‘Wij kunnen dit’ door Nelleke Noordervliet

Een verhaal over een relatie. De titel is een bemoediging.

Zij is 42 jaar, Helen Brand, single, eigenaar van een kleine zelfstandige boekhandel in Rotterdam, die ze overnam van haar vader. Die vader heeft haar alleen opgevoed. Zijn vrouw Ank, de moeder van Helen, liet dochter en vader achter toen ze 25 jaar geleden vertrok naar India. Helen was toen 14 jaar. Het is een van haar jeugdtrauma’s. Het andere is dat ze bij haar geboorte spastisch was en met haar onderontwikkelde benen een opvallend waggelende gang heeft. Ze is een denker, wil een boek over de Griekse dichteres Sappho (geboren 630 voor Christus) schrijven. Sappho is ten onrechte alleen bekend is om haar Sapphische (dus lesbische) liefdes.

Hij, Leo Wassermann, is ook begin 40, ook single, en heeft een sabbatical in Rotterdam, de stad waar hij de eerste 12 jaar van zijn leven heeft doorgebracht. Hij is een succesvol ondernemer, een vermogend man. Hij staat op een kruispunt in zijn leven, kan makkelijk doorgaan als hij deed, met nog meer succes in zaken, meer geld en meer vrouwen van het ‘P.C. Hooft type’. Hij voelt echter een geweldige leegte, waarvan hij weet dat die ruimte kan bieden aan een diep onderliggend verlangen. Ook hij heeft een trauma in zijn jeugd meegemaakt dat nooit is geheeld. Zijn ouders kwamen om bij een vliegtuigongeluk. In de familie werd met hem geleurd. Uiteindelijk kwam hij bij een tante in Haarlem terecht, die niet op hem zat te wachten.

Leo ontmoet Helen in de boekhandel. Hij wil haar wel uitnodigen, maar weet niet hoe. Hij schrijft Helen/Sappho een brief, met als afzender haar tijdgenoot Anaximander, een Griekse natuurfilosoof (geboren in 600 voor Christus) die een kosmologie ontwierp. Sappho/Helen is verrukt van deze manier van communiceren. Ze ontmoeten elkaar weer en zo ontstaat (wat men nu noemt) de prela van Helen en Leo. Aanvankelijk werkt deze briefschrijverij goed: wat Leo niet durft te zeggen, schrijft hij op. Later schrijft Leo/Anaximander een brief waar Helen/Sappho woedend van wordt, omdat hij haar oppervlakkig behandelt. Gelukkig begint Helen deze correspondentie kinderachtig te vinden.

Vlak nadat ik over deze gimmick begon te zuchten…

Helens moeder kom terug in Nederland en Leo gaat op onderzoek uit naar de levens van zijn ouders. Wat was de scheur in de relatie van zijn moeder met haar familie en wat deed de vader van Leo in Indonesië?

Het belangrijkste ‘personage’ in het verhaal is de relatie tussen deze twee mensen. Ze zijn tot elkaar aangetrokken, zoeken verbinding, maar weten niet hoe. De kracht en de schoonheid van deze roman is dat elke fase van hun relatie zowel vanuit Helen als vanuit Leo wordt beleefd en overdacht. Dat ze vurig verliefd zijn en ook weer afstand nemen. “‘Kom hier’, zei hij, ‘kom hier, ik heb je zo gemist.’ Hij liep op haar toe, open armen. En zij hipte erheen als een aangeschoten duif. Liefde maakt het gewone groots. In Helen streed de perceptie van het gewone met de ervaring van het sublieme.”
Ze zijn angstig zich te binden, want wat moet je inleveren? Helen is behoudend, Leo haakt naar vrijheid. Hun kwetsbaarheden krijgen aanvankelijk een plaats in het samenzijn, maar het geeft hen gevoelens van zwakte, die ze niet aankunnen. Ook hun jeugdtrauma’s spelen hier een rol in. Ze hebben nooit geleerd vertrouwen te hebben. Ze grijpen terug op hun succesvolle overlevingsstrategieën. Helen gaat haar winkel drastisch renoveren en Leo begeeft zich als ondernemer in een innovatief project. Ze doen meer van hetzelfde, meer van waar ze goed in zijn en heroveren hun kracht. Wat niet leidt tot verandering in hun bestaan, niet tot de verlangde verbinding, niet tot een basis om samen te kunnen zijn. Want daar is juist een radicale verandering voor nodig.

Maar…. Wij kunnen dit.

Wat ogenschijnlijk een simpele liefdesgeschiedenis is, wordt gedragen door de inzichten in de menselijke psyche, in al zijn lagen, van de schrijfster. Nelleke Noordervliet is een meester in het op eenvoudige en duidelijke wijze verwoorden van filosofische en psychologische gedachten en waarheden. Dat maakt Wij kunnen dit zo bijzonder.

Uitgeverij       Atlas Contact, 2022
Pagina’s        350
ISBN             978 9025 472 016

Recensie door Hannah Kuipers, januari 2022