Beste leensters, leners en andere belangstellenden,
Oktober, herfst, het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht) is nog aan de gang met komend weekend de 41e Nacht van de Poëzie.Afgelopen weekend ontving de Wit-Russische schrijfster Svetlana Alexijevitsj de Belle van Zuylenring, een internationale ereprijs voor een schrijversoeuvre met een grote maatschappelijke betrokkenheid. Dat kwam ook naar voren in de Belle van Zuylenlezing uit met de titel Op zoek naar een getuige. Ze vertelde over hoe ze Rusland zag veranderen, en over de ‘banaliteiten’ van oorlog die de meesten ontgaan, over het leed dat mensen overstijgt. Ze wilde niet ingaan op de huidige vraagstukken, alleen vertellen hoe ze een nieuw boek schrijft, hoe ze nieuwe woorden zoekt voor alles in deze nieuwe wereld waarin we nu leven. Haar boeken gaan over mensen die met hun kleine geschiedenis ook de grote vertellen.
*Deze herfst staat in de filmwereld de Amerikaanse schrijfster Sigrid Nunez in de belangstelling. Twee van haar romans zijn verfilmd, De vriend en Wat scheelt er aan? De romans zijn uit 2017, resp 2020. Nou zijn romans vaak lastig om echt goed te verfilmen, en dat geldt zeker voor kleine memoir-achtige verhalen die zich voornamelijk in het hoofd van de verteller afspelen. Het is dan ook aan te bevelen om de romans eerst gelezen te hebben, alleen al om de schrijfstijl van Sigrid Nunez niet te missen. De geluiden over beide films zijn echter heel positief.
Wat scheelt er aan is verfilmd onder de titel The room next door. De film is bewerkt door Pedro Almodovar en werd onlangs op het filmfestival in Venetië uitgeroepen tot beste film. Julianne Moore en Tilda Swinton spelen twee vrouwen die in hun jonge jaren goede vriendinnen waren en elkaar na 40 jaar weer tegen komen, als de een bij de ander op bezoek gaat in het ziekenhuis.
In De vriend spelen Naomi Watts en Constance Wu hoofdrollen. Een vrouw voelt zich na het overlijden van haar literaire mentor verantwoordelijk om diens Deense Dog in huis te nemen en gaat een hechte relatie aan met de hond. Ze rouwen samen om hun verloren vriend/baasje. De vrouw weet door de hond overeind te blijve, ondanks dat haar omgeving haar ‘ziekelijk gedrag’ verwijt.
Op onze website staan van beide romans een recensie, overigens net als van Sempre Susan, over de herinneringen van Sigrid Nunez aan haar literaire mentor Susan Sontag.
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2020/04/03/de-vriend-door-sigrid-nunez/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2020/12/27/wat-scheelt-eraan-door-sigrid-nunez/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2020/12/30/sempre-susan-door-sigrid-nunez/
*Als het goed is gaat de Wikipedia-pagina deze maand nog ‘de lucht in’. In de vorige nieuwsbrief stond er ook al iets over. Of het voor 20 oktober gaat lukken? Dat is de dag van het 40-jarig bestaan van de Vrouwenbibliotheek. Op de dag zelf is er niets ‘openbaars’, dat wordt waarschijnlijk later dit najaar. We denken aan het elkaar voorlezen van favoriete of betekenisvolle fragmenten om er dan vervolgens bij stil te staan. Bij deze gelijk een oproep: wat is/zijn je favoriete fragment(en)? Welk fragment is je altijd bijgebleven om de betekenis die het voor je had/heeft? Dat kan fictie en non-fictie zijn, uit klassiekers of jonkies, een gedicht etc.
Onlangs uitgebrachte titels
– Joke van Leeuwenheeft haar nieuwe historische roman Alle tijden zijn onzeker genoemd, want net als nu waren het in 1783 in Parijs onzekere tijden. Het was het jaar waarin de mens voor het eerst loskomt van de aarde, in een luchtballon, en waarin de grote verschillen tussen rijk en arm tot onrust leiden. Wetenschappelijke vernieuwingen maken de een enthousiast, terwijl de ander steun zoekt in troostende schijnzekerheden. In dat decor zoeken de nuchtere Marie en de speelse Vince als jong stel hun weg, en bestrijdt de eenzame Pierre wat hij als het kwaad ziet: de buitenlandse koningin die zich niet tegen de beschimpingen kan verweren. Er hangt spanning in de lucht, maar niemand weet dan nog waartoe die zal leiden.
