Briefwisseling 1839-1849
George Sand, pseudoniem van Aurore Dudevant Dupin, was de dochter van een vrouw van eenvoudige afkomst en een vader uit een gegoede omgeving. Zij groeide op in Nohant, een dorp ruim 200 km ten zuiden van Parijs. Zij kreeg een goede opvoeding. Later trouwde zij met de veel oudere Baron Dudevant bij wie zij twee kinderen kreeg, Maurice en Solange. Zij begon met schrijven om in haar levensonderhoud te voorzien en was in haar tijd al beroemd. Zij had meerdere verhoudingen onder meer met Frédéric Chopin, die gedurende 7 jaar bij haar in Nohant woonde.
Pauline Viardot Garcia kwam uit een zeer muzikale familie. Nadat haar zuster door een ongeluk om het leven kwam, richtte haar moeder zich op de zangcarrière van Pauline. Vanaf 1838 trad Pauline met veel succes op in heel Europa, maar het succes in Frankrijk bleef uit. Pauline trouwde in 1840 met Louis Viardot, een belangrijk persoon uit de Parijse culturele wereld.
George Sand ontmoet de 17 jaar jongere Pauline tijdens een concert. De twee vrouwen voelen zich zeer tot elkaar aangetrokken en bleven tot de dood van George in 1876 bevriend. Het leeftijdsverschil zie je terug in de brieven, George Sand schrijft naar haar lief dochtertje Pauline. Pauline noemt George vaak Nimounne maar soms ook moedertje.
De briefwisseling tussen 1839 en 1849 begint eigenlijk wat zoetsappig. De vrouwen laten steeds aan elkaar weten hoeveel ze van elkaar houden en vragen zich af wanneer zij elkaar kunnen zien. Dat is niet makkelijk: George Sand zit heel vaak in Nohant en Pauline is heel veel op reis. Zij zingt de grootste rollen onder andere in Wenen, Moskou, Sint Petersburg, Londen en Madrid. In vele brieven gaat het over hoe je het snelste van Parijs naar Nohant kunt reizen. Verder schrijft George Sand vaak over de opvoeding van haar dochter Solange. Zij botst veel met haar dochter, die in een internaat verblijft. Later breekt de dochter met haar moeder. Met haar zoon Maurice heeft ze een goede verstandhouding, hij is een aankomend schilder.
In de loop van de briefwisseling verandert de toon. George Sand heeft financiële problemen waardoor zij niet naar Parijs kan komen en veel moet schrijven. Ook verlaat Chopin haar, iets wat haar veel pijn doet. Zij mist hem, maar ook zijn muziek. Pauline daarentegen viert grote successen met hoofrollen in de opera’s Don Juan, Norma, Les Huguenots en meer. In oktober 1847 krijgt George Sand een conflict met de man van Pauline over haar dochter maar gelukkig beïnvloedt dit de vriendschap niet.
In 1848 breekt de revolutie in Frankrijk uit en wordt de tweede republiek gesticht. De schrijfster was hier een groot voorstandster voor, maar dat maakte haar ook vijanden. Dit wordt ook aangestipt in de brieven.
Als tenslotte Pauline ook successen in Parijs viert, kan ze voor een keer een voorstelling bijwonen. Zij is enorm ingetogen met het succes van haar vriendin. Toch zit er vaak onderling venijn in de brieven, die dan weer goedgemaakt wordt.
Op de flaptekst staat dat de hele entourage rond de schrijfster en de nachtgaal, bestaande uit Chopin, de Musset, Flaubert, Delacroix en Toergenjev, aan bod komt. Zij komen wel voorbij, maar dat wordt niet uitgewerkt. Ze worden over het algemeen slechts genoemd.
De brieven geven een beeld van het dagelijks leven en inzicht is de politiek maatschappelijke omstandigheden, zij het soms wat oppervlakkig.
Het geheel leest fijn weg. Ik mis wel diepgang, maar misschien kan je dat ook niet verwachten bij de correspondentie tussen twee vrouwen wier levens een geheel andere verloop hebben. De briefwisseling heeft een nogal abrupt einde. Uit het uitgebreide voorwoord wordt duidelijk dat de dames tot de dood van George Sand bleven corresponderen.
Uitgever Arbeiderspers, 2025
Pagina’s 211
Vertaling uit het Frans door Rosalien van Witsen (Lettres indites de George Sand et de Pauline Viardot)
ISBN 978 9029 559 390
Recensie door Emilie Jonxis, mei 2025
