maart nieuwsbrief

Beste leensters, leners en andere belangstellenden,

Elk jaar vinden in maart deze beide terugkerende ‘evenementen’ plaats, Internationale Vrouwendag op 8 maart en De boekenweek meestal in de 2e helft van de maand.

Eén wereld, duizend vrouwen is dit jaar het thema voor Internationale Vrouwendag 2024 en gaat over de verschillen én overeenkomsten tussen vrouwen in Nederland maar vanuit verschillende culturen. Daarbij zijn subthema’s die gaan over culturele verschillen bij geboorte, huwelijk, werk en de dood. Alle vrouwen zijn uniek en verschillend, maar hebben ook overeenkomsten. Met het thema ‘Eén wereld, duizend vrouwen’ kunnen vrouwen elkaar inspireren en van elkaar leren. Om dit vorm te geven vinden allerlei activiteiten door het hele land plaats en ook digitaal, bijvoorbeeld: van 8 t/m 17 maart kun je gratis kijken naar films over krachtige vrouwen via HER Film Festival. HER staat voor Health, Empowerment and Rights: belangrijke thema’s die wereldwijd spelen rond de positie van vrouwen. Door verhalen van krachtige vrouwen te delen, wordt er meer bewustwording, verbinding en actie gecreëerd. Die kunnen vrouwen inspireren de leiding te nemen over hun eigen leven.

Het Literatuurmuseum presenteert op 8 maart een nieuw kunstwerk: Het Conversatiestuk. In opdracht van het museum portretteerde beeldend kunstenaar Renske van Enckevort de schrijfsters Hanna Bervoets, Maartje Wortel, Niña Weijers, Nina Polak, Marjolijn van Heemstra, Lieke Marsman, Ellen Deckwitz, Maurits de Bruijn en Alma Mathijsen. Deze vriendengroep maakt deel uit van een literaire generatie waarin vrouwelijke auteurs, meer dan voorheen, op de voorgrond treden. Het museum wil een moderne en vrouwelijke tegenhanger hebben van het in 2019 aangekochte schilderij De Herenclub, een ‘Damesclub‘ in een weergave van een vriendenkring die verder reikt dan de fysieke begrenzing van het doek: een groep die middenin de samenleving staat en geen enkel gespreksonderwerp schuwt. Beide groepsportretten horen in de traditie van Conversatiestukken; informele groepsportretten die in de 17de eeuw in de Lage Landen zijn ontstaan.
Vanaf 9 maart is het portret voor het publiek te zien in het museum, samen met een expositie over vrouwelijke auteurs en de P.C. Hooft-prijs. Sinds 1947 is deze prijs 73 keer toegekend, waarvan slechts 13 keer aan een vrouw. De ondervertegenwoordiging van vrouwen vormt het uitgangspunt van deze exposities waarin een aantal overleden vrouwelijke auteurs wordt uitgelicht die de prijs volgens een onafhankelijke jury wél hadden verdiend.

Meer info: bit.ly/3OYOfJw.

De Boekenweek 2024 vindt plaats van 16 t/m 24 maart. Het thema dit jaar is ‘. Iedereen maakt deel uit van een familie. Veel hangt samen met familie, maar familie is soms niet alles, je kunt elkaar ook kwijtraken of erger. Als familie ter sprake komt, komen meestal allerlei verhalen los. De literatuur kent dan ook veel familieverhalen. Op de website van de boekenweek worden uitgebreid aanbevelingen gedaan om te kunnen kiezen uit boeken over familie.
Sinds 1932 is de Boekenweek hét jaarlijkse feest om de liefde voor het boek vieren in en met boekhandels, uitgeverijen, auteurs, bibliotheken en de media. Daar wordt van alles georganiseerd, m.n. ook ontmoetingen met schrijvers. De Boekenweek is ontstaan om zoveel mogelijk mensen te inspireren nieuwe boeken te kopen en lezen.
Meer info: https://www.boekenweek.nl

 