– Net als in haar eerdere romans Niets is gelogen en Luister speelt s in Lotgevallen met perspectief. Een kunstwerk vormt telkens de aanleiding voor een nieuw verhaal waarin de lotsbestemming van de verschillende hoofdpersonen een onverwachte wending krijgt. Een man neemt een raadselachtig voorwerp in zijn hand en dat geeft hem eindelijk de moed zijn liefde te verklaren. Een vrouw is ervan overtuigd dat een zeshonderd jaar oud portret haar gevoelens beantwoordt. Na een bezoek aan de geriater krijgt een patiënt nieuwe gedachten over zijn favoriete beeldhouwwerk. In de verhalen kan de schrijfster, kunsthistorica en curator uitgebreid schrijven over bestaande kunstwerken. Haar liefde voor kunst en de kunstwerken is ook terug te vinden in de mooie vormgeving van haar ‘verhalenroman’.
– In haar 2e roman Graafdier graaft Nikki Dekker in het Nederlandse landschap, specifieker ‘De Groote Peel’. Hoe dieper ze door de aardbodem dringt, hoe verder terug in de tijd ze komt, langs de veenmol en pratende schimmels, de ruilverkaveling en vervening naar het oerrund en de uitvinding van de klok, via het jaar 0 en de periode waarin walvissen en reuzenhaaien overzwemmen, tot 300 miljoen jaar geleden. Je wordt meegenomen de diepte én het verleden in, waar fascinerende verhalen en grote levensvragen ontkiemen. Nikki Dekker verbleef in De Groote Peel op uitnodiging van o.a het van Abbemuseum, waar t/m 24 november de tentoonstelling Soils te zien, waarin de menselijke relatie met de bodem centraal staat; de bodem als basis van óns leven, en waar onze
voorouders ooit leefden en waar toekomstige generaties een bestaan gaan opbouwen.
Meer info: https://vanabbemuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen-activiteiten/soils
– Dagen als vreemde symptomen van wordt omschreven als een gevecht tegen de verveling, een zoektocht naar de grenzen van het moederschap, van hoop en radeloosheid, van leven en dood. Sisyphus doolt door de hel met een lege rolstoel en weet niet precies wat ze daar te zoeken heeft, behalve dat ze haar dochter, die meervoudig beperkt is, moet ophalen uit het dagcentrum. Een missie die telkens mislukt, waarna ze teleurgesteld terugkeert naar de aftandse benedenwoning van een zonderling appartementencomplex. Wanneer haar hospita schijnbaar uit het niets een praatje met haar aanknoopt, begint ze zich plotseling dingen te herinneren.
– “Vannacht blijf ik op, doorwaak ik de uren, totdat de zon opkomt en Sam precies 9 jaar en 178 dagen oud is. Zodat ik zeker weet dat hij een kind met een moeder is, een moeder die nog leeft.” Terwijl haar gezin slaapt, houdt een moeder zich wakker, uit angst voor een herhaling van het lot. Wat aanvankelijk niet meer is dan het doorwaken van de nacht, verandert in een dwaling door nachtelijk Amsterdam en komt ze uiteindelijk bij de plek die ze zo lang heeft ontlopen. Hoe kun je erop vertrouwen dat het verleden zich niet in jou herhaalt en hoeveel zeggenschap heb je in het leven om je eigen keuzes te maken? In Zonder slaap ben ik het noodlot verweeft Mirthe Frese rouw met Chanoeka, pekingeend en Susan Sontag.
– In Noem mijn naam van houdt Firas als de burgeroorlog uitbreekt in Syrië zijn gezin zo ver mogelijk bij het geweld vandaan. Zijn weigering om te vechten leidt echter tot een onverwachte confrontatie met zijn beste vriend Omar. Ooit speelden ze samen, studeerden ze samen en waren ze verliefd op hetzelfde meisje, maar nu zet het geweld hen tegenover elkaar. Getraumatiseerd en onder het verstikkende gewicht van een geheim, legt Firas zijn leven in de handen van mensensmokkelaars en vlucht hij naar Nederland. Hij krijgt de kans een nieuw leven op te bouwen, onder een valse naam. Maar hoe moet hij rust vinden als het verleden hem letterlijk en figuurlijk achtervolgt?
