Beste leensters en andere belangstellenden,
Bijna elke nieuwsbrief kan begonnen worden met een ‘in memoriam’. De eerste groep vrouwen die zich een plaats binnen de (literaire) cultuur hebben verworven hebben al een respectabele leeftijd. Afgelopen week overleed de Amerikaanse dichter en essayiste Adrienne Rich op 82-jarige leeftijd aan de complicaties van chronische rheumatoïde arthritis. Ze is een van de meest gelezen en meest invloedrijke dichters in de 2e helft van de 20e eeuw. Ze schreef haar eerste gedichten in de 50-er jaren en was toen een pionier op het gebied van vrouwenrechten. Dat is tot haar dood zo gebleven en ze gaf daar uitdrukking aan in zowel haar gedichten als haar essays. Naast opkomen voor vrouwenrechten en lesbische belangen schreef ze anti-oorlogspoëzie en kwam ze op voor andere groepen in de samenleving die achtergesteld of niet rechtvaardig behandeld werden. Ze betwistte hevig de mythe van ’the American dream’. In 1997 weigerde ze om ’the National Medal of Arts’, de hoogste artistieke prijs en Amerika, in ontvangst te nemen. Haar reden: een president (i.c. een regering) kan niet op een betekenisvolle manier een ere-teken aan een kunstenaar uitreiken als mensen op zo’n grote schaal oneervol en schadelijk bejegend worden. Een uitgebreider artikel met veel citaten over haar, is te vinden in de LA Times, waar ze columniste was. De bibliotheek heeft meerdere bundels van haar, zowel in het Amerikaans als vertaald door Maaike Meijer in het Nederlands.
Afgelopen maand is er door vrijwilligers (via NL doet) hard gewerkt om alle boeken weer een keer af te stoffen en kleine opknapklusjes te doen. Agnes, Els en Jonna, dank voor jullie inspanningen! Door ziekte geveld is mijn bijdrage gering geweest (en is deze brief ook iets minder uitgebreid), en ben ik dus des te blijer met de verrichte klussen. Ik hoop dat we er een jaarlijkse activiteit van kunnen maken. Er is ook begonnen met (opnieuw) inventariseren van alle oude en nieuwe boeken, zodat ze straks in een nieuw catalogussysteem ondergebracht kunnen worden en via de site toegankelijk gemaakt. En over nieuwe boeken: een andere vrijwilligster heeft een aantal heel recente boeken geschonken aan de bibliotheek, die hoog op het verlanglijstje stonden. Veel dank daarvoor!
Van 21 t/m 29 april vindt voor de 2e keer het internationale literaire festival City2Cities plaats. Het festival wil jaarlijks Utrecht verbinden met 2 andere literaire steden. Vorig jaar waren dat Edinburgh en Stockholm (en was heel succesvol), dit jaar worden dat Barcelona en Praag. Het zijn allebei steden die figureren in veel romans en gedichten en er is een bloeiende schrijvers- en uitgeversscene, in contrasterende regio’s. Er komen grote schrijvers uit beide steden naar Utrecht, maar ook nieuw talent. Men wil proberen de verschillen en de overeenkomsten met Utrecht te achterhalen. Net als vorig jaar is er een uitgebreid programma met lezingen, optredens, concerten, debatten e.d.
Verschillende vrouwelijke schrijfsters doen mee, o.a.:
– de Catalaanse Mercedes Abad zal o.a. de jaarlijkse Belle van Zuylenlezing uitspreken ‘writing between revenge en opportunity’, over de rol van humor in de literatuur, waarna een gesprek met haar volgt.
– de in Utrecht geboren Desanne van Brederode, dochter van een voormalig priester, houdt een lezing over de rol van vrouwen en religie in haar werk.
– Laia Fábregas (Barcelona) en Markéta Pilátová (Praag), 2 jonge vrouwen (1973), spreken met elkaar over hun werk, hun levens en hun generatie.
– Kristien Hemmerechts zal zich in haar lezing afvragen waarom jonge vrouwen in het klooster wilden treden, wat ze daar zochten en/of vonden. Van haar verscheen in 2009 de kritisch ontvangen roman ‘Kleine zielen’ over de 19e eeuwse heilige Thérese van Lisieux.
– Lieke Marsman is een van de 3 jonge dichters, die met behulp van vertalers, elkaars werk vertaalden en dat komen voordragen tijdens iPoetry live. Ze won met ‘wat ik mijzelf graag voorhoudt’ de Cees Buddingh’-prijs 2011.
– Nicole Montagne houdt een lezing n.a.v. haar komende boek ‘Praag 1984’, de tijd dat ze zelf in Praag studeerde en verbleef, en hoe ze daarop terug kijkt.
– Vinyet Panyella, schrijfster, museumdirecteur en specialiste op het gebied van de Cathalaanse cultuur (1890-1936) zal een lezing geven over het werk en de vriendschap van Federico García Lorca en Salvador Dalí.
– Hagar Peeters, de veelgeprezen dichteres, zal in maart een 4-daags bezoek aan Praag brengen en daar via een blog verslag van doen. Van het bezoek zal een mini- documentaire gemaakt worden die zal worden vertoond op de openingsavond.
– Susan Smit zal een lezing houden over ‘de wijze vrouw’, n.a.v. haar boek ‘Wijze vrouwen’ waarvoor ze veel verschillende vrouwen heeft gesproken waaronder koningin Noor, Isabel Allende, prinses Irene, Majoor Bosshardt, Jane Goodall.
