‘Roerige tijden’ door Ingrid Winterbach

‘Zirimiri’ is Baskisch voor motregen: regendruppels die vaak al verdampen voordat zij het aardoppervlak bereiken, waardoor bijna niemand de regen opmerkt. Uitgeverij Zirimiri Press richt zich op literaire werken die zijn als regendruppels. Prachtige boeken, maar uit kleinere en zelden vertaalde talen, waardoor zij als motregen aan het grote publiek voorbij gaan. Zo ook Roerige tijden van Ingrid Winterbach. Zij is een bekroonde Zuid-Afrikaanse schrijfster, oorspronkelijk bekend onder het pseudoniem Lettie Viljoen. Zes jaar na haar debuutroman besloot zij dat haar pseudoniem overbodig was: aangezien er nauwelijks Afrikaans werd gesproken en gelezen in het deel van Zuid-Afrika waar zij woonachtig was, was zij als schrijfster van Afrikaanstalige romans vrijwel anoniem. Net motregen dus. Dankzij de Nederlandse vertaling van Robert Dorsman kan Roerige tijden het Nederlandse publiek bereiken: wij zijn tenslotte dol op regen.

Margrieta, het hoofdpersonage van Roerige tijden is een onverschrokken vrouw, die als zoöloge baanbrekend onderzoek doet naar de regenworm. Haar leven verandert plotseling als haar psychiater haar verkeerde medicijnen voorschrijft, waardoor ze een einde maakt aan haar academische carrière en ruzie zoekt met haar vrienden en familie. Ze heeft al haar schepen achter zich verbrand, zal ze later vaak zeggen. Zodra ze weer enigszins boven water is, neemt Margrieta een vage baan aan op een bureau voor voortgezet onderwijs. Wat haar functie precies inhoudt blijft onduidelijk, maar ze moet in naam van haar baas Markus Potsdam vaak ‘agenten’ ontmoeten in allerlei steden in Zuid-Afrika.
Isabel is Margrieta’s dierbare collega, die onaangeroerd blijft door de rare gang van zaken op het bureau en continue ‘fukkeduk’ zegt om zaken luchtig te houden. Samen vragen de vrouwen zich af wat Potsdam de hele dag uitvoert, aangezien zij verdrinken in het werk en de man altijd sudoku’s heeft openstaan op zijn computerscherm. Op een dag verdwijnt Markus Potsdam; los van een gedetailleerd takenlijstje voor Margrieta laat hij niks achter. Hij blijkt dieper in Margrieta’s hart te zitten dan ze aanvankelijk dacht, want zijn verdwijning laat haar niet los. Ondanks het ongenoegen van Isabel en haar man Willem, besluit Margrieta haar baas te gaan zoeken.

Roerige tijden staat bol van natuurbeschrijvingen en symboliek. In de eerste hoofdstukken is het de wind die rond de huizen rukt, die Margrieta uit haar slaap houdt en haar stemmingen voor de dag bepalen. Ook de kou of juist de warmte tijdens haar middagwandelingen in de wijngaarden worden gedetailleerd beschreven.
Meer nog dan de natuurbeschrijvingen speelt de walvis een grote rol in Roerige tijden. Tijdens een werkbezoek spoelt er een walvis aan, waarna op dezelfde plek een lijk wordt gevonden. Tijdens een volgend bezoek ontmoet Margrieta een rolstoelgezelschap dat zichzelf ‘Vrienden van de Walvis’ noemt. Alsof de duivel ermee speelt: de volgende dag ziet ze tweemaal een walvis opspringen uit de zee. En dan nog maar te zwijgen van de ontelbare walvispictogrammen die Margrieta aantreft op wc-deuren. Net als bij de regenworm, raakt Margrieta gefascineerd door de walvis. Als twee ‘agenten’ aan de andere kant van het land een walvisskelet ontvangen van de universiteit, vliegt Margrieta erheen om het skelet uitgebreid te bestuderen. Het skelet roert haar misschien nog wel meer dan haar persoonlijke leven.

Het is onduidelijk wat Ingrid Winterbach precies bedoelt met het symboliseren van de walvis. Hetzelfde geldt voor de mensen die Margrieta tegenkomt in de wijngaarden: eerst een vrouw die probeert terug te keren naar haar primitieve staat (en later, tot ongenoegen van Margrieta, ook verdwijnt), later twee jonge kunstenaars. Zo zijn er wel meer verhaallijnen, die door elkaar heenlopen en waarover veel in het ongewis blijft. De lezer die stug blijft doorlezen om erachter te komen wat er nu precies gebeurd is, komt bedrogen uit: er blijven een hoop losse eindjes over.

De losse eindjes zijn typerend voor Ingrid Winterbach’s werk: ze prikkelt de lezer om alert te blijven en het verhaal los te zien van de ontknoping. In Roerige Tijden snijdt ze zo grotere thema’s aan, zoals uitbuiting van seksuele werkers, politieke ongelijkheid in Zuid-Afrika en het milieu. De natuur weet Ingrid Winterbach op zo’n treffende wijze te beschrijven, dat de lezer zelf zin krijgt om door Zuid-Afrikaanse wijngaarden te struinen. Ingrid Winterbach is ook beeldend kunstenaar en dat uit zich in haar oog voor detail. Kortom, Roerige tijden is veel plezieriger dan motregen.

Uitgeverij       Zirimiri Press, 2021
Pagina’s        250
Vertaald         uit het Afrikaans door Robert Dorsman (Die troebel tyd)
ISBN              978 9490 042 202

Recensie door Lieke Polak, januari 2022

One comment

Geef een antwoord Reactie annuleren

Nieuw!

Kalender

Onderwerpen

Meta

Bedankt!

Sociaal