Onlangs uitgebrachte titels
–  In de bibliotheek hebben we met de leesgroep eerder dit seizoen de klassieker De tienduizend dingen van Maria Dermoût gelezenDeze maand is het opnieuw uitgegeven. Het verhaal speelt zich af op een Moluks eiland in de nadagen van de Nederlandse kolonisatie. Felicia, ‘mevrouw van Kleyntjes’, woont er alleen met haar bedienden op een afgelegen plantage aan een baai. Met weemoed maar berustend in haar lot herinnert ze zich de doden en de levenden, en ziet ze een veelvoud van dingen aan zich voorbijgaan – van de kleinste voorwerpen, de schelpjes van het strand, tot de omringende mensen. Meer dan alleen een levendig portret van een voorbije tijd is de roman een tijdloze verkenning van het menselijk leven.
– Nog een roman over Nederland en Indonesië: Aisha Dutrieux is schrijfster en voormalig rechter. Ze schreef eerder Het leven noemen en Wees niet bangWat wij verzwijgen van Aisha Dutrieux is een autobiografische roman over de Nederlands-Indische zwijgcultuur en het overschrijden van grenzen. Na het overlijden van haar oom gaat Mia naar zijn appartement. Het is er leeg, vies en schimmelig. Vijfentwintig jaar geleden zagen ze elkaar voor het laatst. De dag dat ze haar ouders vertelde wat zich tussen hen had afgespeeld, viel haar Indische familie uiteen. Ze begint de woning leeg te halen en schoon te maken. Ondertussen praat ze tegen haar oom, vertelt hem hoe haar leven is verlopen en vraagt zich af welk leven hij heeft geleid. En ze ontrafelt welk aandeel het Indische zwijgen heeft gehad in de geschiedenis van haar familie, en in haar eigen verleden. Een ontroerend, schrijnend en kwetsbaar verhaal.
– In Dans dans revolutie beschrijft  Dans, dans, revolutieeen fictieve, gruwelijke oorlog die veel lijkt op die in Oekraïne. De roman laat zien hoe makkelijk het is om weg te kijken. Oekraïne is het moederland van Lisa’s oma, en in haar debuutroman Aleksandra ploos ze die kant van de familiegeschiedenis uit. Het boek verscheen een paar maanden voor de Russische invasie van Oekraïne in 2022 en bood veel inzicht in de historische en geopolitieke achtergronden van de oorlog, die al speelt sinds 2014. ‘Onze dans is als een heel smal steegje,’ schrijft Lisa Weeda in haar bijna magische vertelling, waarin zij het gevecht aangaat met de medeplichtigheid aan oorlog, ‘waar je zijlings nog net je lichaam doorheen kan proppen om aan de andere kant van iets te geraken. Weg van het kwaad, dichter bij de lichte dingen van het leven. Onze dans heeft vele mensen geholpen, en ons altijd op het nippertje gered.’
– In het oog, de nieuwe roman van Marijke Schermer “is goedkoper dan therapie, en misschien wel doeltreffender.”, schrijft Trouw als kop van haar recensie. En verder: “Je kun het lezen en herlezen terwijl je over je eigen leven nadenkt. Door de relatie van Nicola en Louis bloot te leggen, laat Marijke Schermer zien welke nieuwe moge­lijkheden zich aandienen als je aangeleerd ­gedrag durft te bevragen.” Het verhaal begint op het moment dat Nicola hoort dat de aanvraag voor haar onderzoek is afgewezen. Uitgerekend op die dag is haar vriendin Bee haar ondoorgrondelijkheid zat en vertrekt. Dat verlies brengt eerdere verliezen naar de oppervlakte bij Nicola, een vrouw die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft. Eind april is er een ILFU Book Club met Marijke Schermer over In het oog. https://ilfu.com/agenda/ilfu-book-club-marijke-schermer)
– Maskerziel is een autobiografische roman van actrice en theatermaakster Dolan Yurdakul, waarin ze vertelt over een/haar familie waarin tot aan de derde generatie sporen van een migratietrauma doorlopen. Het zijn mensen, die veel verdriet kennen, en die zichzelf nieuwe gewoonten en persoonlijkheden hebben moeten aanmeten om in Nederland te passen; mensen met maskers. De roman laat heel inzichtelijk de verscheurdheid zien van velen die een moeder- en een vaderland hebben, maar ook de autonomie van de auteur.
– Bloedlijn is de nieuwe historische roman van Simone van der Vlugt. Dit keer over machtsstrijd en een onmogelijke liefde in een middeleeuws familie-epos met Koning Willem II en Floris V. Zowel de levens van de hoogste kringen als die van het gewone volk worden beeldend beschreven.
– In van Rosanna ten Have is Suzanne  het enige kind dat ooit zakte voor haar zwemdiploma. Twintig jaar later ziet haar life coach dat als een aanleiding voor haar passieve levensinstelling en sociale isolement. De coach dringt aan om weer te gaan zwemmen, om zo in contact met haar emoties en met anderen en te komen. Ze waagt de sprong in het diepe.