– In Camping van Maartje Wortel koopt Victorien na een onverwachte gebeurtenis een camping midden in het bos, naast een militair oefenterrein. Voorwaarde van de oude eigenaars, twee zussen, is dat ze er zelf mogen blijven wonen. Een bonte verzameling gasten checkt in aan de balie: van een militair met PTSS tot een drugscrimineel en een beroemdheid die de publiciteit wil ontvluchten. Wat voor de een vakantie is, is voor de ander bittere noodzaak. De gasten op de camping zijn tot elkaar veroordeeld maar hebben tegelijkertijd niets met elkaar van doen. Zelf houdt Victorien niet van kamperen, en tegelijkertijd is het haar leven. Ze was allergisch voor gras. Toch huilde ze liever vanwege gras dan door liefdesverdriet.
– Over het debuut van , Josephine: “In haar eerste roman grijpt Eva Hofman, journalist van de Groene Amsterdammer, de wereld waar ze normaal gesproken onderzoek naar doet en over schrijft dwingend bij de strot. Want wat speelt zich af achter de internet-werkelijkheid waarin je naar hartenlust kunt wisselen van identiteit in de allesoverheersende zucht naar aandacht en succes? Wie is in de kern degene die tegenslag of nare gevoelens wegscrollt in sessies die uren duren en hand, arm en nek pijnlijk doen verstijven” Bron: intro NPO radio1
Vertaalde romans
– De Ierse Sally Rooney is bekend van haar romans Normal people, Gesprekken met vrienden en Prachtige wereld waar ben je? Intermezzo is haar 4e roman en gaat dit keer over twee heel verschillende broers: de een is een succesvol advocaat en de ander een sociaal onhandige professionele schaakspeler. Ze worstelen allebei met min of meer dezelfde dingen: de rouw om hun recent overleden vader, hun onderlinge door onbegrip en oud zeer verstoorde verstandhouding én over hun relaties met de mensen/vrouwen die zij liefhebben. Voor beide broers is dit een nieuwe fase waarin ze de kans hebben om te ontdekken hoe vol een leven kan zijn zonder te barsten. Intermezzo is inmiddels al breeduit bejubeld in de pers.
– In De kuil van de Japanse zegt Asa haar saaie baan in de stad op om haar echtgenoot te volgen naar het Japanse platteland, waar hij nieuw werk heeft gevonden. Tijdens een uitzonderlijk hete zomer probeert ze haar dagen te vullen met huishoudelijk werk, dutjes en onbelangrijke boodschappen voor haar schoonmoeder, die (niet geheel toevallig) in het naburige huis woont. Er gebeurt steeds meer wat Asa niet kan plaatsen: contant geld verdwijnt uit een envelop, ze hoort flarden vaag kindergeschreeuw, haar schoonfamilie toont steeds excentriekere trekken. En op een dag vangt ze een glimp op van een merkwaardig beest dat iets weg heeft van een hond. Haar pogingen om het dier op te sporen leiden Asa naar een vreemde kuil langs de rivier, en daarmee naar nog meer raadsels.
– De vrouw van Montparnasse is een biografische roman van Caroline Bernard over filosofe en schrijfster Simone de Beauvoir. Die komt al op jonge leeftijd in opstand tegen de burgerlijke regels. Ze wil studeren, schrijven en haar leven in vrijheid kunnen leiden. Het grote verlangen naar persoonlijke ontwikkeling drijft haar, maar de tegenwerking die ze als vrouw ondervindt doet haar steeds weer twijfelen. Ze ontmoet Jean-Paul Sartre, enfant terrible, genie en al snel haar minnaar, met wie ze een liefdespact sluit dat voor beiden de vervulling van hun romantische verlangens en tegelijkertijd alle vrijheid betekent. Zij aan zij ontwikkelen de twee de filosofie van het existentialisme, worden het middelpunt van de Parijse bohémien-scene en later het intellectuele modelpaar van de eeuw.
