het lyrische proza, en Annis’ tocht wordt een haast hypnotiserende leeservaring.” (Wederom VPRO-gids)
– Wat de personages uit Dit verhaal moet goed verteld worden bindt, is dat ze ongemakkelijke vragen te verduren krijgen: ‘Wat doe jij hier?’ ‘Spreken die kinderen van jou geen Luganda?’ ‘Ken je die meneer; Idi Amin?’ Maar de moeilijkste vraag van allemaal stellen ze zichzelf: ‘Is dít nu thuis?’ Jennifer Nansubuga Makumbi vertelt over de reis van Oegandese migranten naar het noorden. Ze werken er hard, leven sober, slagen of verliezen, keren terug of blijven voorgoed. Altijd is er het chaotische en gecompliceerde verleden in Oeganda dat een schaduw werpt over hun nieuwe leven. Toch zijn het ook hilarische verhalen.
bestaat uit drie novellen over mensen die hun weg proberen te vinden in een wereld van armoede en onzekerheid: een tiener die op de vlucht is voor de sociale dienst met haar jongere broer en zusje, een jonge alleenstaande moeder die moeite heeft om voor haar dochter te zorgen, en een ex-gevangene die probeert persoonlijke tekortkomingen te overwinnen en een relatie met zijn zoon op te bouwen. Voortgedreven door een diepe behoefte om relaties met dierbaren te beschermen, struikelen en vallen de personages en krabbelen weer overeind. Kleine overwinningen en onverwachte sympathie van vreemden kunnen een grote impact hebben. In 
een tijd waarin de scepsis en het wantrouwen tussen mensen toeneemt, laten de verhalen menselijkheid zien.
toedoen van hun partner of familielid. Ook in Nederland gebeurt dit – naar schatting één elke acht dagen. Precieze cijfers hebben we niet. Femicide wordt hier niet geregistreerd en zelfs nauwelijks benoemd. Tessel ten Zweege schreef er een boek over, Femicide, met de ondertitel Tot de dood ons scheidt. Waarom werd er zo lang weggekeken en hoe pakken we dit probleem nu wél aan? De schrijfster, kunstenares en feministe maakt voor een brede doelgroep inzichtelijk wat er speelt rond deze thematiek, en wat er moet gebeuren om te voorkomen dat vrouwen vanwege hun gender worden vermoord.
– Psychotherapeut Maxine Mei-Fung Chung benadert de aloude vraag ‘wat wil een vrouw? vanuit een andere invalshoek dan gewoonlijk. Ze laat zien in Wat vrouwen willen dat de vraag vooral voor vrouwen zelf vaak een mysterie is, omdat ze altijd leerden hun eigen verlangens te negeren of ondergeschikt te maken. Ze doet dat aan de hand van zeven vrouwen uit haar praktijk in heel verschillende levensfases: van een jonge aanstaande bruid die worstelt met de acceptatie van haar seksualiteit tot een vrouw die haar leven oppakt na jaren van trauma. Ze laat zien ook hoe elke vrouw de vraag ‘wat wil je nou?’ kan beantwoorden met ‘dit is wat ik wil’. Punt.
– En een ‘vrolijke noot’: een biografie over Loesje, die deze maand 40 jaar geleden ter wereld kwam in Arnhem. Het vrolijk-eigenwijze postermeisje belandde in het kille actieklimaat van kraken en bang voor de bom. Met opwekkende spreuken als ‘leven is het meervoud van lef’ en ‘mooi hè, alles’ doorbreekt ze de sfeer van ‘stop’, ‘weg met’ en ‘tegen’. Wildplakkend verovert ze de rest van Nederland – en direct na de val van de Berlijnse Muur ook heel Europa. Haar levenshouding: de zin van het leven, die schrijf je zelf. Wie ís zij? Fleur van der Bij maakte een intiem portret van dit Nederlandse orakel. Op basis van exclusief archiefmateriaal en vele interviews met de leden van het geheimzinnige Loesje-collectief kijkt zij diep in de ziel van hun creatie. Houdt Loesje zich op haar veertigste staande te midden van het ‘twittergeweld’ en de extreme polarisatie? Lukt het haar met haar tijd mee te gaan?
met een nieuwe voorstelling o.a. naar theater Kikker (Utrecht) op 5-6-7 december. Maankoningin gaat over Maria Theresia van Oostenrijk (1638-1683), de eerste echtgenote van Louis XIV, de ‘Zonnekoning’. Deze laatste is vooral bezig met zijn eigen balletspektakels en affaires. Maria ‘worstelt’ met hem en verzamelt daarom een bont gezelschap om haar heen met waarzeggers, circusacts en operazangers die de eenzaamheid verzachten. Wanneer ze plotseling ziek wordt kan de arts niks voor haar doen, de gezondheidszorg is namelijk gericht op mannen, het vrouwenlichaam onderzoeken is iets waar hij zijn vingers niet aan brandt. Langzaam sterft Maria aan de onverzorgde tumor. “Als koningin ben ik slechts één dag gelukkig geweest”, waren haar laatste woorden.
– Op 16, 17 en 18 december treedt 
solotentoonstelling Another place, van kunstenares Lara de Moor (1969). Met haar schilderijen creëert zij een mysterieuze wereld waarin verlaten plekken een eigen ziel en atmosfeer krijgen. Haar monumentale interieurstukken zijn zorgvuldig gecomponeerde stillevens. De vloeren, wanden, ramen en hoeken in lege vertrekken vormen haast geometrische composities. En dan hangt of staat er ineens iets wat ‘de orde’ doorkruist. Niets staat er toevallig en er ontstaat op doek een sfeer van illusie die zeggingskracht heeft.
Design Museum in Den Bosch. Loan Favan komt uit Nieuw-Caledonië. Het erfgoed van het Pacifisch gebied vormt de rode draad in haar werk. Ze deelt de verhalen en tradities van haar eiland door middel van haar minimalistische ontwerpen. Haar sieraden kunnen gezien worden als artefacten die de geesten en mystieke krachten van haar geboorte-eiland met zich meedragen. Haar werk draait altijd om de mens van de toekomst. Zal onze afkomst ons nog steeds definiëren? Zal onze aard inwisselbaar worden? Wat zal ons in de toekomst nog kracht geven? Tanem Fiuja betekent ook ’toekomst uitwisselen’ in het Bichlamar (de lokale taal van Vanuatu).