Rozalie Hirs is in 1965 in Gouda geboren. Na het gymnasium/lyceum behaalde ze in 1990 aan de Universiteit van Twente haar titel ‘Master of Science’ in de chemische technologie.
Ze speelde al piano en zong en ging door met zangstudie aan de conservatoria van Utrecht en Den Haag. Tijdens die jaren veranderde haar hoofdvak zang in hoofdvak compositie.
Ze componeert o.a. werken op eigen teksten. Op youtube zijn uitvoeringen van verschillende werken te horen en te zien. Zowel in haar muziek als in haar gedichten vindt ze eenzelfde intensiteit en kwaliteit.
Zelf zei ze ooit: “Zal ik je eens vertellen wat mijn ideaal in de muziek is? Dat ik een soort muziek leer schrijven die een dialoog aangaat met de fysieke en emotionele processen in de hersenen.”
Verdere bijzonderheden is haar zesde dichtbundel. Na bovenstaande uitspraak sla ik de bundel weer zomaar ergens open en begeef me op pagina 50 in het gedicht:
‘Vlucht van de vogel (leonardo)’
alleen al door de kracht van het vuur
een golf van siddering langs de huid
zingt een lied zijn woordeloze dingen
stilte echo en stilte –
de stem van het bloed
smaak van tranen – volgens welke de stad
elke nacht haar vroegste begin
de wolken toespreekt?
vochtige van licht doordrenkte flarden
in de verte woorden koud en diep
pas verschenen enzovoort
tonen een vogel die met zijn vleugels klappert
de schouders optilt
vleugelpunten naar zichzelf toe slaand
de lucht samendrukt
tussen vleugels en borst
tot ze hem omhoogduwt
Van alle verrassingen is het vraagteken er zeker een. Het geeft hier voor mij aan, dat er geen toon van een constaterende punt klinkt, maar dat de tekst, de aandacht, de opmerkzaamheid open blijft voor andere inhouden die worden verwacht.
Ik word meegenomen in het proces van de stilte, het woordeloze, waarin woorden opkomen bij sensitieve beelden. Daarbij wordt het opvliegen van de vogel door lucht samen te drukken tussen zijn vleugels en zijn lijf beschreven, waarbij poëzie en wetenschap samengaan in bewondering.
Die betekenis van het vraagteken gebruikt ze nog een keer, op blz. 56; verder zijn vraagtekens vraagtekens in de gedichten. Ook het gedachtestreepje geeft extra tijd aan, om een tussenzin; ruimte, waaruit/waarin het vervolg vorm krijgt.
Refereert Rozalie Hirs in de titel van het gedicht aan Leonardo da Vinci’s anatomische zoektocht naar de mogelijkheden van het vliegen en naar zijn uitvindingen op dat gebied?
Freud vond zulk wetenschappelijk streven een sublimatie van (homo)seksuele driften.
Hoe dan ook, de gedichten van Rozalie tasten zich ruimtelijk door de tijd, of tijdelijk door de ruimte. Er staan punten, ja, maar veelal juist niet, zodat opkomende, gebeurende zwenkingen niet belemmerd worden. Zoals op blz. 48 in:
gerede hemelen
reizen door een oneindig bewijs van gerede hemelen of onvolkomen
heden aardediep uit haar spiegel gefiguurzaagde verleiding
die alfabetswandeling onder verliefden langs rozen en lucht
op hun mooist als een reiziger hier onverwacht aan beantwoordt
op de vlucht werkt als vanzelfsprekende ontmoeting die verboden
schrijvers uit vrijheid geklaarde onmogelijkheid in de eigen naam verkeren
een beeld binnenlaten zomaar uit interesse voor het onbekende
dat wij natuurlijkerwijs bezitten of enig verlangen onvolkomen
nieuw als een mysterie of een engel die lijkt op een mysterie
op het gedachte gevoel verschijnt
Er komt van alles op, ver weg en dichtbij, waarbij de conditie van de woorden en de beelden dusdanig wordt bewaakt, dat ze vrij blijven om zich naar believen, tijdelijk, te verbinden met de woorden ernaast en toch ook met een zin verderop in het gedicht.
Er is geen einde aan nieuw ontstaan, vervormen, verbinden en verdwijnen.
En dan heb ik het nog niet over hoe woorden met hun klank(rijmen) en betekenis ritme geven binnen zinnen en de vaart dan ineens weer laten luwen.
Een doorgaand geboren worden en verdwijnen aan haar zintuigen en geest; een organisch gebeuren, dat deze fantastische dichter aan ons voorlegt.
Iedere lezer zal met haar/zijn eigen aandacht een eigen weg in de gedichten kunnen vinden.
En die weg door de tekst kan vaak een andere worden dan bij vorige lezing. Je kunt omwegen nemen, maar ook doorsteken maken; regels kunnen bijzinnen worden, zodat de regels eromheen een andere nuance krijgen.
Een heerlijke ervaring, vind ik!
Uitgeverij Querido, 2017
Pagina’s 61
ISBN 978 9021 408 576
Recensie door Maud Ockers, mei 2018