– was een succesvol advocate voor ze schrijfster werd. Haar autobiografische roman Love me tender wordt omschreven als een gedurfde roman waarin ze de liefde in al haar vormen bevraagt, van moederliefde tot variaties op liefhebben. Moeten we, om vrij te zijn, alles accepteren wat op ons pad komt? Moeten we alles omarmen, zelfs onze eigen nederlagen? Kan verdriet ongedaan worden gemaakt? “Ik heb zelden een verslag gelezen waarin de bitterheid en manipulaties van een misgelopen huwelijk, de macht van de staat en een niet-aflatende homofobie en vrouwenhaat zo pijnlijk worden blootgelegd.”, schreef de Guardian erover.
– In de Schwob-serie is de autobiografische roman Gebrand kind zoekt vuur van de Duits-Zweedse opnieuw uitgegeven. De 14-jarige Cordelia groeit op in Berlijn in nazi-Duitsland en vraagt zich af of ze een uitgestotene of een uitverkorene is, of allebei tegelijk. Ze is de buitenechtelijk geboren dochter van een bekende schrijfster, en wordt gezien als Joods. Wanneer de netten van de Gestapo zich om Cordelia sluiten, laat de moeder haar op een cruciaal moment in de steek. Cordelia wordt gedeporteerd, haar moeder blijft achter in Duitsland.
– Kiezels is een autobiografische roman van Ze schrijft over haar jeugd die ze doorgebracht in onconventionele omstandigheden, het verdeelde Berlijn, familiebanden en affiniteiten, lange, gelukkige zomers aan zee. De Duitse schrijfster praat over haar leven en haar schrijven, over wat haar schrijven en leven samenhoudt en verbindt. Waarheid, uitvinding, geheugen en geheimen – waar begint een verhaal en waar eindigt het? Hoe betrouwbaar is ons geheugen, hoe zeer lijken onze dromen op de werkelijkheid?
– Medea is een van de machtigste en meest verguisde vrouwen uit de Griekse mythologie. Rosie Hewlett vertelt in De heks van Kolchis het bekende Griekse verhaal van de held Jason en zijn Argonauten, die het gulden vlies weten te bemachtigen, maar deze keer vanuit de visie en beleving van Medea. Medea, die in de geschiedenis is weggezet als slechte en gevaarlijke vrouw en moordzuchtige moeder, verandert in dit boek in een krachtige vrouw met menselijke gevoelens en reacties op een zwaar traumatische jeugd. ‘Geweld voedt geweld’, zo blijkt ook hier weer. Ondanks dat het een overbekend verhaal is, zijn de kritieken erg lovend. Op deze manier verteld is het het verhaal van heel veel vrouwen, vroeger en soms nog van nu.
– g debuteerde in 2017 met Nieuwe reizigers. Onlangs verscheen De A van Asta, waarin Asta wordt uitgenodigd voor een herdenkingsdienst voor August, die tien jaar geleden overleed. Ze woonden in hetzelfde studentenhuis en hij had een relatie met Asta’s beste vriendin Mai. De uitnodiging verstoort alles: de roman waaraan ze werkt, en haar vriendschap met Mai en haar tweejarige zoontje. Wat was er gebeurd in de nacht van Augusts dood en in de uitbundige dagen die daaraan voorafgingen? De Deense schrijft over de intensiteit van studentenjaren, over wie we werkelijk zijn en wie we dachten dat we zouden worden, en over hoe ambities, angsten en herinneringen uit die tijd nooit hun greep loslaten op hoe we onze toekomst tegemoet treden.
– In Trieste tijger overdenkt de Franse schrijfster Neige Sinno de periode dat ze als kind, tussen haar zevende en veertiende, werd misbruikt door haar stiefvader. Een ander Franse schrijfster en niet de minste, Annie Ernaux, schreef er over: “ ‘Ik las het boek van Neige Sinno alsof ik met open ogen in een afgrond daalde. De ontstellende eenvoud van een monster met een prettig gezicht dat zich in alle rust beweegt in een gezin, in de samenleving. Iedereen zou Trieste tijger moeten lezen.” En ook vond ik: “‘Neige Sinno heeft op wonderbaarlijke wijze de juiste toon gevonden om dit boek zijn unieke emotie te geven, zowel gewelddadig als fijngevoelig, menselijk, al te menselijk. En van een zeldzame oprechtheid.” Het is de veel gedeelde toon over deze autobiografische, deels essay-achtige roman vol literaire verwijzingen over hoe misbruik een heel leven tekent.
