Recensies

‘Frida’s pijn’ door Slavenska Drakulic

Wat een indrukwekkend boek is deze biografische roman over de beroemde, Mexicaanse schilderes Frida Kahlo (1907-1954). Het is een krachtig portret van een zich emanciperende vrouw in zeer moeilijke omstandigheden.

Frida is de dochter van een Duitse fotograaf en een Mexicaanse moeder. De roman speelt zich af tijdens de Mexicaanse revolutie (burgeroorlog van 1910-1917, waarin de armen in opstand kwamen). Frida is bijna haar hele leven ziek geweest en heeft met veel handicaps en pijn moeten leven. Op haar 6e krijgt ze polio; enkele jaren daarna ontsnapt ze ternauwernood aan de dood tijdens een ernstig busongeluk. Bijna ieder jaar moet ze een zware operatie ondergaan om te blijven leven. Ze moet een korset (door haar martelwerktuig genoemd) dragen om te kunnen staan en lopen. Jaar na jaar worden er verschillende lichaamsdelen geamputeerd en ze krijgt drie miskramen.

Frida voelt zich begrepen door haar vader van wie ze leert boos, sterk en trots te zijn, en niet zielig. Misschien ziet haar vader in haar een gewenste, maar niet gekregen zoon. Hij wil dat ze naar de universiteit gaat, terwijl haar moeder zegt: “waarom zou ik leren lezen of schrijven; het leven is al ingewikkeld genoeg”.

Al het geld van de familie gaat op aan de 32 operaties, dokters en verzorgers van Frida. In haar bed, waar ze maandenlang moet blijven liggen, begint Frida te schilderen. Ze wil haar eigen geld verdienen en probeert daarom haar schilderijen te verkopen. Zo ontmoet ze de 20 jaar oudere Maestro (de communistische schilder Diego Rivera). Ze hebben een ‘open relatie’. De Maestro bezit al zijn minnaressen/modellen en de biseksuele Frida heeft relaties met mannen en vrouwen. In de eerste huwelijksjaren verloochent Frida haar talent. De Maestro, die met zijn schilderijen veel geld verdient , ook genoeg om ook haar te onderhouden, werd voor haar belangrijker dan het schilderen. Ze raakt daardoor in verwarring en heeft het gevoel dat ze buiten haar lichaam treedt. Wat is liefde eigenlijk en wat is hartstocht, vraagt ze zich af. Ze wordt onzeker van haar beroemde man.
“Een vraag kwelde haar, als je zelf door ziekte niet van je eigen lichaam houdt, hoe kan iemand anders er dan wel van houden? Ze geloofde dat ze in de Maestro die persoon had gevonden en ze kon niet riskeren, dat ze hem kwijtraakte.” (pag. 51)

“Toen de Maestro twee huizen voor hen had gebouwd, die via een brug met elkaar waren verbonden, kreeg ook Frida haar eigen atelier, dat kleine vrouwtje van hem, dat puur uit zelfbehoud beweerde, dat ze alleen voor haar plezier schilderde, dat het in feite niets voorstelde. Hij was tenslotte een beroemd schilder en Frida genoot vooral bekendheid als zijn vrouw.”  (pag. 53)

Wanneer de Maestro een relatie aangaat met Frida’s zus Kitty, voelt Frida zich verraden; vooral door Kitty, want een groot kunstenaar heeft nou eenmaal het recht om alle vrouwen te bezitten.
Hij consumeerde vrouwen zoals anderen hun favoriete ijsje verorberen. Hij was niet veranderd, maar na het incident met haar lieve, zorgzame zusje, was er voorgoed iets veranderd in Frida.”             (pag. 77)

Frida beëindigt haar relatie met de Maestro. Wanneer ze 29 is, heeft ze een verhouding met de balling Leon Trotski; eigenlijk vooral om wraak te nemen op de Maestro voor zijn verhouding met Kitty. Later keert ze weer naar haar Maestro terug met het voorbehoud, ‘dat hij haar lichaam negeert.’ In deze nieuwe machtsverhouding, die Frida dus min of meer voor elkaar heeft gekregen, wordt hij eerder haar zoon, dan haar man.
In de liefde is het geluk van de ander belangrijker dan je eigen geluk, dacht ze. De Maestro – dat wist ze zeker – hield nog steeds van haar, als liefde tenminste ook verzorging en levensonderhoud impliceerde…… Nadat ze hem met Christine had betrapt, was ze zich zelfs gaan afvragen waarom ze hem dat niet zou gunnen; was zijn genoegen niet belangrijker dan het hare? Haar ziekte vormde een zeer overtuigende voor de hand liggende rechtvaardiging voor zijn ontrouw”  (pag.97)

Frida blijft schilderen; anders zou ze het constant uitschreeuwen van de pijn; ze schildert haar pijn.

Heel knap hoe de schrijfster zo’n proces van zelfverloochening van vrouwen en machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen tot in detail beschrijft en invoelbaar maakt. Ook in de politiek volgen de vrouwen hun echtgenoot. (De Maestro is aanhanger van Stalin en Frida schildert een mooi portret van Stalin, ondanks dat Stalin in 1940 haar minnaar Trotski liet vermoorden)

Frida geeft zichzelf de schuld, dat ze de Maestro tot een God heeft gemaakt. Ze realiseert zich dat ziekte mensen niet verbindt, maar van elkaar verwijdert. Ze veracht zelfmoordenaars, maar beseft dat ze vanwege haar pijn, geen alles verdragende heldin meer kan zijn en ook geen pijn en handicaps camouflerende actrice meer. Ze kan door haar ziekte op haar 47e haar pijn ook niet meer schilderen en het enige, wat haar als vrouw, die de regie wil houden over haar leven, overblijft, is uiteindelijk haar zelfgekozen dood.

(Van 8 december 2020 tot 29 augustus is er in het Cobra Museum in Amstelveen een expositie van schilderijen van Frida Kahlo en Diego Rivera. De cursieve teksten in Frida’s pijn, kunnen gelezen worden als inleiding om Frida’s schilderijen te begrijpen)

Uitgeverij          Orlando, 2021
Pagina’s            174
Vertaling           uit het Kroatisch door Hilda Schraa (Frida ili o boli)
ISBN                 978 9493 081 611

Recensie door Ammy Langenbach, juli 2021

image_pdfimage_print
Share

Laat een antwoord achter aan Augustus nieuwsbrief | Vrouwenbibliotheek Utrecht Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Powered by: Wordpress
Geverifieerd door MonsterInsights