Vertaalde romans
– Over  van Susan Taubes: “de vertaling van haar autobiografische roman Scheiden was al een fijn ontregelende (her)ontdekking, Susan Taubes’ (1928-1969) recent ontdekte, postume novelle Treurzang voor Julia blijkt minstens zo sterk. In deze compacte tragikomedie volgen we het leven van Julia Klopps, van haar Midden-Europese kindertijd in een verarmend landhuis, tussen opgezette dierenkoppen en even versufte bourgeoisouders, via adolescentie en eerste liefdesaffaires, tot de (hier) droefstemmende berusting van moederschap en huwelijksleven. Maar het is vooral de verteller die de show steelt. Een ongrijpbare superegoachtige instantie, deels moederkloekbeschermengel, deels verongelijkt spookneefje van Humbert, die haar levensloop beschrijft en becommentarieert. In soms barokke zinnen, vol liefdesbetuigingen, tirades en wanhopige smeekbedes, die het geheel een haast Nabokoviaanse allure verlenen.” (VPRO-gids)
– De zaaier wordt omschreven als een geweldige klassieker van de Afro-Amerikaanse  (1947-2006), schrijfster van baanbrekende romans en als een apocalyptische roman voor apocalyptische tijden. De zaaier is geschreven in1994 en nu vertaald. Het verhaal volgt de 15-jarige Lauren Olamina in een parallel 2024, hoe ze de door armen en pyromane drugsverslaafden belegerde omheinde gemeenschap nabij Los Angeles ontvlucht, om met een groepje gelijkgestemden door een door klimaatverandering geteisterde Mad Max-woestenij naar een veiliger oord te trekken. Daarbij gehinderd door ‘hyperempathie’ (ze voelt andermans genot én pijn), en gesteund door haar zelfontwikkelde religie, Aardezaad, met als motto ‘God is Verandering’. Een raak en wijs nachtmerrieavontuur.
Een leuke ontdekking: de vertaling is mede van de hand van een goede bekende van onze bibliotheek, Reshma Jagernath.
– Nu in november van Josephine Johnson maakt net als De zaaier deel uit van de Schwob-Lenteactie, een vergeten klassieker die het verdient herontdekt te worden. Arnold Haldmarne vertrekt met zijn vrouw en drie dochters van de stad naar het platteland om een nieuw leven op te bouwen. Het zijn de crisisjaren in het Amerikaanse Midwesten en het gezin worstelt met het zware leven op hun boerderij, waar droogte zich meester maakt van het land. Marget, de middelste dochter, blikt terug op die beproevingen: de dorst van het land dat wacht op de regen die maar niet valt; en de dorst van de mensen die verlangen naar verbinding, liefde en rechtvaardigheid, en naar brood op de plank. Josephine Johnson schetst een genuanceerd portret van een familie die worstelt met armoede en zich teweerstelt tegen de verraderlijkheid van het klimaat. Haar scherpe observaties over klasse, ras, gender en klimaat zijn bijna negentig jaar later nog net zo urgent.
– Kort nadat Leslie Jamison moeder is geworden van een dochter komt er abrupt een einde aan haar huwelijk. Ze wordt verscheurd door beide gebeurtenissen samen. Scherp en onverschrokken vertelt de Amerikaanse schrijfster in  haar eigen gevoelens, twijfels, angsten en falen. Ze zoekt naar antwoorden op moeilijke levensvragen: Hoe gaan we om met verlies? Durven we voor onszelf te kiezen na de pijn die we anderen hebben aangedaan? Hoe gaat een vrouw om met de benauwende verwachting alles tegelijk te moeten zijn: moeder, schrijver, docent, dochter en geliefde? En hoe laat je nieuwe liefde en hoop toe op de scherven van een huwelijk dat ooit van liefde en hoop vervuld was? Over Leslie Jamison is men in de pers al vaker enthousiast. Om een idee te geven: ze wordt vergeleken met Joan Didion en Susan Sontag.
– Sara Nović is een Amerikaans(-Kroatische) schrijfster, vertaler en professor creatief schrijven. Daarnaast is ze ook een dovenrechtenactiviste en heeft geschreven over de uitdagingen waarmee ze als dove romanschrijfster te maken heeft gehad. Haar meest recente roman, Zoals onder water, gaat over een levendige dovengemeenschap, een dovenschool waarvan de leerlingen een normaal leven willen leiden, met eerste liefdes, tentamens en ouders die niet steeds voor hen bepalen wat ze nodig zouden hebben. Een aantal van hen zijn: een opstandig leerling die van een reguliere school komt, de populairste jongen van de school wiens leven op z’n kop wordt gezet door de geboorte van een zusje dat wel kan horen, en het schoolhoofd dat zelf een horend kind van dove ouders. Zij vecht voor het voortbestaan van zowel de school als haar huwelijk, maar het lijkt onmogelijk om allebei te redden. Haar positie komt op losse schroeven te staan wanneer drie leerlingen van haar school vermist worden.
De rode stukken  is de autobiografie van een rechtszaak. Op een novembermiddag wordt schrijfster, essayiste en dichteres Maggie Nelson gebeld door haar moeder: de zaak rondom de onopgeloste moord op Maggies tante Jane wordt heropend. Aangenomen werd dat Jane in 1969 het slachtoffer was geworden van een beruchte seriemoordenaar, maar de zaak werd nooit opgelost. Nu is er met behulp van DNA-onderzoek nieuw bewijs gevonden en lijkt een arrestatie aanstaande. Maggie Nelson volgt het onderzoek en de rechtszaak samen met haar moeder. Het zet haar aan het denken over geweld tegen vrouwen, over de deken van angst die haar jeugd en familie overschaduwde – en over haar eigen complexe verhouding tot haar moeder en de rest van haar familie. Maggie Nelson schreef o.a. de veelgeprezen boeken De Argonauten en Over vrijheid.
Waar we gaan is nacht is de historische debuutroman van de Amerikaanse Tracey Rose Peyton over zes tot slaaf gemaakte vrouwen die in opstand komen tegen de plantage-eigenaar. Ze zijn dan wel gekocht, maar ze weigeren bezit te zijn. Het speelt zich af in Texas, 1852. De zes vrouwen wonen en werken op een noodlijdende plantage. ’s Nachts glippen ze uit hun hut en komen met andere tot slaaf gemaakten in het bos bij elkaar. Hun eigenaren – die zij de Lucy’s noemen, naar Lucifer – hebben namelijk plannen om de plantage winstgevend te maken, die verregaande gevolgen voor hen zullen hebben. Elke vrouw staat daardoor voor de keuze: afzijdig blijven óf met de rest samenspannen tegen de Lucy’s, wat veel gevaar met zich meebrengt.
– Schoon van de Chileense Alia Trabucco Zerán begint met een onontkoombaar feit: er is een meisje gestorven. Estela heeft haar moeder in het zuiden van Chili verlaten om te gaan werken bij een gezin in Santiago, waar ze schoonmaakt en hun dochtertje opvoedt. Ze beschrijft de familie waarvoor ze zorgt, haar eigen familie die ze op het platteland achterliet, en de eenzaamheid, die zo ernstig is dat ze een nauwe relatie opbouwt met een zwerfhond die regelmatig langskomt. Langzamerhand komen de scheve machtsverhoudingen tussen haar en het gezin bloot te liggen en wordt duidelijk hoe onzichtbaar de rol van inwonende huishoudster is. Er is niemand die echt naar Estela luistert of zich voor haar ideeën interesseert. In de loop van zeven jaar verandert haar ogenschijnlijk simpele leven in een repetitieve en uiteindelijk gewelddadige nachtmerrie door haar emotionele afstomping, haar woede en de uitputting.
speelt zich af op het dak van een flatgebouw in Manhattan tijdens de covid-pandemie. Na een week in lockdown beginnen de bewoners – van wie sommigen elkaar nauwelijks kennen – in het geheim samen te komen op het dak om elkaar verhalen te vertellen. Elke avond komen er meer bewoners bij, die plaatsnemen op stoelen, kratten en omgekeerde emmers, en langzamerhand worden ze echte buren. Margaret Atwood wordt aangegeven de schrijfster te zijn (waarschijnlijk vanwege de alfabetische volgorde), maar ze blijkt niet de enige te zijn. De verrassende twist in de roman is dat elk personage van deze groep heel verschillende New Yorkers wordt beschreven door een andere literaire stem. Het zijn er elf, waarvan 8 vrouwen: Margaret Atwood, Candace Bushnell, Emma Donoghue, Louise Erdrich, Rachel Kushner, R.O. Kwon, Celeste Ng en Nora Roberts. Zou je hun verschillende aanpak en stijl terugvinden in de roman?