Poëzie
– Wat wij doen dat heet bewaren is de vierde, zintuiglijke en rijkgeschakeerde dichtbundel van Siel Verhanneman. Daarin vangt de Vlaamse schrijfster het beeld van de rituelen die we nodig hebben om de angst om ouder te worden of kind te blijven te bezweren. Ze vindt twee plaatsen in het lijf waar grote verlangens en gevoelens bewaard worden: de uterus, waar het moederschap kiemt, en de psoas, de spier van de ziel. Beeldende kunst biedt haar afstand om aan zelfonderzoek te kunnen doen en grip te krijgen op het moederschap, de liefde, het verdriet en de toekomst.
– Sophia Blyden is schrijfster van zowel proza als poëzie; daarnaast is ze ook programmamaker. Dobberen is haar debuutbundel van dichter en podiumdichter, waarin ze de periode tussen meisje en moeder onderzoekt. Wat zijn haar mogelijkheden? Wat voor vrouw wil ze uiteindelijk zijn? De bundel heeft een mooie opbouw met terugkerende saga’s, Sophia Blyden laat zien hoe lastig het is voor een jonge vrouw om te bedenken wie ze wil zijn in weerwil van alle verwachtingen van haar omgeving en de maatschappij. Ze ondersteunt en is kritisch.
Verhalen
– De wasvrouw van de Drambranders is een bundel autobiografische verhalen van . Ruim drie jaar geleden verscheen van haar De doorsons, een indrukwekkende kroniek van haar eigen tot slaven gemaakte familie, en gïnspireerd door haar drie ‘voormoeders’. De nieuwe elf verhalen gaan over een Surinaamse familie die zich vastberaden van de nasleep der slavernij wil ontdoen. De voorloper, de trooster, de verbinder, de bouwer, de wasvrouw passeren de revue, naamloze steunpilaren (stonfoetoe of krakatiki) die allemaal een gezicht krijgen. Zonder verwijten, maar grootmoedig en vergevingsgezind koesteren ze niettemin hun eigen trots, vervat in een credo: ‘Wij zijn niemand iets verschuldigd!’
Non-fictie
– Enigszins vrij naar Simone de Beauvoir: ‘Een vrouw wordt niet geboren, ze wordt gemaakt’. Maar als dat zo is, wat valt er dan te zeggen over hoe ze in elkaar wordt gezet? In Liggend naakt, een essay in vijf delen, onderzoekt Basje Boer onze aannames over vrouwelijkheid aan de hand van kleding en symbolen die we vinden horen bij de vrouw. Dat onderzoek, waarin het soms schuurt en botst, leidt van de modegeschiedenis via Assepoester naar Taylor Swift en Mae West. Het meandert, stelt vragen, maar trekt, uiteindelijk, ook conclusies over de tijd en cultuur waarin we leven, en welke rol gender daarin heeft.
– Na Het Grote Vrouwen Kunst Boek en Fenomenale vrouwen in de schilderkunst beschrijft Fenomenale vrouwen in de beeldhouwkunst de levens en het werk van vrouwen die beeldhouwen. Ruim 300 kunstenaars uit 64 landen worden gepresenteerd, samen goed voor een tijdsbeeld van 500 jaar beeldhouwkunst. Sculptuur bevat een diversiteit aan verschijningsvormen – tijdelijk of permanent, binnen of buiten, groot of klein, van snijwerk tot gietwerk, van assemblage tot locatiespecifieke installatie, gemaakt van marmer, hout, textiel of keramiek. Elke kunstenares wordt belicht met een sleutelwerk en een tekst die introduceert en houvast geeft bij het kijken naar haar werk. Er worden nieuwe verbindingen gelegd en er ontstaan verrassende combinaties tussen kunstenaars en kunstwerken die verder gaan dan chronologische of geografische kaders.
