Maart nieuwsbrief

Beste leensters, leners en andere belangstellenden,

Maart is elk jaar de maand van de Internationale Vrouwendag (8 maart) en van de Boekenweek.
Het thema van Internationale Vrouwendag 2025 is Vrouw van de Toekomst. Op de eigen website van de vrouwendag wordt het uitgelegd als een uitnodiging om na te denken over de rol van vrouwen in de wereld, en om daarbij verder te kijken dan alleen vandaag. Wat kunnen de impact, kracht en mogelijkheden van vrouwen zijn in een veranderende wereld? Dat begint met het scheppen van een toekomst waarin vrouwen in allerlei facetten van de samenleving een aan mannen gelijkwaardige rol kunnen spelen. Het is ook een oproep om barrières te doorbreken waar dat nodig is, om kansen te creëren en te bouwen aan een wereld waarin vrouwen zich kunnen ontplooien en hun volledige potentieel kunnen benutten.

Het thema Vrouw van de Toekomst biedt ook de mogelijkheid om stil te staan bij vrouwen uit de geschiedenis die hun tijd ver vooruit waren. De website vermeldt Marie Curie, die de basis legde voor wetenschappelijk onderzoek en vrouwen in de wetenschap, en Rosa Parks, wier moed de burgerrechtenbeweging een enorme impuls gaf. Els Kloek schreef alleen over Nederlandse vrouwen twee boeken vol met elk 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. Zij waren bekende én onbekende ‘vrouwen van de toekomst’ in hun tijd. Hun verhalen kunnen inspireren om te streven naar gelijkwaardigheid en sociale rechtvaardigheid.

Elk jaar worden er veel verschillende activiteiten georganiseerd om stil te staan bij Internationale Vrouwendag. In Nederland is daar een speciale website voor, https://www.internationale-vrouwendag.nl. De activiteiten staan per provincie aangegeven en iedereen die dat wil kan een activiteit aanmelden. Ik heb er in de provincie Utrecht een paar uitgelicht, deels online en dus landelijk te bekijken.
– In Woerden een concert met muziek van een aantal zeer getalenteerde en bijzondere vrouwelijke componisten uit de 19e en 20e eeuw en één componist uit de 12e eeuw. Ze hebben prachtige muziek geschreven en waren van vele markten thuis.
Zie https://www.internationale-vrouwendag.nl/events/concert-vrouwelijke-componisten/
– In Amersfoort (op 8 en 9 maart) speciale rondleidingen over de vrouwen die in Kamp Amersfoort gevangen zaten. In totaal waren dat zo’n 700 vrouwen – maar wie waren zij? Waarom werden ze opgesloten, en wat gebeurde er met hen? De indrukwekkende verhalen van vier vrouwen met verschillende achtergronden zullen worden verteld: een Joodse vrouw, een Jehova’s getuige, een vrouw die betrokken was bij het verzet en een Amerikaanse gijzelaar.
Zie: https://www.internationale-vrouwendag.nl/events/rondleiding-de-onbekende-verhalen-van-vrouwelijke-gevangenen-in-kamp-amersfoort/
– Van 7 tot en met 16 maart kun je online gratis naar een prachtige selectie films kijken, uitgekozen door en via HER Film Festival: Connecting Women Worldwide. Het zijn mooie films over krachtige vrouwen van over de hele wereld.
Zie: https://www.internationale-vrouwendag.nl/events/her-film-festival-connecting-women-worldwide/
– Schrijfcafé Utrecht is een maandelijkse schrijfworkshop van het Slachtstraat Filmtheater. In de sfeer van een filmzaal, met inspirerende filmfragmenten geeft een ervaren schrijfdocente creatieve schrijfopdrachten. Op 8 maart staan verschillende recente boeken en films centraal, die over de rol van de vrouw gaan, zoals de films Baby Girl en Barbie, en de boeken De Omwenteling – de eeuw van de vrouw- van Suzanna Jansen en All Fours van Miranda July. Het thema zal zijn om verhalen te schrijven waarin de vrouw een vernieuwende rol heeft, en/of teksten waarbij je speelt met perspectief en gender, en/of scenes die ontregelend zijn en de oude ideeën over het vrouwelijke en het mannelijke uitdagen.
Zie: https://www.internationale-vrouwendag.nl/events/schrijfcafe-vrouwendag/

*De Boekenweek gaat dit jaar officieel van start op 12 maart, en ongebruikelijk, 2 dagen eerder dan het officiële Boekenbal dat exclusief is voor schrijvers, uitgevers en media. Er worden daarnaast steeds meer alternatieve boekenbals georganiseerd, in Amsterdam, Rotterdam, Deventer, Apeldoorn, meestal op een andere datum. Omdat het de 90e Boekenweek is zal die ook langer duren, t/m zondag 23 maart.
De Boekenweek begon ooit als een winkelactie, maar groeide vanaf 1930 uit tot veel meer dan alleen dat; de eerste ‘echte’ Boekenweek werd gevierd in 1932. De Duitse bezetter nam in 1941 het Boekenweekgeschenk uit de handel, en de Boekenweek kwam pas na de oorlog weer terug. In het verleden mochten alle schrijvers van Nederland en Vlaanderen een novelle insturen, die beoordeeld werd door een vakjury. Dit jaar is die traditie weer uit de kast gehaald, en daar is het Boekenweekgeschenk uit gekozen.

