‘De Toverlantaarn’ door Suzanne Voets

Nicolaas Beets schreef in 1839 onder pseudoniem het boek Camera Obscura. Hij portretteerde zijn omgeving en beschreef alledaagse dingen. Op soms komische wijze gaf hij een inkijk in de sociale verhoudingen van het midden van de 19e eeuw. Het boek verwierf een vooraanstaande plek in de Nederlandse literatuur.

Als kind namen de grootouders van Suzanne Voets haar mee naar Deventer. Daar merkte ze dat de geschiedenis dichtbij is en besloot daar iets mee te doen. Tijdens haar middelbareschooltijd raakte ze gefascineerd door literatuur uit vroegere eeuwen en in het bijzonder door de Camera Obscura. Zij maakte er haar profielwerkstuk over en won prijs voor het best geschreven werkstuk van 2020. Tijdens haar studie Nederlandse letterkunde werkte zij het werkstuk om tot roman en zo ontstond De toverlantaarn.

Suzanne geeft in een interview voor het radioprogramma de Taalstaat van Frits Spits uit 2021 aan dat zij de literatuur uit vervlogen tijden interessanter vindt dan de huidige romans, omdat het volgens haar nu minder om de taal gaat, maar meer om de inhoud of het experiment. Het archaïsche heeft voor haar een bepaalde schoonheid, dat zit hem in het poëtische dat het heeft. Oude woorden hebben iets plechtigs en dat spreekt haar aan. De Toverlantaarn is een metafoor van hoe Suzanne de werkelijkheid benadert. Zo verweeft zij de 19e eeuw met de huidige werkelijkheid, zowel wat betreft stijl als inhoud. Tot zover dit interview.

De roman bestaat uit een aantal verhalen over alledaagse dingen Zo is er een stuk over de moestuin, over Halloween, Kerstmis, een reis naar Frankrijk, een man die naar Deventer gaat, iets over verhuizen en nog enkele andere verhaaltjes. Het gaat niet zo zeer om de verhalen maar de schrijfster probeert vooral de sfeer te beschrijven. Alles ademt vooral een vreemd soort nostalgie naar vervlogen tijden uit.

Het geheel is een mengeling van ouderwetse en moderne impressies. Ook de taal is wisselend hoogdravend en ouderwets, maar dan worden er ook weer hedendaagse uitdrukkingen gebruikt. Ik kon er helaas niet mee overweg. Het heeft voor mij iets erg gekunsteld en ook de humor, die in de Camera Obscura regelmatig naar voren komt, was voor mij niet goed te volgen. Ik moet bekennen dat ik hele stukken heb overgeslagen, omdat ik er wel iets aardigs over wilde schrijven. Het idee van Suzanne sprak me wel aan, net als de moed om als scholier aan zo’n project te beginnen. De uitwerking ervan viel mij dus jammer genoeg erg tegen, hoewel ik weet dat andere recensenten er heel anders over denken. Blijkbaar sluit het debuut bij mij niet aan.

Ik begrijp dat Suzanne Voets ook poëzie schrijft geïnspireerd door de Tachtigers maar op het internet heb ik die kunnen vinden.

Uitgeverij       Arbeiderspers, 2021
Pagina´s        263
ISBN             978 9029 643 804

Recensie door Emilie Jonxis, februari 2025