– “Bijkomende redenen om van hekserij beschuldigd te worden waren er best. Seksueel ‘wangedrag’ vertonen? Arm, oud of gehandicapt zijn? Het kon allemaal tegen je pleiten. Maar, maakt expert Marion Gibson in Heksen middels 13 historische gevals-studies duidelijk, risicofactor nummer één was: je bent een vrouw. Vrouwen waren nu eenmaal vatbaarder voor de verleidingen van Satan (zie Eva), meenden de eerste quasiwetenschappelijk demonologen rond 1400. En die overtuiging bleef zeven eeuwen lang het misogyne refrein. In Innsbruck anno 1485, toen Helena Scheuberin (onsuccesvol!) werd vervolgd door opperheksenjager Heinrich Kramer, auteur van het beruchte De heksenhamer, evengoed als in de clash tussen pornoster én medium Stormy Daniels en Donald ‘witch-hunt’ Trump. Deprimerend, maar dankzij Gibsons minutieuze reconstructie van de beklaagdenlevens ook fascinerend.” bron: VPRO-gids
– In De vrouw de baas maakt advocate en journaliste de balans op bijna 25 jaar nadat het bordeelverbod werd opgeheven. Zijn we de goede weg ingeslagen? In 2010 hoorde ze een vermaard feministe zeggen dat de Hollandse legalisering van prostitutie een mislukt experiment is. Die vindt prostitutie de ultieme vorm van onderdrukking van de vrouw en het houdt de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand. Zo kijken we in Nederland toch niet aan tegen prostitutie, dacht ze. Je mag vrij beschikken over je lichaam en als je geld voor seks wilt vragen, dan doe je dat. Dát is feminisme. Wie heeft er gelijk? Ze vroeg escorts, raamwerkers, tippelaars en thuiswerkers wat de legalisering voor hen heeft betekend. Ze bezocht een tippelzone en een festival voor jongeren die klanten strafbaar willen stellen. Ze sprak feministen die dat ook willen en feministen die daar fel op tegen zijn.
– In Dochters van Lucy van emeritus hoogleraar economische geschiedenis staan de vragen ‘wanneer en waarom ontstond de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen’ en ‘in welke delen van Eurazië was de genderongelijkheid het meest intens’ centraal. Het spoor gaat terug naar het ontstaan van steden en staten, meer dan 5000 jaar geleden. Daarna concentreert het verhaal zich op welke rol religie speelde. En hoe sterk waren Nederlandse vrouwen in de late Middeleeuwen en de Gouden Eeuw? Waarom werd de huiselijkheid zo dominant in de 19e eeuw, waardoor de vrouw werd gemarginaliseerd op de arbeidsmarkt en in het maatschappelijk leven? Aan de hand van verhalen over vrouwen en mannen en voorbeelden uit kunst, misdaad, godsdienst en sport worden mythes over de vrouw-manverhoudingen doorgeprikt. Er wordt veel nieuws verteld over de relaties tussen de seksen in het verleden.
– Lou Salomé (1861-1937) is wereldwijd bekend geworden door haar relaties met Friedrich Nietzsche, Rainer Maria Rilke en Sigmund Freud. In de 20e eeuw werd zij vanwege haar omgang met deze en andere beroemde mannen vaak weggezet als een femme fatale. In Lou Salomé, een vrijgevochten vrouw nuanceert cultuurhistoricus dat beeld. Lou Salomé klampte zich met intense hartstocht vast aan het leven. Dat klinkt door in de romans die ze schreef, maar vooral ook in haar essays. Als filosofe, theologe en psychologe waren haar inzichten in het wezen van de mens in haar tijd baanbrekend. De klassiek geworden vraag van Sigmund Freud, ‘Was will das Weib?’, is door haar volledig beantwoord. Zij maakte de vrouw tot onderwerp van haar werk, in plaats van tot object. Ze ontleedde de man-vrouwverhouding met grote verve. Daarbij drong ze diep door in het wezen van de vrouw, haar liefdesleven en seksualiteit.
Activiteiten in Utrecht en daarbuiten:
– Literair theater Salon Saffier houdt op 20 oktober een middag over Mary Shelley (1797-1851), Mary Shelley over de toekomst van de mens. Een lezing door universitair docente Engelse en Amerikaanse literatuur Hanna Hoorenman en een voordracht door actrice Marjan Volbeda willen een portret schetsen van de schrijfster die haar tijd ver vooruit was. Haar debuut Frankenstein, over de wetenschapper Victor Frankenstein die uit dode materie een levend wezen schept, schreef ze toen ze 18 jaar was en het verscheen anoniem. Mathilda, over incestueuze liefde, voltooide ze 3 jaar later en haar The last man (1826), ging onder andere over een pandemie die in de 21e eeuw bijna zorgt voor het uitsterven van de mensheid. Haar romans leveren een bijdrage aan het hedendaagse debat over artificiële intelligentie die zich tegen de mens keert, over wetenschap die over ethische grenzen gaat, over seksuele mores en over de gevaren die het voortbestaan van de aarde bedreigen.