Een Boekenweek als die in Nederland en Vlaanderen vind je nergens anders in de wereld. Het draait ook om boeken in de Nederlandse taal. Het thema dit jaar sluit daarbij aan: Je Moerstaal.  “Want in een boek kun je op reis gaan, maar in taal kun je ook thuiskomen. Dan is het je moerstaal: de taal waarin je vloekt, schrikt, juicht en liefhebt. Boeken leggen die moerstaal niet alleen vast, ze geven er ook vorm aan met nieuwe taalvondsten.” Het Boekenweekessay dat past bij dit thema is geschreven door Paulien Cornelisse en draagt als titel Hèhè – Over wat we zeggen zonder dat we het doorhebben. Zelf zei ze erover: “ik wilde het hebben over woorden die we in het Nederlands allemaal gebruiken, maar waar we niet zo veel over nadenken. Ze geven onze zinnen kleur en sfeer, maar ze vervullen die taak bijna in het geheim. Zulke woorden neem ik onder de loep, culminerend in een diepgravend onderzoek naar de verzuchting ‘hèhè.”
Er is ook een Boekenweekgedicht, geschreven door Sholeh Rezazadeh. De uit Iran afkomstige schrijfster en dichteres verhuisde in 2015 naar Nederland en begon direct met het leren van de Nederlandse taal. Haar debuutbundel Neem ruim zei de zee kwam in 2024 uit en markeerde niet alleen haar poëtische entree in Nederland maar ook het begin van haar bredere missie: meer poëzie in Nederland. Rezazadeh weet dat poëzie verbindende kracht heeft, iets wat zij tijdens haar leven in Iran heeft ervaren. Poëzie is daar in de spreektaal vervlochten zoals spreekwoorden in het Nederlands. Je kunt het gedicht lezen, en ook beluisteren.

Ter leesinspiratie is er bij het thema Je moerstaal een bijpassende top 25 samengesteld, met o.a.: Als scheuren in de aarde van Claire Leslie Hall, Bronzen dromen van Camilla Läckberg, Krekel van Annet Schaap, Wat je zegt, gaat vanzelf van Liesbeth Koenen, Vind me aan de andere kant van Marlies Allewijn, De bewaring van Yael van der Wouden, De redding van Judith Koelemeijer, Narcis van Judith Fanto, Oroppa van Safae el Khannoussi
En tot slot: op zondag 23 maart kun je één van de vele deelnemende musea gratis bezoeken met je Boekenweekgeschenk.
Meer info, o.a. over activiteiten: https://www.hebban.nl/boekenweek90 , de officiële website van de Boekenweek.

*De Boekenweek brengt met zich mee dat uitgevers in de aanloop er naar toe heel veel nieuwe titels laten verschijnen, en dan m.n. in het Nederlands – daar draait het tenslotte in die week ook om. Het is dus weer een heel lange lijst geworden, met iets meer aandacht voor de van oorsprong Nederlandstalige titels.

