De Japanse schrijfster Yoko Ogawa is bij ons bekend geworden door haar bijzondere roman uit 1994, De geheugenpolitie*, die in 2021 in het Nederlands verscheen. Hiervoor gebruikte ze het beeld van de leefwereld van Anne Frank uit haar dagboek (“lieve Kitty”). Het dagboek had haar geïnspireerd om aan Anne te gaan schrijven alsof zij een vriendin van haar was. Dit jaar is haar roman Het onvergetelijke jaar van Tomoko uit 2009 vertaald.
Dat verhaal begint als de vader van Tomoko overlijdt en haar moeder een opleiding gaat doen om in hun levensonderhoud te gaan voorzien. Omdat moeder niet meer voor haar dochter kan zorgen, gaat Tomoko een jaar bij haar oom en zijn familie wonen. Oom is directeur van een frisdrankfabriek en de familie leeft in weelde.
Zij maakt kennis met oom, zijn vrouw, haar een jaar jongere nichtje Mina, oma Rosa, huishoudster mevrouw Yoneda en de tuinman meneer Kobayashi. De oudere zoon Ryuichi studeert in Zwitserland. Het blijkt een wonderlijk gezelschap te zijn.
Zij wonen in een enorm huis met grote tuin, die in het verleden en privé dierentuin was. Het enig overgebleven dier is de dwergnijlpaard, Pochoko, die door meneer Kobayashi wordt verzorgt. Pochoko brengt Mina dagelijks naar school. Daarvoor is de aparte stellage gebouwd zodat Mina op de rug van Pochoko kan zitten.
Mina heeft een zwakke gezondheid en heeft regelmatig astma-aanvallen. Als zij een aanval heeft komt het hele huis in beweging, zij wordt warm ingestopt en moet de heilzame frisdrank die haar oom produceert drinken. Zij wordt regelmatig in het ziekenhuis opgenomen.
Als remedie voor haar longprobleem moet zij vaak een lichtstralenbad ondergaan en Tomoko mag mee naar de kamer waar de behandeling plaatsvindt. Dit is eigenlijk het privé domein van Mina en hier leert Tomoko Mina beter kennen. Mina is slim en houdt van literatuur bovendien schrijft zij verhaaltjes die zij in luciferdoosjes bewaart. Tomoko wordt door haar naar de bibliotheek gestuurd om wereldliteratuur te lenen en waar zij kennis maakt meneer Tokkuri waar Tomoko een beetje verliefd op raakt.
Als Mina zich goed voelt, spelen zij en Tomoko basketbal zonder een bal. Zij zijn helemaal weg van basketbal omdat Japan zich kwalificeert voor de Olympische spelen. Dit wordt overschaduwd door de aanslag op de Israëlische ploeg maar gelukkig wint Japan de goeden medaille.
Oom is vaak afwezig en in de loop van het verhaal blijkt dat hij er een tweede gezin op nahoudt maar dit lijkt de familie nauwelijks te beroeren. Wel zondert de moeder zich af om te drinken en om spelfouten uit manuscripten te halen.
Eigenlijk kabbelt het leven rustig door, er is zeker narigheid maar optimisme voert de boventoon. Dit verandert alleen even als het dwergnijlpaard overlijdt maar ook dan weet de dierenarts met een filosofische blik ook deze gebeurtenis te relativeren.
Het boek eindigt als Tomoko weer naar huis kan, haar moeder heeft haar cursus afgerond en kan weer voor haar zorgen.
Dit boek is bij tijden absurdistisch. De omgeving waarin Tomoko terecht komt lijkt wel magisch maar dat raakt haar niet. Ook worden nergens grote emoties vertoond. Zo blijkt nergens dat Tomoko verdriet heeft over het overlijden van haar vader of dat zij haar moeder mist. Dit werkt vervreemdend. Toch is het prettig lezen en blijft de vertelling boeien.
Uitgeverij Cossee, 2023
Pagina’s 298
Vertaling uit het Japans door Luc Van Haute (ミーナの行進 – Miina no koshin)
ISBN 978 9464 520 866
Recensie door Emilie Jonxis, oktober 2023:
*link naar de recensie over De geheugenpolitie:
https://vrouwenbibliotheek.nl/2022/05/16/de-geheugenpolitie-door-yoko-ogawa/