Meer info: https://www.salonsaffier.nl/mc-events/mary-shelley-over-de-toekomst-van-de-mens/?mc_id=208
– Museum de Fundatie (Zwolle) presenteert t/m 16 maart volgend jaar een overzichtstentoonstelling van het werk van de Russische kunstenares Marianne von Werefkin – pionier van het expressionisme. Marianne von Werefkin (1860-1938) groeide op in een welgesteld gezin in Moskou en kreeg les van de wereldberoemde Ilja Repin. Ze speelde aan het begin van de 20ste eeuw een cruciale rol in de ontwikkeling van het expressionisme in Duitsland, waarheen ze was verhuisd samen met haar partner kunstenaar Alexej von Jawlensky. Ze was in de groep bevriende kunstenaars met o.a. Gabriele Münter, Kandinsky en Franz Marc de eerste die expressionistisch ging schilderen. Het afbeelden van emoties en gevoelens stond voorop. Op de tentoonstelling is ook werk van tijdgenoten te zien.
Meer info: https://www.museumdefundatie.nl/nl/marianne-von-werefkin/
– In museum de Mesdagcollectie (Den Haag) is t/m 19 januari de tentoonstelling Rosa Bonheur. De kracht van het dier te zien. Rosa Bonheur (1822-1899) was een van de beroemdste kunstenaars in de 19de eeuw. Ze werd vooral bekend door haar doorvoelde, monumentale schilderijen van dieren. In de tentoonstelling staan haar liefde voor dieren en haar gedetailleerde werkwijze centraal. Landschapsstudies, tekeningen, olieverfschetsen en sculpturen laten zien hoe ze te werk ging. De Franse kunstenares woonde op een landgoed bij het bos van Fontainebleau, waar ze op haar erf o.a. schapen, honden, paarden, vogels, apen en leeuwen hield. Zij geloofde dat dieren een ziel hadden, wat voor die tijd een vooruitstrevende opvatting was. Ze wilde de dieren zo objectief mogelijk afbeelden, en tegelijkertijd doordringen tot hun ziel. Zo ontwikkelde ze een unieke stijl, waarin ze de vrije kracht en ziel van de dieren uitdrukte. Daarnaast was Rosa Bonheur een onafhankelijke vrouw die een onconventioneel leven leidde en wordt ze nu beschouwd als een van de voorlopers van het feminisme.
Meer en uitgebreide info, ook over lezingen etc: https://www.demesdagcollectie.nl/nl/plan-uw-bezoek/te-zien/tentoonstelling-rosa-bonheur-de-kracht-van-het-dier
– https://www.museumarnhem.nl/nl/tentoonstellingen/radicaal
– Bij de Utrechtse Boekenbar: op zondag 20 oktober een Boek & Brekkie rond Camping van Maartje Wortel, en op donderdag 24 oktober leesclub rond Het gele huis van Mieko Kawakami. Voor meer info: https://www.deutrechtseboekenbar.nl
– Op 22 oktober is in theater Kikker de première van Lesbos gespeeld door de Utrechtse theatergroep Club Lam. Lesbos is een hedendaagse hervertelling over Sappho als het pop-icoon van dit moment. In haar concerten moedigt ze vrouwen aan om hun leven te laten leiden door liefde, vrijheid en gelijkheid. Ze strijdt voor een vrijere blik op de liefde, waarmee ze de orgasmekloof wil verkleinen. Ooit was Sappho spiritueel leider van haar eigen intieme vrouwencommune op Lesbos waar ze het oogstseizoen vierden met sappige perziken en gezamenlijk dansten rond de intense vuren tijdens Beltane. Langzamerhand blijkt dat er ook een andere realiteit is op het eiland.
Club Lam zet zich in voor meer vrouwelijk perspectief in de cultuursector, door er niet alleen over te praten, maar ook actief bij te dragen met nieuwe verhalen en voorstellingen.