Poëzie: –

Verhalen
– Claire Keegan is een Iers schrijfster, bekend geworden om haar korte verhalen. “Hoe leg je in een paar regels uit waarom het werk van Claire Keegan tot de buitencategorie behoort? De drie verhalen in Op het allerlaatste moment zijn zó goed dat je er na afloop een beetje stil van bent. Waarna je ongelofelijk baalt dat je ze uit hebt. Neem alleen al het eerste verhaal, over Cathal die Sabine ten huwelijk vraagt maar schrikt als de verhuiswagen arriveert en ze overal in huis foto’s neerzet van mensen die hij niet kent. ‘…en ze zag er anders uit zonder make-up, ze liep rond in een trainingspak, zwetend en dingen optillend…’ Bedrieglijk eenvoudig, maar de onderhuidse spanning is in vrijwel elke zin voelbaar. Beter dan Keegan wordt het niet.” (VPRO-gids). Claire Keegan schreef ook korte romans, juweeltjes: Pleegkind en Dit soort kleinigheden. Beiden zijn verfilmd.
– Machteld Siegmann werd bekend met haar debuutroman De kaalvreterover een Joods meisje dat in 1942 ondergebracht wordt bij een liefdevol, gelovig boerengezin en zich aan haar pleegouders hecht. Ook in haar verhalenbundel Aloha vertelt ze over de lichte en donkere kant van de menselijke zoektocht naar verbinding. Een enkele ontmoeting kan je leven op z’n kop zetten. Vooral de onverwachte ontmoetingen, die anders lopen dan je denkt. Veel van de verhalen in Aloha gaan over zulke ontmoetingen-op-het-tweede-gezicht.

 

Non-fictie
– Vorige maand over het hoofd gezien (hoe dat kan begrijp ik niet helemaal), een essaybundel samengesteld door  over het werk van Anjet Daanje: Over leven, dood en bramenjam. De bundel is uitgegeven ter gelegenheid van de uitreiking van de Constantijn Huygensprijs aan de Groningse schrijfster . “‘Magistraal’, ‘onvergelijkelijk epos’, ‘betoverend’, ‘literair monument’, ‘de onsterfelijkheid van grote literatuur’: de superlatieven vliegen je om de oren bij het lezen van de pas verschenen essaybundel over het (veelzijdige MD) oeuvre van Anjet Daanje. Dat klinkt alsof de schrijvers Daanje adoreren – en in zekere zin is dat zo. Maar de essays bieden tegelijk wel degelijk interessante perspectieven op haar leven en werk. Daanje werd lange tijd niet breed opgemerkt, maar sinds de verschijning van De herinnerde soldaat (2019) en zeker sinds Het lied van ooievaar en dromedaris (2022) is ze overal. Of, beter gezegd, de lof voor haar is overal…” voor haar buitengewone verteltalent. De essays zijn van Beatrice de Graaf, Marie-José Klaver, Maaike Meijer, Iduna Paalman, Rik Peels en ‘last bus not least’ Yentl van Stokkum.
– In  onderzoekt Sarah Sluimer haar eigen leven. Het is een verslag van alle transformaties die een vrouw in deze tijd doormaakt wanneer ze moeder wordt, carrière maakt, een huwelijk aangaat en zich moet verhouden tot haar eigen verleden. Ze probeert een weg te vinden voor haarzelf en haar gezin. Ze beschrijft zowel het dagelijkse geploeter als de grote schoonheid die ze in het kleine leven vindt, maar daarnaast ook de strijd die vrouwen moeten voeren om een gelijkwaardig leven te kunnen leiden. Op 6 maart is ze een van de sprekers tijdens een avond in de Balie (A’dam) naar aanleiding van Geef je over, waarin het gezin belicht en besproken wordt in al zijn facetten. In de aankondiging staat: ”In Geef je Over: Een Modern Leven maakt schrijver Sarah Sluimer van het beschrijven van gezinsleven een literair kunstwerk, waarmee ze de waarde van het gezin en ouderschap verhoogt.”
– Rond deze tijd verschijnt Kapitalisme en seksisme, een pamflet van Doortje Smithuijsen. Ze analyseert aan de hand van persoonlijke ervaringen hoe schijnbaar onschuldige fenomenen als moedervloggers en Rocycle onderdeel zijn van een systeem dat vrouwen blijft marginaliseren. Ze laat zien hoe moeilijk het is om als vrouw binnen dit systeem vrije keuzes te maken. Binnen het kapitalisme wordt de ongelijkheid tussen man en vrouw schaamteloos uitgebuit. Ze leven in een wereld die rijker wordt aan wellness, maar steeds armer aan autonomie en onderlinge verbinding. Op 2 maart komt Doortje Smithuijsen naar de Utrechtse Boekenbar en op 8 maart (internationale vrouwendag) is er een de Balie (A’dam) een avond naar aanleiding van haar ‘pamflet’ en stelling ‘Kapitalisme is slecht voor vrouwen’.
– In Hormonen en vrouwen beschrijft  alle fases waarin het lichaam van een vrouw drastische hormonale veranderingen doormaakt: de menstruele cyclus, het gebruik van de pil, en de perioden rondom de zwangerschap en de menopauze. Wat is de impact van deze veranderingen op hersenen, gedrag en emoties? Gelardeerd met herkenbare ervaringsverhalen

