‘Dit is lust’ door Mary Gaitskill

Mary Gaitskill schrijft romans, verhalen en essays die gevoelige onderwerpen van deze tijd niet uit de weg gaan. Voor mij was dit de eerste kennismaking met haar werk, al had ik wel eens gehoord van haar essay over verkrachting On Not Being a Victim.

Een boek dat meer vragen oproept dan het beantwoordt is een lust om te lezen. Dit is lust is een korte roman of novelle, die vol zit met zowel seksuele lust als machtslust. Elk hoofdstuk wisselt het perspectief van Q (Quin) en M (Margot) zich af, waardoor je een inkijkje krijgt hoe zij beiden aankijken tegen het grensoverschrijdende gedrag van Q en de beschuldigingen die volgen. Q is een getrouwde man van middelbare leeftijd die vriendschappen met vrouwen onderhoudt. Hij lijkt voor hen een soort vertrouwenspersoon te zijn, die hen veelvuldig voorziet van advies en morele steun. M is ook getrouwd en kent hem net als veel van de andere vrouwen vanuit een werkcontext; ze kwam bij hem op sollicitatiegesprek. Een gesprek waarin Q haar direct opvalt als een knappe, excentrieke man, zoals ze ook uit verhalen over hem al had opgemaakt.  “Het sollicitatiegesprek was ook merkwaardig: eerst grillig en toen opeens venijnig. Hij stelde een hoop irrelevante en persoonlijke vragen, onder andere of ik een vriend had. Hij zei mijn naam vaker dan nodig was en met een eigenaardig intieme intonatie die, in combinatie met zijn Britse accent, niet alleen correct, maar zelfs betamelijk leek.” Het gesprek eindigt met commentaar van zijn kant op haar stem en de vraag wat dan wel haar grootste pluspunt is. M krijgt een andere baan, maar komt hem later weer tegen en raakt bevriend met hem.

In hoeverre Q en zijn vriendinnen zich bewust zijn of worden van de machtsverhoudingen, of dat uitmaakt, of Q zelf inzicht heeft in zijn eigen motieven en of hij voortschrijdend inzicht ontwikkelt, wat de gevolgen voor hem en andere betrokkenen zijn of zouden moeten zijn, het verschilt per bladzijde wat je er over te weten komt en denkt. Zijn de vrouwen slachtoffer van zijn manipulatieve gedrag of maken we de vrouwen juist kleiner door ze als onmachtig of machteloos af te schilderen? M bouwt een vriendschap met hem op ondanks de verhalen die ze over hem hoort en de bizarre wending die hun eerste etentje neemt. Zij geeft duidelijk een grens aan en wordt daar door Q om bewonderd. Komt ze daardoor in een andere positie dan de andere vrouwen? Hij accepteert haar grens, maar zij wordt daarmee bijna zijn handlanger: ander vrouwen kunnen toch ook gewoon hun grenzen aangeven?

De #Me too-beweging heeft ons de afgelopen jaren geholpen om woord en beeld te geven aan dergelijke situaties en heeft de grote verschillen in ervaring en inlevingsvermogen blootgelegd. Dat wil niet zeggen dat het heeft geresulteerd in een eenduidig antwoord hoe om te gaan met ongewenst gedrag. Ondanks het groeiende maatschappelijke bewustzijn over dit onderwerp, blijft het moeilijk om elke situatie te zien voor wat die is en daar ook passende consequenties aan te verbinden. Mary Gaitskill doet die complexe werkelijkheid eer aan en laat de lezer allerlei gevoelens en moeilijke, kritische vragen ervaren in dit pareltje waarin elke zin er toe doet.

Uitgeverij      Cossee, 2022
Pagina’s       96
Vertaald        uit het Engels door Ineke van den Elskamp (This is pleasure)
ISBN             978 9464 520 309

Recensie door Kim ter Beke, januari 2023

.