Meer info: https://www.theaterkikker.nl/agenda/lesbos-25183
– Op 18 oktober speelt in de Utrechtse Stadsschouwburg Rebuild – a black woman’s story, een voorstelling over jongvolwassenen die hun plek in de wereld proberen te vinden. Het verhaal begint met zwarte jonge vrouwen die geconfronteerd worden met hun traumatische ervaringen, variërend van persoonlijke tragedies tot structureel racisme en sociaal onrecht. Ze beginnen aan een innerlijke reis van strijd en veerkracht terwijl ze proberen om te gaan met de complexiteit van hun realiteit. Hun onderdrukte macht komt tevoorschijn en manifesteert zich. Vastbesloten om te blijven vechten voor hun rechten en identiteit, gebruiken ze deze innerlijke kracht als brandstof voor vastberadenheid, waarbij de zwarte vrouwen voortbouwen op de erfenis van hun voorouders en een eigen toekomst uitstippelen.
Meer info: https://stadsschouwburg-utrecht.nl/agenda/seizoen-2024-2025/rebuild-a-black-womens-stor-precious-alvares-world-of-afro
– Ook in de Stadsschouwburg speelt op 23 en 24 oktober De jaren, naar het boek van de Franse schrijfster Annie Ernaux, winnares van de Nobelprijs voor de literatuur 2022. Vijf actrices van het Nationale Theater vertellen samen het leven van één vrouw, tegen de achtergrond van een in hoog tempo veranderende wereld. Ze groeit op tussen het puin van de Tweede Wereldoorlog, ontworstelt zich aan haar middenstandsmilieu en wordt schrijfster met een scherp politiek en sociaal bewustzijn. Aan de hand van foto’s, songs en nieuwsberichten vertelt ze over emancipatie, vrouw-zijn, seksualiteit, klassenverschillen en individuele kansen. In losse scènes worden muzikale, vrolijke en melancholische herinneringen opgeroepen. Door één leven te volgen, zien we de wereld veranderen, als een soort universele biografie van het naoorlogse West-Europa. Mariana Aparicio kreeg voor haar rol de Theo d’Or, prijs voor meest indrukwekkende vrouwelijke hoofdrol.
Meer info: https://stadsschouwburg-utrecht.nl/agenda/seizoen-2024-2025/de-jaren-het-nationale-theater-internationaal-theater-ams
– Nog maar een week duurt de overzichtstentoonstelling in Warnsveld, Veranderend werk, met werk van de afgelopen 35 jaar van Jet Rotmans. Het is werk dat zich telkens vernieuwt, maar waarin herhaling en verandering steeds een grote rol spelen. In juni vond Jet’s performance Over de tijdelijkheid in de kunst plaats. Die tijdelijkheid komt tot uitdrukking in al haar beeldende werk: het zijn verzamelingen van kleur, ritme en maat, met thema’s als rozen, schapen, cijfers of provincies, vaak wonderschoon. De vorm kan in de verzamelingen steeds bewegen, en is niet gestold in één compositie of opstelling.
Meer info: http://www.jansenkooy.nl/expositie/
Bibliotheeknieuws:
– In oktober zal de bibliotheek weer op de aangegeven tijden open zijn.
Iedereen die wil komen rondkijken en/of boeken lenen en terugbrengen is van harte welkom.
– De bieb bestaat deze maand 40 jaar (zie ook meer naar boven)!!!!! waarvan inmiddels al 14 jaar op de Gansstraat.
Nieuwe boeken in de bibliotheek
Een zandstorm, zeiden ze van Çiler Ilhan, Vrouw in de kunsten – miss Guggenheim van Leah Hayden, Dit boek redt je leven van A.M. Homes, Lied van verzet van Lin Jaldati , en Ze noemden me duivelskind van Michaela en Elaine DePrince.
Nieuwe recensies van deze maand als link bijgevoegd:
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/09/08/gebied-19-door-esther-gerritsen/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/09/13/de-langstlevende-door-truus-rozemond/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/09/25/ode-aan-de-laatste-van-de-vrouwenlijn-door-anneke-wittermans/
– https://vrouwenbibliotheek.nl/2024/09/27/luister-door-sacha-bronwasser/
De leenbijdrage voor 2024 is vastgesteld op € 27,50. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Vanaf oktober geldt een leenbijdrage van € 10,- voor de rest van het kalenderjaar. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ons banknummer NL18 RABO 0366 0430 05 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2024’. Meer overmaken om de vrouwenbibliotheek extra te ondersteunen mag natuurlijk altijd. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek, met een startbedrag van € 5,- per kalenderjaar.Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden en veel recensies; de nieuwsbrief is ook te lezen via onze website.
Marjolein Datema Utrecht, 1 oktober 2024