Recensies

‘De Atlas van Afgelegen Eilanden’ door Judith Schalansky

In 2009 kreeg Judith Schalansky de eerste prijs van de Stiftung Buchkunst voor De Atlas van Afgelegen Eilanden. Het ‘mooiste Duitse boek van 2009’.

Hoe oppervlakkig het ook klinkt, de enige reden waarom ik De Atlas van Afgelegen Eilanden heb opgepakt was omdat het er zo mooi uitzag. Op eerste gezicht lijkt het meer op het soort boek dat je op de salontafel legt. Iets om mee op te scheppen tegen vrienden en familie. Het zou echter zonde zijn om het boek niet open te slaan, en, misschien compleet tegen je natuurlijke instinct in, te beginnen met het voorwoord.

In een groot lettertype wordt door Schalansky zelf het boek ingeleid, veel pagina’s en niet zo veel woorden. Elke zin een klein fragment, een soort vignette, over de eilanden die nog komen gaan. Daarmee is de toon van het boek eigenlijk volledig gezet.

Het boek bestaat uit 5 delen (alle oceanen) en vijftig eilanden. Elke twee pagina’s wordt één eiland beschreven. Op de linkerpagina staat bovenaan een tijdlijn, coördinaten, oppervlakte in km2 en het aantal bewoners, daaronder volgt Schalansky’s korte beschrijving van het eiland. Op de rechterpagina staat een tekening van het eiland zelf.

Deze elementen samen maken De Atlas van Afgelegen Eilanden zo sterk.

Het is anders dan het lezen over de historie van de Franse Revolutie, waarvan ik zeker weet dat Marie Antoinette onder de guillotine belandde, net zoals ik zeker weet dat daar 14 juli de Bastille werd bestormd. Maar wat weet ik nu over de Chagossianen van Diego Garcia, die niet naar hun thuisland mogen terugkeren? Ook de moord op het nu onbewoonde île Saint-Paul (7 km2, Indische oceaan) kan ik moeilijk verifiëren.

De verhalen zijn meestal net iets te kort, iets te bondig. Schalansky schetst een kleurrijk beeld van een plek waar je nog nooit geweest bent, en net op het moment dat je erin lijkt te wanen (zoals dat wel vaker in een goed boek gebeurt), sleurt ze je er weer uit. Op de volgende pagina staat weer een nieuw eiland met een nieuw verhaal.

Op zijn hoogst kan je het nog eens lezen, de tekening van het eiland bekijken en bedenken waar op dat kleine stukje land het voorval zich precies had voorgedaan. Ik geef toe dat ik in mijn frustratie zelfs de laptop erbij pakte om erachter te komen of op Saint Kilda echt een naveltetanus epidemie was (ja), en dat was niet de eerste en de laatste keer. Mijn eigen nieuwsgierigheid haalde daarmee soms de magie van het verhaal weg, maar het zegt meer over Schalansky’s talent om in een beperkt aantal zinnen je te laten investeren in een volk dat je nooit hebt ontmoet.

Het is ook gewoon spannender om alleen naar de eilanden te kijken zoals ze in het boek staan, en dan je fantasie de vrije loop te laten gaan. Het mooiste zou natuurlijk zijn om het boek niet in één keer uit te lezen, maar stil te staan bij een paar eilanden per keer, met alleen een tekening als leidraad.

Op die manier kan je je toch nog op een eiland wanen waar je nog nooit bent geweest, en waarschijnlijk ook nooit zal komen.

Uitgeverij        Signatuur, 2014
Pagina’s          144
Vertaald          uit het Duits door Goverdien Hauth-Grubben ( Atlas der abgelegenen Inseln)
ISBN                978 9056 724 900

Recensie door Kimberly M, mei 2015

image_pdfimage_print
Share

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Powered by: Wordpress
Geverifieerd door MonsterInsights