Onlangs uitgebrachte titels
– De gelijktijdigheid der dingen was het debuut van . Nu is de tweede roman verschenen van de voormalige stadsdichter van Nijmegen: Vonkie, over een vrouw die op een wandeltocht door de ruige Schotse natuur zichzelf hervindt. Met haar rode krullen en vurige karakter kreeg Fenna als kind de koosnaam Vonkie van haar vader. Maar nu herkent hij haar door zijn dementie niet meer. In een opwelling besluit ze hun gezamenlijke droom in haar eentje te verwezenlijken: bepakt met een rugzak vol kampeerspullen vertrekt ze naar Schotland om de West Highland Way te lopen. Haar huidige leven vraagt om bezinning, en de wandeltocht wordt ook een innerlijke reis.
– In Kleine heilige dingen van Annemieke Dannenberg woont Judith samen met haar moeder in een flat van de kerk. Ze zit in haar eindexamenjaar en wil graag naar het conservatorium. Op haar cellodocent na, komt Judith alleen maar in contact met strenggelovige mensen: op haar evangelische school, in de kerk of bij de Alpha-cursus. Totdat ze bij de snackbar Dorian ontmoet en haar hele wereld op z’n kop wordt gezet. Deze eerste grote liefde ontketent een strijd tussen intuïtie en het verlangen om bij de gemeenschap te horen. Tijdens de boekenweek presenteert Annemieke Dannenberg op 16 maart haar debuutroman in de Neude-bieb en gaat ze in gesprek over de thema’s van haar boek.
– De gezichtslozen is een novelle van Alicja Gescinska. Mona brengt in 2019 enkele weken door in Beiroet om er te werken aan een nieuwe reportage. Op zoek naar beelden die haar sterken in haar roeping als kunstfotografe vindt ze onverwachts vriendschap bij Ruba, Juhaina en de Palestijnse Suhaila. Wanneer Suhaila Mona meeneemt naar de plek van haar geboorte -het vluchtelingenkamp waar haar moeder nog steeds woont- is er een ommekeer. In de vriendschap die zich ontvouwt leert Mona anders te kijken naar de wereld en zichzelf, en naar dat wat de vier vrouwen bindt: het diepe verlangen om hun eigen leven te leiden. Het verhaal is geïnspireerd op een reis die de Pools-Belgische filosofe en schrijfster naar Beiroet maakte, waar ze Palestijnse vluchtelingenkampen bezocht. In de VPRO-gids een artikel over Alicja Gescinska en haar ervaring: https://www.vprogids.nl/boeken/lees/artikelen/2025/Alicja-Gescinska-dwingt-de-lezer-om-een-blik-in-de-spiegel-van-het-eigen-ongemak-te-werpen.html
– “Romans en reportages over dementerende ouders of geliefden vinden we de laatste jaren geregeld in de boekwinkel. Denk aan Jeroen Brouwers’ Cliënt E. Busken, Toine Heijmans’ Met mijn vader is niks mis of Clairy Polaks Voorbij, voorbij. Anne-Gine Goemans voegt hier een originele eigen variant aan toe. Haar Dhr. weigert zorg is een collage van notities, gemaakt door het zorgpersoneel van het verpleeghuis waar Goemans’ vader verblijft, en haar eigen aantekeningen – korte, associatieve tekstflarden. Zo wordt van twee kanten de ontluisterende mentale en fysieke aftakeling van ‘Dhr.’ geboekstaafd, en krijgen we synchroon een beeld van het moeilijke mens dat hij was. ‘Verschonen en wisselliggingen doen pijn. Zelfs mijn zus en ik riskeren een klap.” Bron: VPRO.
– In De vrouw in de kelder van  trekt een tekenlerares die niet meer kan tekenen zich terug in een kelder. Om zich te verschuilen in het donker. Om de dingen helder te krijgen. Waarom heeft ze haar relatie bruusk verbroken? Ze praat tegen een stenen ei, en tegen de lege pagina. Maar werkelijke afzondering blijkt onmogelijk. Om een opdringerige schim het zwijgen op te leggen, moet ze zich verhouden tot haar weerzin tegenover haar vader, het ouderschap en de veeleisende prestatiemaatschappij. De roman geeft een stoutmoedige en eigenzinnige blik op vrouwelijke woede.
– Na de plotselinge dood van haar moeder richt schrijfster zich rechtstreeks tot haar. Op elegante wijze schrijft ze in Dat zijn wij zelf over haar verdriet en brengt ze de verontwaardiging en soms ook woede onder woorden die haar moeder bij haar opriep. Het is een bespiegeling over de relatie tussen moeder en dochter, familie, rouw, en over hoe een oorlogstrauma tot de dag van vandaag een gezin kan verdelen. Bovenal is het (toch ook) een ode aan een moeder.
– Het is niet een roman en ook geen fictie, maar wel een eerlijk boek van schrijfster van Lieke Marsman met diepgang en veel inzichten. In Op een andere planeet kunnen ze me redden staan de reflecties en de woede centraal van iemand die ongeneeslijk ziek is. Samenleven met de dood veranderde haar wereldbeeld: ze raakte geïnteresseerd in God en ufo’s, in kwantummechanica en christelijke denkers en schreef een filosofische trip tot in de diepten van de menselijke geest, afgewisseld met dagboekfragmenten die beschrijven hoe de dood haar op de hielen zit. Uiteindelijk leeft het beeld dat doodgaan met hoop, hoe vergezocht en onrealistisch ook, nog altijd beter is dan hopeloze berusting.
– Judith Fanto’s roman Narcis, is net als haar eerdere roman gebaseerd op waargebeurde feiten. Narcis heeft niet familie als thema, maar vriendschap: de zelfverkozen familie. De vriendschap wordt echter op de proef gesteld door het oprukkende nazisme in het Oostenrijk van de jaren ’30. De hoofdpersoon raakt verstrikt in de geheimen van zijn vrienden, en hij vraagt zich steeds meer af: Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Vergt werkelijke vriendschap überhaupt absolute openheid? Of is respect voor de geheimen van de ander juist het grondrecht van elke vriend? Zie ook: https://www.vprogids.nl/2025/8/inhoud/etalage/p66-woensdag/etalage-169406.html
– “Toen  in de ouderlijke woning een koffer met honderden brieven, documenten en foto’s aantrof, ontdekte ze waarom haar moeder altijd over oma had gezwegen. Lali Landsberger (1898-1948), Joods, vrijgevochten en rijk, leidde een veelbewogen leven, blijkt uit Lali, een enerverende familiegeschiedenis als resultaat van langdurige research die zich over vier generaties uitstrekt. Lali vluchtte met haar tweede echtgenoot Smo in 1939 voor de nazi’s – haar moeder en dochter bleven achter in Europa – naar de Dominicaanse Republiek, waar het ondernemende echtpaar met hun florerende boerenbedrijf de aandacht trok van dictator Trujillo én de FBI, tuk op nazi’s en communisten. In 1948 kamen Lali en Smo bij een verdacht auto-ongeluk om het leven.” Bron: VPRO
– Hou je stil van Marjolein Visser is het verhaal over de uit Mexico gevluchte Alex, een teruggetrokken jongen die stage loopt op een Nederlandse universiteit en probeert te redden wat er te redden valt. Om te leven moet hij praten, om te overleven juist niet. Er is een troebele onderscheid tussen daders en slachtoffers. Alle personages in dit boek zijn verzonnen, de feiten niet.

