Recensies

‘Waar ik jou word’ Antjie Krog

“In deze bundel zijn 25 gedichten uit het rijke oeuvre van Antjie Krog bijeengebracht”, heeft de uitgever voorin op de binnenflap gezet. De uitgave is ook een markering van het feit dat Antjie Krog in oktober 65 jaar wordt. Ze is op 23 oktober 1952 geboren in Kroonstad, Zuid-Afrika en hoopt haar hele leven al dat het eens uít zal zijn met de rassensegregatie met bijbehorende misdaden en haat.

Na Medeweten, een bundel waarin je kunt blijven lezen om met al je zintuigen open steeds meer te ontdekken, is hier alweer zo’n mooie uitgave van Podium. Ook weer met vertaling, zodat we, net als in Medeweten, kunnen genieten van de Zuid-Afrikaanse klankvondsten van Antjie Krog met daarnaast de betekenisnuances van de woorden die de vertalers er het beste bij vonden passen in het Nederlands. Het moet een enorme – en heerlijke opgave voor ze geweest zijn, te lezen aan het resultaat in beide bundels!

De uitgever noemt deze bundel op de binnenflap “Een toegift voor haar vele fans, een ideale introductie voor wie nog niet met deze wondermooie poëzie in aanraking kwam.” Wie bij het woord wondermooi denkt aan zoete liefheid, zal er snel achter komen dat dat niet van toepassing is bij Antjie Krog. Geen wolkeloze hemel bij haar zonder reminiscenties aan ander weer.
Hoe meer je van deze Zuid-Afrikaanse dichter weet, hoe meer kanten je van haar werk (en van je eigen leven) ontdekt. Hoe meer je bij haar ontdekt, hoe meer je van haar werk gaat houden en ruimte krijgt om verrast te worden door haar woordvondsten, die hun impact hebben door de verbinding die ze aangaan met de woorden eromheen. Zeg zo’n regel hardop in het Zuid-Afrikaans en proef wat dat doet.

Oorspronkelijk schreef Antjie Krog de gedichtencyclus ‘Waar ik jou word’ ter gelegenheid van Gedichtendag 2009. In Medeweten komen deze gedichten, door haar zelf sterk gewijzigd, terug in ‘Om te verjij-en’. In deze cyclus vertoont de liefde dezelfde omvormende krachten die in het heelal heersen.
De oude titel Waar ik jou word is nu als naam gekozen voor deze nieuwe bundel.
Alle thema’s van Antjie Krog zijn er rijkelijk in vertegenwoordigd: haar overgave aan de liefde voor haar lief, haar ontroerende blijdschap bij de geboorte van haar eerste kind, over de vrede die ze haar mooie Zuid-Afrika toewenst. Bij dat laatste weet ze ook: “hier zijn we na drie eeuwen nog niets anders dan een stuk curiosum westers.” In een gedicht verderop verwoordt ze het met:” grond die mij niet wilde hebben/grond die nooit aan mij heeft toebehoord/grond die ik vergeefser dan vroeger liefheb.” Het is de onoplosbare verscheurdheid tussen haar geworteld zijn in het land waar ze zo van houdt en het blijvende gevoel van vreemdelingschap door huidskleur.

Dat het leven als moeder niet alleen maar rozengeur is kunnen we meebeleven in Hoe en waarmee overleef ik dit? En we maken mee hoe ze na een langere afwezigheid (ongetwijfeld als dichter) thuiskomt en haar slapende kinderen bekijkt en daarna, verkild van de reis, tegen haar warme man aankruipt en sneuvelt tot vrouw. Zo raken bij het lezen ontroering en lach weer verstrengeld. Bij Antjie Krog gaat het nooit om één emotie tegelijk. Bij wie wel?
Op blz. 23 begint ze met de mededeling: “dingen waarover je natuurlijk nooit zou dichten / dringen het nieuwe terrein van poëtische thema’s binnen”
Inderdaad las ik niet eerder in gedichten wat zij hier laat binnendringen. Het levert een krachtige beleving op! Zijn er zintuigen die ze hier niet aanspreekt?

Land van genade en verdriet , een cyclus van 10 gedichten, gaat over “zoveel verwonding in ruil voor waarheid.” Misdaden aan het licht gebracht in de Waarheids- en Verzoeningscommisie o.l.v. Desmond Tutu. Ze heeft het er heel zwaar onder:
…dat ik afreis langs het kaf en het koren van mijn verleden/dat voortkruipt op dodelijke knieën zonder ooit ook maar één keer op te kijken/dat ik op mijn knieën voortklauw naar de plek…ik blijf glippen blijf uit de waarheid glippen….en laat mij rouwen o mijn hand grijpt het laken als een keelik bezing dat medemenselijke hartwat te doen met het oude/ dat zo lustig meestinkt in het nieuwe…van pijn die geen taal wilde worden…hoe snijdt je schoon..
Haar hart, ons aller hart blijkt de centrale factor voor nabijheid en verzoening.

Op blz. 61 staat een prachtig gedicht over het proces van dichten.
En dan zijn er nog meer gedichten over problemen in de liefde, over opvliegers, over onappetijtelijkheden, over het ouder worden met daarbij de diepere nabijheid, lichamelijk en geestelijk.
Statement van een oma is een heerlijke tirade tegen de vermeende truttigheid van oma’s. Een vooroordeel dat zich tot haar verbazing in haar hersens bleek te hebben genesteld.

Een bundel recht doen door hem samen te vatten is een onmogelijkheid en al helemaal bij Antjie Krog. Lees hem dus, herlees hem en ontdek wat er staat.

Uitgeverij        Podium, 2017
Pagina’s          124
ISBN                978 90 5759 872 2

Recensie door Maud Ockers, oktober 2017

image_pdfimage_print
Share

2 Comments

  • Laat een antwoord achter aan Hannah Reactie annuleren

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Powered by: Wordpress
    Geverifieerd door MonsterInsights