Activiteiten in Utrecht en daarbuiten:
– Op zondag 10 maart is er in literair theater Salon Saffier een middag met een portret van  (1916-1991), een van de belangrijkste schrijfsters van Italië. Ze schreef een zeer divers oeuvre – fictie, non-fictie, essays en toneelstukken. Haar werk is wereldwijd vertaald, vanaf 1965 in het Nederlands, en gewaardeerd. Zeer recent kwam een nieuwe vertaling van haar befaamde herinneringsroman Familielexicon uit. Familierelaties, politiek en filosofie zijn terugkerende thema’s in haar teksten. In haar autobiografisch proza richt ze zich sterk op het geheugen als instrument. Ze werd geboren in Palermo, als Natalia Levi, vijfde en jongste kind van een Joodse vader (wetenschapper) en een katholieke moeder. Ze begon al vroeg met schrijven en leerde er haar eerste man, slavist en verzetsstrijder Leone Ginzburg kennen. Ze overleed in Rome, waar ze gedurende haar laatste levensjaren als lid van de communistische partij gekozen werd in het Italiaanse parlement. Er zal een voordracht worden gehouden door actrice Marjan Volbeda en vertaler Jan van der Haar.
Meer info:  https://www.salonsaffier.nl/Programma+informatie.php?id=323&nav=2
– Vanuit Bibliotheek Neude (Utrecht) gaat de VPRO weer een wekelijks boekenprogramma maken, VPRO Boeken. Daarin zal programmamaakster Lotje IJzermans schrijvers interviewen van literaire fictie en non-fictie van dat moment. In de eerste afleveringen zijn onder anderen te gast: Rinske Bouwman met Een soort Eelt, Lisa Weeda met Dans, dans, revolutieSimone Atangana Bekono met haar dichtbundel Marshmallow.
Meer info: https://www.vprogids.nl/boeken/lees/artikelen/2024/VPRO-boeken-is-terug-met-Lotje-IJzermans.html
– Museum de Fundatie toont t/m 26 mei in haar entree en vide een aantal van de grote doeken van Ruthi Helbitz Cohen. De zes meter lange doeken zijn deels beschilderd, deels met collageachtige elementen beplakt. Tussen deze werken hangt haar Veil of Tears, een gordijn dat is samengesteld uit goudkleurige tranen, gemaakt in de Israëlische stad Ramla samen met Palestijnse en Joodse vrouwen. De tranen lijken in eerste instantie te verwijzen naar (vrouwelijk) leed, maar als geheel vormen ze een sluier die niet alleen bedekt en versiert maar ook beschermt. Ruthi woont en werkt in Israël. In haar werk onderzoekt ze de actuele condition humaine, of liever de condition féminine. Haar doeken en installaties zijn gevuld met half-doorzichtige vrouwenlichamen, omgeven door planten, dieren of losse lichaamsdelen. Zoals een wetenschapper een dier ontleedt, zo haalt zij lichamen uit elkaar en voegt deze daarna weer samen als een puzzel die net niet helemaal klopt. Haar figuren zijn geen portretten maar archetypes. Haar werk reflecteert op het gruwelijke, de afgronden die wij allemaal in ons bergen, maar op een speelse, poëtische, vaak humoristische manier.

Bibliotheeknieuws:
– In maart zal de bibliotheek open zijn op de aangegeven tijden.
Iedereen die wil komen rondkijken en/of boeken lenen en terugbrengen is van harte welkom.
– Met enige regelmaat krijgen wij mails met de vraag naar een leesgroep voor jonge vrouwen. Er is op dit moment een groep die haar bijeenkomsten (deels) in de bibliotheek wil gaan houden (heel leuk!), maar ze zitten vol. Mochten er meerdere jonge vrouwen zijn die belangstelling hebben voor een leesgroep – wij kunnen hen/jullie samenbrengen en een nieuwe groep faciliteren.

Nieuwe boeken in de bibliotheek

Luister van Scaha Bronwasser, Op het allerlaatste moment van Claire Keegan, Heksenjacht van Dick Harrison, De waarheden van mijn moeder van Vigdis Hjorth, Het luik van sneeuw van Emily Holmes Coleman, Gebied 19 van Esther Gerritsen, Dezelfde maan van Dorien Dijkhuis

Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd:
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/02/02/een-geest-in-de-keel-door-doireann-ni-ghriofa/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/02/08/bertha-von-suttner-door-greta-noordenbos/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/02/19/het-recht-op-seks-door-amia-srinivasan/

De leenbijdrage voor 2024 is vastgesteld op € 27,50. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ons banknummer NL18 RABO 0366 0430 05 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2024’. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek, met een startbedrag van € 5,- per kalenderjaar.Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden en veel recensies; de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website.

Marjolein Datema                                                                                                         Utrecht, 27 februari 2024




Mei (opening)nieuws

Beste leensters en andere belangstellenden,

Na even aarzelen heb ik besloten om de nieuwsbrief te beginnen met een “bibliotheek-bericht”:
“Jeetje, wat een aderlating voor de Vrouwenbieb! Is er al een opvolger gevonden?” Ik citeer Marjet die via de mail van Jonna hoorde dat ze begin juni gaat stoppen als vrijwilliger. Ja, zo ervaar ik het ook, een aderlating, lieve Jonna. Je eerste mail aan de vrouwenbibliotheek schreef je op 7 april 2011. Je bood jezelf aan als “vrijwilliger met een bibliotheekachtergrond”. Je bent zeven jaar lang veel meer geweest dan dat. Een groot deel van wat de vrouwenbibliotheek nu is hebben we samen vorm gegeven! Als webmaster ben je van essentieel belang geweest om allereerst de website te bouwen, later te onderhouden en om te zetten naar een nieuw template, de catalogus (met hulp) toe te voegen en mij te onderwijzen hoe ermee om te gaan. Daarnaast heb je de poëziegroep opgezet, heb je recensies geschreven en ben je een trouwe sparring-partner geweest voor alles wat er in de bibliotheek speelde, hebben wij samen met activiteiten begeleid als ‘nldoet’ en hield jij vaak het contact met de vrijwilligerscentrale. Iedereen begrijpt dat ik jou, naast het werk wat je deed, persoonlijk ga missen als steun en toeverlaat. Desalniettemin respecteer ik je (persoonlijke) redenen om te stoppen zeer. Je blijft meedoen met de poëziegroep en komt vast af en toe binnenlopen.
Meer over het vertrek van Jonna en hoe nu verder, zie onder het kopje Bibliotheek-nieuws.

