Recensies

‘Spaar de spotvogel’ door Harper Lee

Over deze klassieker zijn al veel recensies, boekverslagen en studies verschenen, maar dat heeft me er niet van kunnen weerhouden om een stukje te schrijven over dit fantastische boek. Als een ode aan Harper Lee, die in februari dit jaar op 89-jarige leeftijd is overleden.

“Advocaten, veronderstel ik, zijn ook eenmaal jong geweest.” — Charles Lamp
Dit citaat haalt Harper Lee aan vóór ze het eerste deel begint. In een van de laatste zinnen in het boek staat :
De meeste mensen zijn aardig Scout,als je ze tenslotte leert kennen.

Door de ogen van de 8-jarige Jean Louise, ofwel ‘ Scout ‘, mag de lezer meekijken in alle spannende gebeurtenissen. Ze laat je de kwajongensstreken, en de moraal en de lessen meebeleven. Ze begint te vertellen daar waar het boek eindigt. Van haar vier jaar ouder broer Jem, van hun vriend Dill, van vader Atticus Finch en van Calpurnia, de hulp in huis, leert Scout hoe mensen in het leven staan. Het dagelijkse leven speelt zich grotendeels buitenshuis af.

De kinderen Jem en Scout Finch groeien op in Maycomb, een kleine county in de staat Alabama, in het zuiden van de V.S. Het is een verzonnen stad gebaseerd op Harper Lee’s geboortegrond in Monroeville. Het stadje is zo klein dat iedereen alles van elkaar weet.
De moeder van de kinderen is overleden, vader is advocaat en heeft een kantoor in het gebouw van de rechtbank. Iedereen, ook zijn kinderen, noemt hem Atticus. Jem en Scout vinden hun vader heel geslaagd, een begripvolle man. Hij speelt met ze, leest ze voor en bejegend hen, met een hoffelijke gereserveerdheid, als volwassenen.
Zijn bijdrage is heel prettig, omdat je veel levenslessen in zijn woorden kunt vinden.
Eigenlijk zou ieder kind, thuis, op school en in de maatschappij recht op zo’n benadering moeten cq mogen krijgen.

Spaar de spotvogel is een boek waar je als vanzelf helemaal in komt te zitten en ik had het niet willen missen. Je maakt mee hoe de slimme Scout door te spelen, te luisteren en te observeren, haar eigen gedachten vormt, opgroeit, en een eigen denken ontwikkelt.
De spannende avonturen beginnen bij het geheimzinnige, griezelige huis onder de machtige eiken aan de overkant van de straat. In Huize Radley wonen Nathan Radley en zijn zoon Boo. Ze komen nooit buiten. De verhalen die over hen de ronde doen, het ene verhaal nog sterker dan het andere, vinden de kinderen eng en fascinerend tegelijkertijd. Spelenderwijs willen ze er meer over te weten komen. Scout, Jem en hun vriendje Dill gluren door de jaloezieën, bezorgen via een vishengel briefjes door het raam en dwalen in de avond door de moestuin om maar een glimp van de bewoners op te vangen. Het leert de kinderen over hoe uitspraken en gedachten over mensen niet veel met de werkelijkheid te maken hoeven hebben.

Alles wat erop volgt wordt prachtig verwoord. Je voelt ook Lia -Harper Lee - spaar de spotvogelde verstikkende hitte, die je in de bijzondere sfeer van dat stadje kunnen brengen. Hoewel er geen jaartal genoemd wordt, is uit sommige stukken in het boek op te maken dat het zich afspeelt in de vorige eeuw, tussen 1930-1935. Racisme is gewoon in deze jaren. Er komt wel iets door van wat er in Duitsland gebeurt, maar het komt daar niet echt aan.
Op school wordt er onderwezen over democratie en kinderen mogen hun mening geven, maar in Maycomb County zelf spelen heel andere zaken. Zaken over hoe de bevolking omgaat met discriminatie en generaties lange werkloosheid en werkverschaffing.
Atticus is daarbij als een rots in de branding en hij is tegen de rassendiscriminatie. In zijn werk als advocaat verdedigt hij Tom Robinson die een nikker en een kleurling wordt genoemd en ten onrechte beschuldigd wordt van verkrachting van een blanke vrouw. Hij wordt door een jury veroordeeld vanwege zijn zwarte huid.
Hoe Jem en Scout door deze gebeurtenissen en door de ongelijkheid tussen de blanke en zwarte bevolking hierin betrokken raken is ontroerend, humorvol, maar ook hard en spannend beschreven, in erg mooie passages.

Scout ziet door haar jongensachtigheid en onbevangenheid de dingen heel duidelijk. Ze denkt goed na over dingen, die eigenlijk niet bij haar leeftijd passen, bijvoorbeeld over goed en kwaad in de mens. Bij haar oudere broer Jem kan ze altijd te rade gaan, wat ze dan ook doet.

In de laatste hoofdstukken gebeurt er iets, ze beschrijft het als:
“En zo begon die lange reis, de langste die we samen ooit zouden maken.” (pag 297)
Na een toneelstukje op school lopen Jem en Scout in het pikkedonker door het bekende binnenweggetje naar huis. Wat er dan voorvalt, duidt o.a. de titel van het boek aan. Scout begrijpt de uitdrukking ‘spaar de spotvogel’ heel goed.

Spaar de spotvogel verscheen in 1960 en werd een grote klassieker in de Amerikaanse literatuur. Wereldwijd zijn er 30 miljoen exemplaren van verkocht. Het is in meer dan 40 talen vertaald en bekroond met de Pulitzer Prize.
Harper Lee is een pseudoniem. Ze wilde niet als Nellie Lee bekend worden. Harper was haar tweede voornaam. In het boek komen een aantal autobiografische details voor. Ze was zelf dochter van een advocaat en woonde in een kleine samenleving.
Een half mensenleven na het schrijven van deze bestseller staat er heel veel over op internet: gezegden en quote’s van Atticus, afbeeldingen van de huizen, plattegronden van het stadje, boekenlijsten en studievoordrachten van scholieren, gefilmd en op youtube gezet. Harper Lee was haar tijd ver vooruit.

In 2015 is een vergeten manuscript gevonden van een werk dat Harper Lee schreef nog vóór Spaar de spotvogel. Haar uitgever vond het destijds niet goed genoeg en vroeg of ze meer over de achtergronden wilde schrijven. Het werd de bestseller Spaar de spotvogel. Wat ze schreef in de jaren vijftig heet: Ga heen, zet een wachter. Scout is hier 20 jaar ouder. Na 55 jaar is het uitgegeven. In dit boek herziet Harper Lee haar mening over haar vader.

oude uitgave         Fontein-boekerij, 1961
nieuwe uitgave     De Bezige Bij, 2015
pagina’s                 351
vertaald                  door Hans Edinga (To kill a Mockingbird)
ISBN (oud)            geen
ISBN (nieuw)       978 9026 121 029

Recensie door Lia Martinali, augustus 2016

 

 

 

 

 

 

image_pdfimage_print
Share

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Powered by: Wordpress
Geverifieerd door MonsterInsights