Recensies

‘Mijn vriendin Natalia’ door Laura Lindstedt

Een Freudiaanse psycholoog beschrijft het therapie-proces van een nieuwe cliënte, Natalia, om de methodiek op toe te kunnen passen, waarop de psycholoog destijds gepromoveerd is. Magna cum laude was het predicaat, maar de Finse Psychoanalytische Vereniging ontzegde de psycholoog het lidmaatschap.
De methodiek van de psycholoog heet accumulatietherapie en bestaat uit een reeks schrijfoefeningen, die geschikt zijn voor mensen ‘met een levendige fantasie, die cultureel onderlegd zijn en niet bang zijn zich te uiten’.
De cliënte, Natalia, grafisch ontwerper bij een PR-bedrijf, brengt haar probleem als volgt:  ‘Mijn hoofd knalt bijna uit elkaar. Er is in mijn hoofd geen plaats meer voor zinnige constructieve gedachten, want het zit vol met geliefden. Ik denk de hele tijd aan seks.’
De psycholoog wil er een boek over schrijven. De Finse schrijfster blijkbaar ook.

Vanaf de eerste sessie, negeert Natalia de suggesties van de psycholoog. Ze blijft staan als ze moet zitten, ze legt zich op een bank als ze een stoel krijgt aangewezen. Ze heeft een wekker meegenomen, waarmee zij zelf het einde van de sessie aangeeft. De psycholoog laat het gebeuren, irriteert zich, maar zwijgt verzonken in vergoelijkende gedachten.
Een gerenommeerde psycholoog die een cliënt toestaat een machtsspel te beginnen? Wil die psycholoog zo graag de methodiek uitproberen, dat zij de macht verder uit handen geeft…Zij ? Is de psycholoog een vrouw of een man? Er is geen enkele aanwijzing, zoals hij/zij of haar/hem, waar dat uit op te maken is.

De eerste oefening is een pijnverplaatsingsoefening: ‘Denk aan een situatie die je pijn heeft gedaan. Geef die weer met andere woorden.’ Natalia komt naar de volgende sessie met een goed geschreven stuk dat over een verkrachting gaat en seksueel nogal heftig eindigt. Een nieuwe schrijfoefening: ‘Gedachten over pornografie. Gebruik de aangereikte steunwoorden.’ De steunwoorden vist de psycholoog uit het eerste stukje: mannen, verkrachting, poesje en in mijn poesje rammen.

Met de afspraak die Natalia op het laatste moment afzegt, gaat de psycholoog stilzwijgend akkoord. Heeft de cliënte nu eindelijk genoeg macht om ook de inhoud van haar proces te bepalen?

Natalia gaat inderdaad met volle kracht los. Ze beschrijft uitgebreid wat zij kwijt wil. De steunwoorden zitten er knap in verwerkt. Ze vertelt de psycholoog over haar jeugd. Alsof die tevreden moet worden gehouden. Ze haalt Sartre aan over vrouwen: ‘Het geslacht is in de allereerste plaats een gat.’ En: ‘Het is een zijnsroep, zoals trouwens alle gaten.’ En dan: ‘De vrouw op zich roept om vreemd vlees dat haar tot zijnsvolheid transformeert door haar te penetreren en te verslappen.’ Ze noemt Sartre ‘een zielige kikker vermomd als filosoof’. Ze heeft een gedetailleerde tekening meegenomen van een penis in erectie. Natalie is bovenmate seksueel geobsedeerd en kan het op allerlei manieren goed en krachtig verwoorden. Is dit wel een beschrijving van een psychotherapeutisch proces? Of is literair geschreven taal belangrijker?

Op de binnenflap van dit boek staat: ‘Mijn vriendin Natalia is haar derde roman, die zich kenmerkt door een postmoderne, experimentele vorm.’  Postmodernisme in de literatuur heeft een mix van filosofische, psychologische en literaire bestanddelen, met ironie gebracht. Postmoderne verhalen zijn niet makkelijk te volgen. De personages zijn niet eenduidig, er is vaak verschillend perspectief en geen grens tussen fictie en realiteit. In deze roman spelen ook kunst en seksuologie een rol; dat vraagt meer van de lezer dan alleen een blik op de therapiekant van het verhaal.

Natalia’s uitwerkingen van de schrijfopdrachten worden intenser, explicieter, heftiger, harder, ranziger. Goed en beeldend geschreven. De gebruikte methodiek behelst  inderdaad accumulatie: de heftigheid en de veelheid van de sekservaringen nemen toe. Ze schrijft brieven, ondertekent er een met Je vriendin Natalia (dit is de titel, of is er meer aan de hand?), schrijft een andere in ‘ordinaire schuttingtaal’. Ze vertoont zich als prostituee.  De psycholoog blijft haar schrijfopdrachten geven. Ze vertelt- desgevraagd -over de relatie van haar vader en haar moeder. In volgende sessies heeft ze bandjes meegenomen met sekssituaties, beschrijft ze –bijna komisch- seks met vijf van haar minnaars en op haar tablet toont ze de psycholoog eigengemaakte pornovideo’s die ze graag van uitleg voorziet. Verleidelijk vraagt ze: ‘Lieve dokter, vond je dit ook een klein beetje opwindend? Is dit iets wat jij en ik op de een of andere manier zouden kunnen delen?’ Voor de psycholoog wordt de situatie van Natalia plots duidelijk: hij/zij geeft een bladzijdelange analyse.

De laatste instructie is: teken je vulva en laat haar spreken. Dat wordt de verrassende apotheose van dit ‘experimentele’ boek.
De mooiste (en goed te begrijpen) zin in deze lastig te doorgronden roman is : ‘Omdat ik tot mij spreek, weet ik iets wat mij niet weet.’ (Paul Valéry)

Uitgeverij           de Bezige Bij, 2020
Pagina’s            198
Vertaald             uit het Fins door Sophie Kuiper (waardering!) (Ystäväni Natalia)
ISBN                 987 9403 196 107

Recensie door Hannah Kuipers,  november 2020

 

image_pdfimage_print
Share

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Powered by: Wordpress
Geverifieerd door MonsterInsights