Zoals elk jaar presenteert SPRING Utrecht komende maand weer tien dagen lang (17 t/m 26 mei) hedendaagse, vaak internationale, voorstellingen, die anders niet in Utrecht te zien zouden zijn. De voorstellingen worden zowel in het theater als op straat uitgevoerd. Traditioneel is er veel belangstelling voor choreografie en dans. Een van de aandachtspunten dit jaar is de kracht van vrouwen in dans en theater. Er is nog altijd een flinke mannelijke dominantie in de wereld van de kunsten, maar SPRING heeft een sterke line-up van vrouwelijke choreografen. Het merendeel van het Europese programma bestaat uit vrouwen “niet vanwege een of ander quotum, maar omdat het werk van hoge kwaliteit is.” In de link: https://www.springutrecht.nl/voorstellingen?field_productie_tags_tid=532 vind je de voorstellingen van vrouwelijke choreografen, met stuk voor stuk bijzondere onderwerpen en vormgeving, van de relatie mens-machine met danser in een elektrische rolstoel tot de drang naar perfectie van een dwangneurose, van het niemandsland via luisteren door een koptelefoon tot het concept van individuele seksuele vrijheid, van experimenten met (huishoudelijke) objecten met het publiek tot het ecologische probleem van de groeiende afvalberg.

Ruim een week geleden maakte de Taalunie bekend dat de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren uitgereikt zal worden aan poëzie-, proza- en toneelschrijfster Judith Herzberg (1934). De prijs is een prestigieuze oeuvreprijs, die Judith Herzberg m.n. krijgt voor haar poëzie die de jury als “hartverscheurend eenvoudig en juist daardoor complex” beschreef. “Haar precieze observaties uit het dagelijks leven leggen iets essentieels van het menselijk verkeer bloot. Haar werk kan zich meten met dat van Nobelprijswinnares Wisława Szymborska. Haar toon is altijd natuurlijk, zo natuurlijk dat die alleen maar het gevolg kan zijn van een enorme beheersing van taal en vorm, van techniek. Die beheersing blijkt ook uit de manier waarop ze klank gebruikt. Haar taal nadert de muziek”.
Haar meest recent verschenen boek(je) is Er was er eens, en er was er eens niet. Het is een verzameling prozanotities: observaties, schetsen of zeer korte verhalen, met onmiskenbaar de hand van een dichteres. Zorgvuldige woordplaatsing, precieze regelval en interpunctie en de telkens terugkerende bevreemding of verwondering brengen de meest uiteenlopende situaties aan de oppervlakte. Ze maakt met slechts een handvol woorden zichtbaar wat voor het blote oog niet gemakkelijk is te onderscheiden. Je hoeft het niet te begrijpen, als je het maar voor je ziet.

 

Onlangs uitgebrachte titels
– Dagelijks werk is de literaire autobiografie van Renate Dorrestein, en gezien haar ernstig ziek zijn zeer waarschijnlijk haar laatste boek. Ze presenteert op de haar karakteristieke wijze de praktijk van haar 45 jaar lange schrijversleven aan de hand van een selectie artikelen (over o.a. de lezer als bondgenoot, fatsoen, bewuste kinderloosheid, ouder worden en de ontdekking van de clitoris). Ze laten ook zien hoe en hoe lang ze al bezig is bepaalde thema’s te onderzoeken. Samen vormen de artikelen, waar ze rake en vermakelijke teksten bij schreef, een soort schaduwoeuvre van haar tientallen boeken, artikelen en vele lezingen. Een van haar items was meer aandacht voor literatuur van vrouwen, wat haar o.a. als een van de initiatiefneemsters voor de Anna Bijnsprijs en als  ‘lezeres des Vaderlands’ redelijk goed gelukt is.

– Het hoofdkussenboek is een heel andere autobiografie. Het zijn de herinneringen van een 10e eeuwse Japanse Sei Shonagon, hofdame in het gevolg van keizerin SadakoIn haar tijd voerde de vrouw de boventoon in de Japanse literatuur. Daar geldt dit, nu voor het eerst vertaalde, beroemde werk als een monument in de literaire canon. Tirade schrijft: “Haar notities getuigen van eigenzinnigheid, van een uitzonderlijk goed ontwikkeld oog en oor. […] Een veel omstreden schrijfster ook, want men heeft genoeg aanstoot genomen aan haar libertijnse levensopvattingen en aan haar erotisch nogal wilde leven.”
– Niets om het hoofd op neer te leggen is een indringend verslag van Françoise Frenkel, Pools-Joods boekenverkoopster, over haar lange vlucht door Europa naar Zwitserland in 1942. Zeventig jaar na dato is het erkend als een verhaal met klassieke allure over een vrouw die vanuit haar liefde voor literatuur aan het noodlot weet te ontkomen. “Op de overlevenden rust de plicht om getuigenis af te leggen…”, schreef ze in haar voorwoord.
– In Hartschade vindt Hella de Jonge zichzelf terug in een ziekenhuis aan de monitor na een hartaanval. Als de goede bedoelingen van de specialisten haar tot een gevangene van een systeem dreigen te maken, komt ze in opstand. Ze gaat op zoek naar de oorzaak van haar fysieke problemen en wat haar drijft. Dit leidt tot ontroerende gesprekken met haar dochter, beiden hebben een kind verloren, en soms confronterende, maar ook hilarische bezoeken aan haar vader. Ze voert een gevecht om geen patiënt te worden maar mens te blijven. In een interview in Trouw vertelt ze dat ze maanden van het kastje naar de muur was gestuurd omdat artsen haar pijnscheuten niet herkenden als hartklachten bij een vrouw, zoals veel vaker gebeurt. Ze vraagt er aandacht voor.

