Als je van mening bent dat je al meer dan genoeg boeken op je nog-te-lezen-lijst hebt staan, dan is deze essaybundel geen aanrader voor jou. Het gevaar bestaat namelijk dat je lijst na het lezen van Connie Palmens odes aan ‘voornamelijk vrouwen’ alleen nog maar langer wordt.
Connie Palmen bespreekt in twaalf essays elf vrouwen en één man. Ze hebben om verschillende redenen een grote indruk op haar gemaakt. Het werk van de schrijvers is, uiteraard voor iedereen op een andere manier, op te delen in werk waar je al bekend mee was, werk waar je nog kennis mee wilde maken en totaal nieuwe auteurs en titels waar je nog nooit van gehoord had. Vermoedelijk zal er na het lezen van Voornamelijk vrouwen geen auteur meer tussen zitten waarvan je denkt: nou, niks voor mij.
De bundel is opgedeeld in twee delen. In het eerste deel introduceert Connie Palmen zeven auteurs en Lola (popliedje uit 1970) vanuit haar perspectief op de thema’s waar diegene zich voornamelijk mee bezig houdt. Zo krijgen we niet alleen een inkijkje in de levens en het werk van deze auteurs, maar ook in dat van Connie Palmen. Ze schrijft over de thematiek waar de schrijvers zich eerder aan gewaagd hebben en/of over wat het bij haar oproept, over de verschillen en overeenkomsten. Uit haar voorwoord maak ik op dat de eigenschap die ze bij eerste selectie schrijvers naar voren haalt, gelezen kan worden als een eerbetoon. Die eigenschappen zijn dan ook nog eens echt mooie woorden in de Nederlandse taal, woorden om van te genieten als ze gedrukt op papier staan: ongenaakbaar, vermetel, meedogenloos, dubbelzinnig.
Het tweede deel getiteld De zonde van de vrouw behandelt de vraag waar het zelfdestructieve gedrag van Marilyn Monroe, Marguerite Duras, Patricia Highsmith en Jane Bowles vandaan komt. Het verscheen in 2017 als boekenweekessay. Connie Palmen benoemt wat de vier vrouwen volgens haar met elkaar gemeen hebben: “De vrouwen kiezen vrijwillig voor de verbanning uit een voorgeschreven, huiselijk bestaan en uit een vertrouwd land, en ze straffen zichzelf door de trage vernietiging van hun leven met alcohol en drugs, of door zelfmoord te plegen.” Naar mannen die zich afzonderen in eenzaamheid wordt opgekeken, maar die keuze wordt vrouwen niet in dank af genomen: “Een vrouw die zichzelf niet aan de natuur conformeert, verraadt de wetten van het levensbehoud en het voortbestaan van de menselijke soort. Door dit verbond dat ze heeft met de dood is de originele, soevereine vrouw bedreigend.”
Vooral in het eerste en grootste deel van deze bundel genoot ik van Connie Palmens scherpe pen en kraakheldere analyses, over haar onderwerpen maar ook over zichzelf. Het gedachtegoed van Freud is nadrukkelijk aanwezig in Connie Palmens kijk op de levens die ze in dit boek beschrijft. In De zonde van de vrouw is ze minder persoonlijk. Doordat de vier vrouwen in dit tweede deel zo veel gemeen hebben, beginnen de levens en gebeurtenissen wel erg op elkaar te lijken en wordt dit laatste stuk wat eentonig. Maar voor de hele verzameling essays geldt dat de schrijfsters met wier werk ik nog niet bekend was nu stuk voor stuk op mijn leeslijst staan.
Uitgeverij Prometheus, 2023
Pagina’s 176
ISBN 978 9044 653 977
Recensie door Kim ter Beke, oktober 2024
