‘Tropenbruid’ door Susan Smit

Waan je in het Nederlands-Indië van begin 20^e eeuw in het verhaal van Anna Prinsenhoek, een burgerweesmeisje dat droomt van avontuur, onregelmatigheden en een nieuwe omgeving (en daar een man bij op de koop toe neemt). Susan Smit heeft in haar roman Tropenbruid een poging gedaan om een stukje van onze geschiedenis uit de doeken te doen. Het fictieve verhaal over Anna Prinsenhoek, die trouwt met een ambtenaar in Indië, is kleurrijk geschreven tegen de achtergrond van het Nederlandse-Indië Batavia begin 1900. In Batavia haalt Susan Smit de Nederlandse (ambtelijke) gemeenschap aan, de ongelijkheid met de inheemse bevolking, inclusief hun positie, enkele gebruiken én destijds minder bekende mentale problemen.

Anna Prinsenhoek is een burgerweeshuis-meisje dat droomt van een ander, grootser en spannender leven. Als ze in de krant een advertentie ziet van een ambtenaar in Nederlands-Indië die een vrouw zoekt, reageert ze met hulp van haar min Aegje. Niet veel later vertrekt ze op de boot vanuit Nederland naar Batavia. Het is niet persé dat ze bewust heeft gekozen voor een leven als vrouw van deze man, ze wilde vooral zo snel mogelijk weg komen uit het sombere weeshuis, waar de dagelijkse werkzaamheden haar veel onrust gaven.

In Indië aangekomen krijg je door de ogen van Anna inzicht in de voor haar nieuwe cultuur, met nieuwe gewoontes die zij lastig te plaatsen vindt. Dat speelt voornamelijk richting de Indische bevolking en de huishouding. Vooral haar man, zijn verleden en verwachtingen van Anne zijn lastig om aan te wennen. Anna doet haar best om het juiste te doen, maar of dat ook goed is voor haar positie en toekomst is de vraag.

Tropenbruid is kleurrijk, goed geschreven. Door de gedetailleerde beschrijving van locaties, geuren, mensen en gebeurtenissen waan je jezelf in de schoenen van Anna Prinsenhoek. Ik had dan ook moeite om het boek weg te leggen en had het in een paar avonden uit. Susan Smit is een bekend schrijfster en ik vind haar schrijfstijl erg prettig en soepel leesbaar. Hoewel het verhaal fictief is, werd ik wel nieuwsgierig en uitgedaagd om meer te weten te komen over onze geschiedenis in het vroegere en huidige Indonesië. Het is dan ook een mooie aanvulling dat Susan Smit in haar nawoord wat uitleg en context geeft aan het verhaal.

Persoonlijk werd ik het meest aangegrepen door de culturele verschillen door de ogen van Anna én door de omschrijving van haar ‘zenuwziekte’ of ‘tropenneurasthenie’, een aandoening die we tegenwoordig depressie zouden noemen. Hoewel het boek doorweven is met deze zwarte lijn, wordt het er niet zwaarmoedig van. Het verhaal van Anna wordt er eerder menselijker van. Tropenbruid gaat niet alleen om een weesmeisje dat op zoek gaat naar een avontuurlijker of beter leven, maar ook over aanpassen, kiezen voor jezelf en verantwoordelijk zijn voor je eigen geluk. Want trouwen met een man die je niet kent én die ongeveer 30 jaar ouder is, betekent niet bepaald dat je huwelijk je ook meteen gelukkig maakt.

Uitgeverij      Lebowski, 2020
Pagina’s        239
ISBN             978 9048 835 430

Recensie door Amber van Veen, augustus 2023