Een aantal debuten:
– In Blauw of de kleur van blijdschap van Anke Scheeren stuurt zijn baas de weinig ambitieuze Egbert Klein onverwacht op missie naar Mongolië. Hij moet de inwoners van het uitgestrekte land overtuigen van de ongekende duurzame mogelijkheden die de wind en de leegte bieden. In Ulaanbaatar verandert hij noodgedwongen in een avonturier met een rolkoffer. “Wat vind je zo mooi aan Mongolië, Egbert?’  ‘Dat het er leeg is.’ ‘Wat vind je zo mooi aan de leegte?’  ‘Dat er niks is.’ ‘Maar dan ben jij er ook niet meer.’  ‘Ja.’”
– Wanneer iemand haar vraagt hoe het voelt, migraine, tekent de hoofdpersoon uit Nachtschade van Emma Laura Schouten een grillige spiraal. Ze leeft in eindeloze cycli van tijd en tussentijd. Wanneer de migraine toeslaat brengt ze de tussentijd door in een schemerruimte, terwijl vormloze monsters door haar schedel slenteren. In de andere tijd probeert ze een leven op te bouwen ondanks de grilligheid van haar eigen lichaam. Als houvast verzamelt ze de stemmen van vrouwen die haar voorgingen, op zoek naar soelaas, naar een teken, naar magie. Maar deze obsessie veroorzaakt een crisis wanneer blijkt dat de 17e-eeuwse filosofe Anne Finch Conway zich niet laat vangen.
– In Sprokkelaars stelt  wezenlijke vragen over identiteit, sociale ongelijkheid en werk, en over een door keuzestress verlamde generatie. Welke ervaringen vormen je, en kun je die ooit écht achter je laten? Zelf groeide ze op in verschillende werelden (van haar moeder, van haar vader -met migratie-achtergrond-, school) die allemaal veel vooroordelen hadden ten opzichte van elkaar. Daarin moest ze toch zien te functioneren. In het verhaal is Jong afgestudeerd, maar zonder toekomstperspectief. Hij werkt als kassamedewerker in de partijloods van zijn wat zonderlinge oom. Wat begint als een tussenbaantje, dreigt uit te monden in een tragische besluiteloosheid.