– Zondagskind is een roman over autisme. Judith Visser vertelt het verhaal, grotendeels haar eigen verhaal, van een jong meisje dat opgroeit in de jaren tachtig en negentig, een tijd waarin weinig bekend was over autisme. Het meisje bewandelt haar eigen, hobbelige pad en leert bij elk obstakel zichzelf en de wereld waarin ze leeft beter begrijpen. Ze neemt je mee in de belevingswereld van iemand met Asperger.
– In Veldheer Banner beschrijft Marie Kessels het innerlijke en uitlijke leven van een man die op zijn 49e de diagnose ziekte van Parkinson krijgt. Trouw noemt het “een monument voor de Parkinsonpatiënt… voor diens psyche vooral..”. Zo bijzonder laat Marie Kessels de verschillende gestalten van de grillige ziekte zien. Deels gebeurt dat door de ogen van een goede vriendin die terugkijkt op hun ontmoetingen in zijn ‘vrijplaats’, waar zij samen zijn Parkinson ‘beleven’. En passant wordt de strijd aangebonden met de neurologische cultuur van tegenwoordig waarbij de psyche door het brein is vervangen.
– Hier is een roman van Joke van Leeuwen, én het huis aan de grens waar Stamvader woont. Van generatie op generatie lijkt het leven in het naburige dorp onveranderlijk. Stamvader is van elders gekomen om de grens te bewaken, en voert alles volgens de regels uit. Vreemdelingen zijn niet welkom, smokkelen is verboden, wantrouwen is zijn werk. Wanneer hij hulpbehoevend wordt, volgt zijn zoon hem op. Terwijl diens vrouw voor haar mopperende schoonvader zorgt en Kleine, hun dochtertje, speels en onbevooroordeeld tussen iedereen door vlindert, worstelt de zoon met zijn nieuwe taak als grensbewaker. Waarom trekken mensen grenzen? Hoe verhouden plichtsgetrouwheid en vriendschap zich tot elkaar? Een “tot nadenken stemmende parabel over het wezen van de vrijheid”.

– Jesmyn Ward is momenteel een van de belangrijkste schrijvers over ‘ras’ in Amerika. Twee van haar drie romans hebben de National Book Award gewonnen, een schrijfster om op te letten dus. Ze groeide op in armoede, in een gehucht aan de Missisippi waar ze in 2005 Katrina ternauwernood overleefde. Het lied van de geesten vertelt het verhaal van een jongen die met zijn zusje bij zijn zwarte grootouders woont. Hun moeder die ze zelden zien, komt hen halen om hun (blanke) vader uit de gevangenis elders op te halen. Tijdens de ‘roadtrip’ door het platteland van het arme en racistische diepe Zuiden worden moeder en zoon geteisterd door spoken uit het verleden.
– Een stad, het meisje en de duivel van de Duitse Svealena Kutschke is een familie-epos dat zich afspeelt in Lübeck in 1908. In een koude winternacht wordt een meisje onder wonderbaarlijke omstandigheden geboren. Ze bezit een gave die voor de generaties na haar zowel een vloek als een zegen zal zijn. Tachtig jaar later zal haar kleindochter zich proberen te bevrijden van die vloek maar ook van de last van haar familiegeschiedenis, die onlosmakelijk verbonden is met de tragedies van de twintigste eeuw, een geweldadige Duitse eeuw. Verklikkers en helden, meelopers en daders, een geslacht dat uit de rivier de Trave geboren is en gedoemd is om in de Trave te eindigen. 
–  Vanuit hier zie je alles van eveneens een Duitse, Mariana Leky, vertelt over Selma. Als die over een okapi droomt, weet iedereen in het dorp dat er binnen 24 uur iemand zal sterven. Halsoverkop worden hartenwensen uitgesproken en geheimen opgebiecht. Maar er valt niet te ontkomen aan het lot: de beste vriend van Selma’s kleindochter Luise verongelukt op dramatische wijze. Jaren later wordt Luise verliefd op Frederik, een boeddhistische monnik die in Japan woont. Hun relatie beperkt zich tot het schrijven van brieven, maar als Selma sterft, staat hij weer voor haar neus.
– Tot slot drie debuten die erg goed ontvangen zijn: Het wolfgetal van Laura van der Haar is een roman over een ontsporende pubervriendschap, over twee meisjes die samen de wereld en zichzelf ontdekken. In de loop der jaren komt hun vriendschap op scherp te staan; De een gaat steeds verder in het verleggen van grenzen en verlangt volledige overgave van haar vriendin. Tot de nacht waarin het onherroepelijk misgaat. Het tweede, Als ik doodga voor ik opsta van de Engelse Emily Koch, is een thriller die zich helemaal afspeelt in een ziekenhuiskamer. Het slachtoffer ligt na een val in coma, maar hoort alles wat er in zijn kamer wordt gezegd (locked in). Er klopt iets niet en hij gaat in zijn herinnering na wie de moordaanslag op hem gepleegd kan hebben. Hij moet het antwoord vinden voor er meer slachtoffers vallen. Het laatste is Moeders van anderen van Myrthe van Doornik, over twee meisjes die leven met een aan drank verslaafde moeder. Dat houdt bij hen in: zichzelf en de wereld bij elkaar zien te houden met hun eigen (kinderlijke) regels: altijd een groene trui dragen op donderdag e.d. én nooit praten over die moeder omdat anders jeugdzorg tussenbeiden komt. “Van Doorne heeft een bijzonder talet om lichtvoetig over de worsteling met onveiligheid,onmacht en loyaliteit te schrijven.”

