Samantha Harvey beschrijft in In orbit hoe vier astronauten (Shaun, Nell, Pietro en Chie uit de VS, Engeland, Italië en Japan) en twee kosmonauten (Roman en Anton uit Rusland) in het ISS-ruimtestation rond de aarde cirkelen. Elke omloop duurt 90 minuten en in een etmaal zien ze de aarde zestien keer onder zich ronddraaien, met ook zestien zonsopgangen en zestien zonsondergangen. Probeer dan maar eens grip te houden op een dag- en nachtritme als je zo negen maanden lang rondcirkelt. Het is handig dat er vóór in het boek een kaart staat waarin de loop van de zestien banen over de continenten en oceanen is ingetekend. Dan kun je je het wat gemakkelijker voorstellen. Ik had in ieder geval de neiging daar regelmatig naar terug te bladeren.
De meeste mensen hebben geen duidelijk beeld van een dag in zo’n ruimtestation, ook al hebben we André Kuipers er wel eens over horen vertellen. In In orbit lees je hoe de dagen gevuld zijn met diverse activiteiten als eten, fitnessen en slapen, schoonmaken en onderhoud, en experimenten uitvoeren. Ze worden daarbij continu aangestuurd en gemonitord door de vluchtleiding op aarde. Je leest ook over ieders achtergrond, zorgen en activiteiten van eerdere dagen en hoe ze hun eigen situatie bezien. Hoewel de auteur de activiteiten van de bemanning concreet en minutieus beschrijft, ademt het boek tegelijk een beschouwende en filosofische sfeer. Ik vind dat een mooie combinatie.
Er zijn drie gebeurtenissen die door de hoofdstukken heen steeds terugkomen. De eerste is dat Chie het bericht gekregen heeft dat haar moeder is overleden, waardoor haar gedachten meer dan anders op de aarde geconcentreerd zijn. De tweede is een zeer zware tyfoon die vrienden van Pietro in groot gevaar brengt. De derde is de lancering van een raket naar de maan, waar ze eigenlijk allemaal jaloers op zijn. Het boek zit vol contrasten, waarvan ik er een aantal noem. Zo zitten ze in een kleine ruimte die hun bewegingsvrijheid sterk beperkt, terwijl ze zich tegelijkertijd in een oneindig groot heelal bevinden. Ze voelen zich bij het werk aan de experimenten soms bijna robot-achtige uitvoerders, maar zijn zich sterk bewust van hun menszijn als ze de kwetsbare aardbol onder zich zien. De aarde lijkt voor hen overdag onbewoond doordat vanaf hun grote hoogte geen details zichtbaar zijn, terwijl in de nacht heel duidelijk is waar mensen wonen doordat alle steden dan als sterren stralen. Op aarde werken mensen uit Rusland en uit het Westen niet echt samen, om het zachtjes uit te drukken. De astronauten en kosmonauten mogen van de vluchtleiding ook niet elkaars spullen gebruiken. Daar trekt geen van de bemanningsleden zich echter iets van aan, ze vormen samen een tijdelijke hechte gemeenschap. Ze houden van hun familie en missen hen, maar ze zouden hun verblijf in het ruimtestation voor geen goud willen missen en zouden onmiddellijk voor een nieuwe missie tekenen. Stuk voor stuk zijn ze superfitte en getrainde mannen en vrouwen, maar de gewichtloosheid sloopt hun lichaam. Fascinerend allemaal.
Op Wikipedia lees ik dat Samantha Harvey het idee voor In orbit kreeg toen ze tijdens de covid-pandemie heel lang naar de livestream van het ruimtestation ISS keek. Uit het dankwoord achterin het boek blijkt dat ze veel informatie heeft gekregen van NASA en ESA om alles feitelijk correct te kunnen beschrijven. Daar heeft ze goed gebruik van gemaakt en samen met haar prettige, directe stijl heeft dat tot een intrigerende roman geleid, ondanks het feit dat er geen duidelijke plot zit in het verhaal.
Samantha Harvey studeerde filosofie in York en Sheffield. Verder behaalde ze in 2005 een master ‘Creatief schrijven’ aan de Universiteit van Bath, waarin ze later ook promoveerde. In 2009 publiceerde ze haar eerste roman, De Woestenij (The Wilderness). Sindsdien schreef ze nog vier romans, waarvoor ze meerdere prijzen ontving, en daarnaast verschillende essays over literatuur.
Uitgeverij De Bezige Bij, 202
Pagina’s 174
Vertaald uit het Engels door Kitty Pouwels (Orbital, 2023)
ISBN 978 9403 135 625
Recensie door Marianne van der Weiden, april 2025