Vertaalde romans
– In orbit van Samantha Harvey is geen roman met een plot, maar een adembenemende beschrijving van de gedachten en gevoelens die loskomen bij ruimtereizigers die ieder etmaal zestien baantjes om de aarde draaien. Steeds weer worden ze opgeslokt door de schoonheid van de planeet waar ze omheen draaien.
– Kinderland van Liliana Corobca is het verhaal van drie kinderen in het hedendaagse Moldavië, wier ouders naar het buitenland zijn gegaan om te werken. De situatie van de kinderen is symptomatisch voor een diepe malaise in deze vergeten hoek van Europa, een somber bestaan dat wordt goedgemaakt door de tederheid en vindingrijkheid van de verteller. Het geeft niet alleen een buitengewone kijk op het leven in Moldavië, het zit ook vol verrassende beelden en prachtige teksten.
– In De eilandzwemmer van de Schotse schrijfster en presentatrice Lorraine Kelly keert Evie voor het eerst in lange tijd terug naar haar ouderlijk huis (haar vader is ernstig ziek) op Orkney, het eiland met de ruige natuur dat ze als tiener verliet met het voornemen nooit meer terug te keren. Maar niet iedereen zit op haar terugkeer te wachten. Vooral haar zus Liv niet, met wie ze sinds haar vertrek geen contact meer heeft gehad.
– Beer van Julia Phillips gaat over twee zussen (Sam en Elena) op San Juan Island, een idyllische plek. Maar hun dagelijks leven is verre van idyllisch: zij moeten zich tot het uiterste inspannen om zichzelf en hun zieke moeder te kunnen onderhouden. Dan komt er een enorme beer in de buurt van hun huis. Elena is gefascineerd door de vreemde aanwezigheid van het dier en ziet steeds minder in het plan om het eiland te verlaten. Sam wordt daarentegen steeds wanhopiger.
– Jennifer Saint heeft met Hera een hervertelling geschreven van het Grieks-mythologische verhaal over de onsterfelijke godin en dochter van de oude Titaan Kronos. Als die haar broer Zeus helpt om hun tirannieke vader ten val te brengen, droomt ze ervan om aan zijn zijde te regeren, maar is Zeus net zo meedogenloos en wreed als de vader die ze hebben verraden? Kan ze een manier vinden om een betere wereld te creëren? Ze blijkt niet alleen maar een jaloerse echtgenote of boze stiefmoeder te zijn.
– De verhalenverzamelaar van Evie Woods speelt zich af aan de kust van Ierland. Anna, een jonge boerendochter, biedt aan om de Amerikaanse Harold te helpen met het vertalen van sprookjes van het Iers naar het Engels. Maar niet alles is wat het lijkt, en al snel bevindt Anna zich in het middelpunt van een mysterie dat de toekomst van haar gemeenschap en haar manier van leven bedreigt. Honderd jaar later is Sarah Harper geboeid door het land van mythen en folklore en ontdekt duistere geheimen.
– Een Zweeds debuut, De kraanvogels vliegen naar het zuiden van Lisa Ridzén, over Bo, een sterke man die zijn hele werkende leven in dienst was bij een houtzagerij. 89 jaar oud ziet zijn leven er heel anders uit. Zijn troost en houvast is zijn trouwe hond Sixten, maar die wil zijn zoon bij hem weghalen, omdat hij niet meer in staat is goed voor het dier te zorgen. Aarzelend proberen vader en zoon elkaar te bereiken, maar koppige strijd van Bo om de hond staat hun toenadering in de weg.
– De verhalenverzamelaar van Evie Woods speelt zich af aan de kust van Ierland. Anna, een jonge boerendochter, biedt aan om de Amerikaanse Harold te helpen met het vertalen van sprookjes van het Iers naar het Engels. Maar niet alles is wat het lijkt, en al snel bevindt Anna zich in het middelpunt van een mysterie dat de toekomst van haar gemeenschap en haar manier van leven bedreigt. Honderd jaar later is Sarah Harper geboeid door het land van mythen en folklore en ontdekt duistere geheimen.
– Gouden lotus van Jane Yang speelt zich af in China, in de 19e eeuw. Het meisje Kleine Bloem wordt door haar arme ouders verkocht aan een rijke familie. Ze wordt het dienstmeisje van hun dochter Linjing. Omdat Kleine Bloem gebonden voeten en borduurtalent heeft is Linjing jaloers op haar en doet ze er alles aan om haar dwars te zitten. Ondanks hun ongelijke positie binnen de familie hebben ze elkaar nodig om hun toekomst veilig te stellen. Opmerkelijk goed beoordeeld in de pers.
– In Headshot, het debuut van Rita Bullwinkel komen acht tienermeisjesboksers, met allemaal hun eigen redenen, naar Reno -Nevada-, om te strijden om de titel van de beste van het land. Ronde na ronde leer je de deelneemsters kennen. Ogenschijnlijk achteloos schetst de Amerikaanse schrijfster hun achtergronden en geeft en passant een vooruitblik op hoe het de meisjes in hun verdere leven zal vergaan.
– De Deense schrijfster Asta Olivia Nordenhof debuteerde in 2013 met een dichtbundel over haar mentale gezondheid, haar jeugd in een kwetsbaar gezin en haar tijd als sekswerker. Onlangs verscheen van haar Het duivelsboek dat na Geld als water het tweede boek is uit wat een zevendelige romancyclus moet worden. Het geweld van seks en geld speelt een hoofdrol. Vanuit een Londens appartement werkt de ik-figuur tijdens een lockdown aan een roman over de zakenman T. Zij kent hem uit haar verleden als sekswerker en heeft een geheimzinnige opdracht voor hem uitgevoerd. Diezelfde T. blijkt ook te willen investeren in een nieuwe rederij. Behalve het verhaal over de schrijvende vrouw bevat het ook een lang voorwoord, verschillende poëtische reflecties en het verslag van een door de duivel bezeten vrouw, ‘Olivia’, vanuit het gekkenhuis.