Activiteiten in Utrecht en daarbuiten:
– Vrouwen en macht sinds de Middeleeuwen is de titel van een tentoonstelling, die t/m 31 oktober te zien is  in het Muiderslot. Het gaat in op de -vaak onzichtbare- machtsmiddelen van vrouwen in die tijd. Welke middelen konden en kunnen ze gebruiken om hun invloed aan te wenden? Een vraag waarover gedacht kan worden een de hand van thema’s als diplomatie, sociale netwerken, het huwelijk, moederschap, schoonheid, mode en sieraden. Bekende vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, als Jacoba van Beieren, Maria Tesselschade, Belle van Zuylen worden gepresenteerd. Omdat zij een inspiratiebron en rolmodel voor velen waren, zijn er veel romantische levensverhalen over hen verschenen, in literatuur, film en kunst. Ook dat wordt getoond, mythe en werkelijkheid. Meer info: https://www.muiderslot.nl/activities/gewapend-schoonheid-vrouwen-en-macht-sinds-middeleeuwen/
– Op 26 mei is er een Nexus-conferentie An Education in counterculture. Ik noem dit hier omdat de Amerikaanse schrijfster en zangeres Patti Smith er een hoofdrol zal spelen. Counterculture is de term voor de maatschappelijke revolte van de jaren 60: nieuwe visies op de kunst, het leven en de wereld, strijdperk voor de Burgerrechtenbeweging, het verzet tegen de oorlog in Vietnam en tegen een materialistische, autoritaire samenleving. De hoofdstad van deze tegencultuur was New York, waar Patti Smith woonde. Haar muziek en gedichten vormen een krachtige roep om menselijkheid en een onstuitbare drang naar vrijheid.
Meer info: https://nexus-instituut.nl/activity/counterculture/

– Nog t/m 27 mei is in het Stedelijk (Amsterdam) de eerste institutionele solo-tentoonstelling te zien van de Zweedse componiste, filosofe, dichter, wiskundige en beeldend kunstenaar Catherine Christer Hennix (1948). Ze werd bekend als componiste van omgevingsgeluiden. Daarnaast maakte ze beeldende werken die zich bewegen op het grensvlak van schilderkunst, beeldhouwkunst en anti-art — Epistemis Art, zoals ze het zelf noemt. Ze snijdt thema’s aan die aanschuren tegen logica, intuïtieve wiskunde, modale muziek en psychoanalyse.
Meer info: https://www.stedelijk.nl/nl/tentoonstellingen/catherine-christer-hennix

Bibliotheeknieuws: 
Zoals hierboven al aangegeven, Jonna gaat stoppen als vrijwilliger. En om in te gaan om wat Marjet ook schreef: Is er al een opvolger gevonden? Nee, helaas nog niet. Er komt dus een vacature voor Jonna’s werkzaamheden. Dat is als eerste voor een nieuwe webmaster. Dat kan door één iemand gedaan worden, maar de taken zouden ook verdeeld kunnen worden onder meerdere mensen. Bijvoorbeeld één iemand die het technische deel voor zijn/haar rekening neemt, één iemand voor m.n. de catalogus e.d. Wie heeft belangstelling om een van deze werkzaamheden te gaan doen? Er zal met enige regelmaat overleg zijn over de lopende zaken.
Daarnaast zou ik graag met een groepje mensen van tijd tot tijd de ontwikkeling van de vrouwenbibliotheek bekijken en bespreken. Dit advies had ik al eerder gekregen (met dank aan Ine!), maar is wordt nu nog meer aan de orde. Op verschillende vlakken zouden er binnen en buiten de bibliotheek meer activiteiten van de grond kunnen komen, en de bekendheid in de stad (en omstreken) verdient ook aandacht. Ik nodig mensen die zich betrokken voelen bij het initiatief van de vrouwenbibliotheek van harte uit om mee te denken, te praten en te doen, zodat de bibliotheek verder vorm kan krijgen. Graag hoor ik van jullie: info@vrouwenbibliotheek.nl

Nieuwe boeken in de bibliotheek: 
Zwartlied van Wislawa Szymborska, Oorlogsdagboek 1942-1945 van Hanny Michaelis, Meervoudig afwezig van Ester Naomi Perquin, Slapende tijgers van Astrid Panis, Zevenduizend eiken van Sara Baume, Verdere bijzonderheden van Rosalie Hirs en Slapende tijgers van Astrid Panis.

Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd:
https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/04/06/laatste-vrienden-door-jane-gardam/
https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/04/10/vertel-me-het-einde-door-valeria-luiselli/
https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/04/16/mathilda-door-mary-shelley/
https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/04/23/open-zee-door-catherine-poulain/
https://vrouwenbibliotheek.nl/2018/04/25/zevenduizend-eiken-door-sara-baume/

De leenbijdrage voor 2018 is opnieuw vastgesteld op € 25,-. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op banknummer NL71 INGB 0009 2669 95 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2018‘. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek.

Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden, de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website. Naast de aangekondigde openingstijden blijft het altijd mogelijk om op afspraak een bezoek te brengen aan de bibliotheek. U bent van harte welkom.

Marjolein Datema                                     Utrecht,  30 april 2018