– Manon Uphoff zal een lezing houden over het vermengen van autobiografische gegevens in fictie. Hoe maak je je van je eigen herinneringen een verhaal? Hoe hebben vrouwen dat in het verleden aangepakt?
Veel meer (ook praktische) informatie is te vinden op http://www.city2cities.nl
Een deel van bovenstaande lezingen zijn georganiseerd in samenwerking met het Catharijneconvent. Het zijn lezingen waarbij vrouwen in de literatuur centraal staan. Ze sluiten aan bij de tentoonstelling ‘Vrouwen voor het voetlicht’ die tot 24 juni in het Catharijneconvent gehouden wordt. De tentoonstelling besteedt uitgebreid aandacht aan de rol van vrouwen in de kerk, en hoe vrouwen zich ingezet hebben voor de kerk. Een van de lezingen zal gaan over de dichteres Anna Bijns. Ze was ten tijde van de reformatie lerares op een school in Antwerpen. Nooit zou er in de Nederlandse taal hartstochtelijker zijn geschreven over de liefde dan door Anna Bijns. En nooit heeft iemand zwaarder gescholden op ketters of venijniger de spot gedreven met huwelijk en gezin. Herman de Pleij heeft een boek over haar geschreven en hij zal de lezing komen houden. Het toeval wil dat dit boek over (en met werk van) Anna Bijns in mei/juni bij de nieuwe leesgroep besproken zal gaan worden. De nieuwe leesgroep gaat beginnen op 17 april.
In Trouw worden met enige regelmaat 2 hedendaagse schrijfsters met elkaar vergeleken. Een paar weken gelden waren dat de Deense schrijfsters Ida Jessen en Helle Helle. Beide voeren in hun nieuwste roman ernstig ontredderde vrouwenfiguren op. In De kinderen, het laatste deel van een trilogie die zich afspeelt in een Deens dorp, is dat Solveig en haar wanhoop als pas gescheiden vrouw. Naast haar worden meerdere door het leven uitgeputte vrouwen opgevoerd, allemaal uitgebreid en geloofwaardig in beeld gebracht. Hoe is de weg om als vrouw uit zo’n levenssituatie te stappen? Helle Helle is een schrijfster van veel minder woorden. Er lijkt niets te gebeuren en er is juist heel veel aan de hand. Een 21-jarige vrouw wil in Kopenhagen gaan studeren, maar daar komt niets van terecht. Na een tijd blijkt zij een soortgelijk leven te leiden als haar tante en naamgenote, beide met de ijdele hoop dat een ander mens de eenzaamheid komt opheffen. Een portret van twee eenzame levens waar geen ontsnapping uit mogelijk is, of lijkt?
Een andere Scandinavische roman die net vertaald is, is Happy Sally van Sara Stridsberg. Een ongewoon en aangrijpend romandebuut over twee vrouwen die geobsedeerd zijn om het Kanaal van Calais naar Dover over te zwemmen. Sally Bauer, de eerste Scandinavische zwemster die in 1939 het Kanaal oversteekt staat model voor de ene zwemster, de andere is fictief en probeert de prestatie van Sally te evenaren, maar helaas. In het boek lopen de verschillende tijdslijnen door elkaar. Het is een verhaal over triomf en nederlaag. Twee vrouwen zetten alles op alles om hun doel te bereiken en zijn bereid er veel voor op te geven. Een belangrijke stem is ook voor de kinderen die vertellen over hun afwezige moeder. Sara Stridsberg zet het verlangen naar de moeder tegenover de ambitie van de zwemster met veel tegenstrijdige gevoelens, zonder te oordelen. Ze schreef ook een eigenzinnige biografie-roman over Valerie Solanas, een vergeten feministe die vooral bekend is geworden als degene die in 1968 Andy Warhol neerschoot, vanuit haar perspectief.
Oproep: Aletta, het vrouwenarchief in Amsterdam, is al enige tijd op zoek naar het oude archief van de vrouwenbibliotheek. Dit zat niet bij de boeken en andere spullen die eind 2009 verhuisd zijn van het Janskerkhof naar de Gansstraat. Vooralsnog weet ook niemand waar het is gebleven. Wie weet iets van het archief van de Utrechtse vrouwenbibliotheek? Waar zou het kunnen zijn of wat kan er mee zijn gebeurd? Wie informatie heeft, graag mailen naar ondergetekende.
Gezien de beperkte openingstijden ligt de leenperiode voor boeken niet vast. Als je een boek langer dan een maand wilt lenen, wil je dan n.a.v. deze aankondiging een mailtje sturen om dit te laten weten. De brievenbus als retour-medium werkt prima.
De leenbijdrage voor 2012 is vastgesteld op € 25,-. Je kunt hiervoor onbeperkt boeken lenen en/of vriendin/vriend van de bibliotheek zijn. Iedereen die boeken leent en/of wil gaan lenen wordt vriendelijk verzocht dit bedrag over te maken op ing banknr 9266995 ten name van Stichting Es Scent ovv naam en ‘leenbijdrage 2012’. Eenmalig een boek lenen kan ook. De bijdrage hiervoor is € 1,- per boek.
Op www.vrouwenbibliotheek.nl is meer informatie over de bibliotheek te vinden.
Naast de aangekondigde openingstijden blijft het altijd mogelijk om op afspraak een bezoek te brengen aan de bibliotheek. U bent van harte welkom.
Marjolein Datema Utrecht, 31 maart 2012