Poëzie
—

Verhalen
– In het openingsverhaal van Vonne van der Meer beschrijft Vonne van der Meer hoe ze als vijfjarige al werd betoverd door verhalen uit de kinderbijbel die haar grootmoeder voorlas. De kracht van het woord én religie zijn terugkerende elementen in de bescheiden bundel waarmee ze veertig jaar schrijverschap viert. Zo ontmoeten we een acteur die zijn jarenlange glansrol als Jezus verliest na een noodlottige schoonheidsoperatie, en leert een weduwe haar echtgenoot alsnog kennen via de in zijn boeken gezette streepjes (zie ook het lied ‘Streepjescode’ van Kees Torn). In het sterke ‘Heer, boer, vrouw, joker’ zijn er tragikomische huwelijksverwikkelingen rond een kerstpakket, terwijl in ‘Het weekendmeisje’ vermoed overspel dan weer alles met de kerk te maken heeft.” Bron: VPRO

Non-fictie
– Cleopatra, de laatste Ptolemaeïsche vorst van Egypte, wordt beschouwd als een van de mooiste vrouwen uit de geschiedenis. Ze staat bekend als een machtige vorstin, die haar vrouwelijke charmes in de strijd gooide ten behoeve van haar volk. Er is echter maar weinig dat we zeker weten over haar leven, haar denkwereld en haar uiterlijk. In Cleopatra scheidt  feit van fictie en schetst een beeld van haar als koningin, als politica, als moeder van vier kinderen, als vrouw. Zeker is dat Cleopatra’s positie als farao en haar relaties met Julius Caesar en Marcus Antonius haar een machtsfactor maakten in een cruciale fase in de geschiedenis.
– In Godinnen vertelt  mooie verhalen over tien godinnen uit de antieke wereld, een paar oude bekenden, maar vooral nieuwe gezichten. Artemis, de Griekse godin van de wildernis, met pijl-en-boog in de hand. Sedna, de oceaangodin van de Inuit, beschermer van de ijskoude zee. Hine-nui-te-po, de godin van de dood bij de Maori, rennend door de nacht. Ze vertelt ook wat hun mythen betekenden voor de vrouwen die hen in een ver verleden aanbaden en laat ze je zien welke grote wijsheid zij in zich dragen.
– In Eindelijk vrij schetst Emily Hemelrijk het leven van ex-slavinnen in het Romeinse Rijk. Deze vrijgelaten vrouwen waren vroedvrouw of kapster, linnenweefster of muzikant, goudsmid, arts of winkelier: in de Romeinse wereld waren vrouwen in geschoolde beroepen bijna altijd vrijgelatenen. Tijdens hun leven in slavernij hadden ze een vak geleerd dat ze na vrijlating meestal bleven uitoefenen. Maar het nieuwverworven burgerschap leverde niet automatisch sociale acceptatie op. Hun inspanningen om hun beroep, huwelijk en moederschap te combineren en de vooroordelen die zij daarbij moesten overwinnen zijn ook in onze tijd nog altijd verrassend herkenbaar. Eerder schreef de emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis in Verborgen levens, publieke figuren over Romeinse vrouwen buiten Rome en de openbare functies die zij bekleedden.
– Prinses Marianne (1810-1883), de jongste dochter van koning Willem I en Wilhelmina van Pruisen, had een ongelukkig huwelijk. Daarom ging zij vaak op reis, vanaf 1844 veelal vergezeld door haar secretaris en minnaar Johannes van Rossum. In 1849 maakte zij een bijzondere pelgrimsreis naar Palestina, onder leiding van de befaamde kenner van het Heilige Land, dominee Van Senden. Hoewel deze tocht veel aandacht kreeg in de toenmalige pers, werd verzwegen dat de prinses een geheim met zich meedroeg. In Op reis met prinses Marianne beschrijven  aan de hand van dagboeken, brieven en de collectie souvenirs die dominee van Senden als geschenk kreeg van de prinses de reizen van deze spraakmakende en eigenzinnige prinses.
– De medische kennis over het vrouwenlichaam is de laatste decennia flink gegroeid. Het werkt fundamenteel anders dan het lichaam van mannen, en deze verschillen beïnvloeden hoe ziekte zich uit, hoe medicijnen werken en hoe we ouder worden. In Diagnose: vrouw vertelt Xanne Visser er uitgebreid over dat vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen, maar meer jaren doorbrengen in slechte gezondheid; dat twee op de drie mensen met dementie vrouw zijn, en dat vrouwen anderhalf keer vaker bijwerkingen van medicijnen melden dan mannen – en vaker overlijden aan hartfalen of een beroerte. Tegelijkertijd krijgen vrouwen bij de huisarts vaak minder snel een diagnose dan mannen met dezelfde klachten. Of ze krijgen het label ‘onverklaarde lichamelijke klachten’.
– Hoop in een balletschoen van Michaela (&Elaine) DePrince is een heruitgave van Ze noemen me duivelskind’. Van een weesmeisje uit Sierra Leone ontwikkelt Michaela DePrince zich tot topballerina o.a. bij Het Nationale Ballet in Amsterdam. In september 2024 overlijdt ze onverwacht, 29 jaar oud. Geschreven met hulp van haar Amerikaanse adoptiemoeder, en nu met een voorwoord van Igone de Jongh.
– Ook Uit vrouwen geboren van Adrienne Rich is opnieuw uitgegeven, een klassieker uit 1976. Het is zowel een geschiedenis als een diepgravende analyse van het moederschap. Er wordt een scherp onderscheid gemaakt tussen moederschap als instituut en moederschap als persoonlijke ervaring. Adrienne Rich combineert antropologie, feministische theorie, literatuur en psychologie met nietsontziend zelfonderzoek en toont aan hoe moederschap ons allemaal raakt – ook degenen die geen moeder zijn.
– Nog een nieuwe uitgave van een klassieker, uit 2000: Alles over liefde van de Amerikaanse Bell Hooks (Gloria Jean Watkins). “Het is een radicale denkoefening over liefde. Over wat liefde is, en over hoe onze levens eruit zouden zien als ze een leidend principe was. Hoewel de Amerikaanse schrijfster en professor haar boek begint met een persoonlijke passage over een relatiebreuk, is het in de eerste plaats een politiek boek.” Ze schetst een nieuwe ethiek voor onze liefdeloze samenleving. Daar ontbreekt het niet aan romantiek, maar wel aan zorg, mededogen en gemeenschap. Ze bepleit een liefde zonder angst, die niet alleen helend is voor individuen, maar voor onze hele samenleving. “Een meeslepende uiteenzetting van de sporen van onderdrukking die de Amerikaanse zwarte vrouw heeft ondergaan door het racistische, seksistische, imperialistische en kapitalistische patriarchale intellect snijdt als een mes door de boter.” zegt oud hoogleraar vrouwenstudies Gloria Wekker erover.

Activiteiten in Utrecht en daarbuiten:
– Op 18, 19 en 20 maart speelt Club Lam weer in theater Kikker (Utrecht). De Utrechtse ‘all-female’ theatergroep zet zich in voor meer vrouwelijk perspectief in het theater. In de tragikomische muziektheatervoorstelling My fair human wordt Eliza Doolittle beoordeeld door haar eigen innerlijke criticus, en door de vrouwen (ipv de mannen)  om haar heen. Drie stemmen -Elisa, Lisa en Elizabeth- worstelen met de verwachtingen van een wereld die hen reduceert tot mooie gezichten en vruchtbare lichamen. Maar als hun cyclus stopt, begint hun verhaal pas echt. Elizabeth zet de overgang in de fik, Lisa probeert protesterend de wereld te redden en Elisa weigert haar lichaam aan andermans ideaal te verkopen. Van maagd tot moeder, van wilde vrouw tot wijze vrouw, vrouwen die niet in de mal passen eisen de ruimte die ze verdienen.
Meer info: https://www.theaterkikker.nl/agenda/my-fair-human-25203
– Op 13 maart wordt het volgende boek besproken in de serie dystopische en utopische visies van Savannah’s Feminist Book Club. Als tweede is  uit 2021 van Becky Chambers aan de beurt. Het science fiction verhaal schetst een hoopvolle toekomst in een wereld waarin de sporen van een samenleving zoals de onze nog zichtbaar zijn, maar waarin nu techniek, ecologie, spiritualiteit en menselijkheid elkaar vinden in een nieuwe manier van zijn.
Meer info: https://www.savannahbay.nl/13-march-savannahs-feminist-book-club/
– De Marokkaans-Nederlandse theatermaker, actrice, presentatrice, spreker en hulpverlener Nora Akachar wil een stem en gezicht geven aan vrouwen die zich zelden tot nooit gerepresenteerd zien in het Nederlandse theateraanbod. Zij maakte eerder de voorstellingen Ongesteld, Trauma’s van Nora on Stage, Wrap My Hijab en Alles Over-Winnen. Op 15 maart is ze in de Stadsschouwburg (Utrecht) te zien met , een voorstelling waarin ze naast de westerse opvattingen over “krachtige vrouwen” uit een een vernieuwend perspectief op vrouwelijke kracht en identiteit wil bieden, geïnspireerd door de rijke verhalen van Nora’s moeder en grootmoeder. Voorafgaand aan de voorstelling, vlak na zonsondergang, wordt een eenvoudige iftar geserveerd.
Meer info:  https://stadsschouwburg-utrecht.nl/agenda/seizoen-2024-2025/tamghart-inclusief-iftar-nora-akachar-qissa
– “Eindelijk! Mijn langgedroomde serie workshops over belonging & homing gaat van start. Zes zondagochtenden geïnspireerd door de verhalen uit het boek Women who run with the wolves, (De ontembare vrouw) van Clarissa Pinkola Estes, in boekwinkel Savannah Bay. Eerst met een kopje koffie of thee lekker luisteren naar oude mythen en sprookjes, daarna zelf creatief aan de slag. Een fijne manier om je zondag mee te beginnen. 16 maart is de eerste editie! Je kunt je (per editie of voor de hele reeks) inschrijven door me te mailen of een berichtje te sturen.” bron: LinkedIn Marischka Verbeek
Meer info: https://www.savannahbay.nl/workshops-transforming-stories/
– In de Utrechtse Boekenbar is er op zondag 16 maart weer een Boek & Brekkie. Het boek dat besproken gaat worden is Op een andere planeet kunnen ze me redden van Lieke Marsman. Het concept is simpel: je ontbijt tussen de boeken en daarna bespreken we met elkaar een boek. De ochtend begint om 09:30 uur en we eindigen rond 11:30 uur. Zie ook: https://www.deutrechtseboekenbar.nl/evenementen/
–  Op 16 en 30 maart, in respectievelijk Blokzijl en Assen, zijn voor zo ver ik na kan gaan voorlopig de laatste voorstellingen van But not my soul van het , een strijkkwartet bestaande uit vier vrouwen, dat ‘zich altijd volledig overgeeft aan het vernieuwen, verbreden en nog spannender maken van de strijkkwartetcultuur.’ Met But Not My Soul’ willen ze aandacht geven aan Florence Price, een Amerikaanse componiste uit de eerste helft van de 20e eeuw. Ze was de eerste Afro-Amerikaanse vrouw die erkend werd om haar symfonieën en de eerste wier composities werden gespeeld door een gerenommeerd orkest. Toch was haar muziek jarenlang in de vergetelheid geraakt. Onterecht, vinden zij! Haar werk is een aangename mix van Europese romantiek, haar ‘Southern’ roots, de opkomende blues en de Afro-Amerikaans spirituals.
Meer info: https://ragazzequartet.nl/programme/but-not-my-soul/
– In de serie Nieuwe blik terug plaatst musicus, presentator en documentairemaker Orville Breeveld componisten van afro-origine in de schijnwerper. Op 21 maart zijn dat drie vrouwelijk componisten: Florence Price,  de eerste Afro-Amerikaanse vrouw wier symfonieën volgens hem serieus werden genomen. Componiste en pianiste Margaret Bonds, die tijdens haar leven successen vierde in zowel de klassieke als populaire muziek. Ze was de eerste Afro-Amerikaanse musicus die optrad als solist met het Chicago Symphony Orchestra. En Majoie Hajary, de componiste en pianiste die geboren werd in Suriname en wier woelige levensloop haar de hele wereld over bracht. Hieronder via de ‘meer info’ vind je een podcast of artikelen over deze vrouwen.
Meer info: https://www.concertgebouw.nl/concerten/5145531-nieuwe-blik-terug-florence-price-margaret-bonds-majoie-hajary
– Van 16 februari t/m 17 mei 2025 is in Rijksmuseum Twenthe de solotentoonstelling te zien van Elsbeth Cochius. De Enschedese kunstenares maakt linosneden en zeefdrukken waarin het draait om verwondering over de natuur en haar vormenrijkdom. Ze is gefascineerd door structuren en patronen in de natuur. Haar metersgrote linosneden bestaan uit ritmische patronen van wortelstelsels, boomkruinen en wuivende grassen. Vaak zijn haar werken weids en landschappelijk, maar ze houdt er ook van om in te zoomen. Dan verbeeldt ze details van planten, insecten of korstmossen die voor het blote oog niet zichtbaar zijn, en waarin zich wonderschone en vaak surreële structuren openbaren.
Meer info: https://www.rijksmuseumtwenthe.nl/content/3766/nl/elsbeth-cochius
– Op vrijdag 28 maart ontvangt de ILFU Book Club . De deelnemenden gaan met haar en met elkaar in gesprek over haar debuut Levende wezens, dat op 20 maart verschijnt. Het is een roman over het wonder van het leven van mens en natuur. In een ILFU Book Club gaat de moderator in het eerste uur in gesprek met de leesclubdeelnemers en tijdens het tweede uur schuift Iida Turpeinen zélf aan om alle overgebleven vragen over haar boek te beantwoorden. De avond wordt gemodereerd door Nikki Dekker.
Meer info: https://ilfu.com/agenda/ilfu-book-club-iida-turpeinen

Bibliotheeknieuws:
– In maart zal de bibliotheek weer op de aangegeven tijden open zijn. Extra: op zaterdag 8 maart, Internationale Vrouwendag, zijn we ook open!!
Iedereen die wil komen rondkijken en/of boeken lenen en terugbrengen is van harte welkom.

Nieuwe boeken in de bibliotheek
Beladen huis van Christien Brinkgreve, De erfenis van Albelke Bleken van Jarka Kubsova, Een eenvoudige ingreep van Yael Inokai, De gewichtlozen van Valeria Luiselli.

Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd:
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2025/02/04/het-liefdespaar-van-de-eeuw-door-julia-schoch/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2025/02/17/de-toverlantaarn-door-suzanne-voets/

De leenbijdrage voor 2025 is opnieuw vastgesteld op € 27,50. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Vanaf december geldt de leenbijdrage voor het nieuwe kalenderjaar. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ons banknummer NL18 RABO 0366 0430 05 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2025’. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek, met een startbedrag van € 5,- per kalenderjaar.Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden en veel recensies; de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website.

Marjolein Datema                                                                                     Utrecht,  24 februari 2025